به گزارش دبیرخانه شورای اطلاع رسانی دولت، هیئت وزیران بنا به پیشنهاد مشترک وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران آیین نامه وصول مطالبات سررسید گذشته،معوق و مشکوک‌الوصول مؤسسات اعتباری را تصویب کرد که با ابلاغ این آیین نامه برای تسهیلاتی که پس از 6 ماه آینده سررسید خواهند شد، اجرا می شود، در این آئین نامه بجای دریافت جریمه دیرکرد مجازاتها و تنبیهات متناسبی در حوزه محرومیت از خدمات بانکی ، مالی و اعتباری و نیز برخی حقوق اجتماعی برای کسانی که دیرکرد در بازپرداخت تسهیلات اعطایی داشته باشند بر اساس میزان دیرکرد پیش بینی شده است.
در این آئین نامه به صورت روشن ، روشها و مراحل وصول مطالبات معوق و مشکوک الوصول موسسات اعتباری را بیان شده و تکالیف جدیدی در راستای استفاده از امکانات روز برای وصول مطالبات و نیز تسهیل روشهای اخذ تسهیلات برای متقاضیان و سد کردن منافذ برای سوء استفاده کنندگان برعهده دستگاه اجرایی گذاشته است که از جمله آنها اختصاص کد شناسه ملی منحصر بفرد به شرکتهای دولتی و خصوصی، استفاده از سیستم های نرم افزاری مختلف، امکان تبادل اطلاعات بر خط (online) میان بانک مرکزی و سازمان ثبت اسناد و املاک و سازمان بورس و نیز ایجاد دسته چکهای ویژه مشتریان خوش حساب و مشتریان دارای مطالبات معوق و همچنین ایجاد موسسات تضمین اعتبار و بیمه انواع تسهیلات خواهد بود.
بر اساس این آیین نامه موسسات اعتباری موظفند ظرف شش ماه از تاریخ ابلاغ این آیین نامه برنامه نرم‌افزاری تسهیلات اعطایی را به گونه‌ای اصلاح کنند که انتقال مانده تسهیلات اعطایی به مطالبات سررسید گذشته، معوق، مشکوک‌الوصول، سوخت شده، امهال شده و غیره به صورت نرم‌افزاری و خودکار صورت پذیرد.
همچنین ارایه کلیه خدمات و تسهیلات بانکی را به ارایه شماره ملی، کدپستی،و شناسه ملی اشخاص حقوقی منوط کرده تا شرایطی فراهم آید که اعمال تصمیمات مقرر در این آیین نامه براساس مشخصات یادشده کاملا به صورت الکترونیکی انجام پذیرد.
بر اساس این قانون بانک مرکزی مکلف است ظرف یک ماه از ابلاغ این آیین نامه همه محدودیت‌های احصا شده نظیر انسداد حساب ،برداشت از حساب و غیره را که نیازمند تسهیل در شرایط افتتاح حساب، قرارداد اعطای تسهیلات و صدور ضمانتنامه و نظایر آنها است، مشخص کرده و به نحوی به موسسات اعتباری ابلاغ کند که اعمال محدودیت‌های مورد نظر این آیین‌نامه و همچنین اتخاذ تدابیر لازم توسط سایر موسسات اعتباری بابت بدهی یک موسسه اعتباری مقدور باشد.
همچنین وزارت دادگستری مکلف است با همکاری سازمان ثبت اسناد و املاک کشور ترتیبی اتخاذ نماید که دفاتر اسناد رسمی، در تنظیم اسناد رسمی نقل و انتقال اموال منقول و غیر منقول و وکالت‌نامه‌های مربوط، عدم ممنوعیت معاملات را از بانک مرکزی استعلام کنند. دفاتر اسناد رسمی از طریق سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به ا ین اطلاعات دسترسی خواهند داشت.
این آیین نامه تاکید می کند سازمان بورس اوراق بهادار مکلف است هرگونه خرید سهام مشتریانی که بانک مرکزی اعلام می‌کند را با ثبت در پایگاه اطلاعات خود غیرفعال سازد. همچنین سازمان مزبور مکلف است همه اطلاعات فروش سهام این افراد را نیز به اطلاع بانک مرکزی برساند.
همچنین در صورت تعیین تکلیف بدهی معوق بدهکاران ،موسسات اعتباری مکلفند این مشتریان را از اقدامات تنبیهی ، صرفاً برای یکبار مستثنی کنند. منظور از تعیین تکلیف بدهی، موافقت موسسه اعتباری با در خواست گیرندگان تسهیلات درخصوص امهال و تقسی بوده که با انجام بررسی‌های لازم ، رعایت مقررات و حصول اطمینان از وصول مطالبات صورت می گیرد.
بر این اساس موسسات اعتباری مکلفند مشتریان موضوع ماده 13 این آیین نامه و مشتریانی که میزان بدهی معوق یا مشکوک الوصول آنها فراتر از آستانه مخاطره آمیز می باشد را تا تسویه بدهی از طریق مراجع ذی صلاح از کشور ممنوع الخروج کنند.
همچنین به منظور تسهیل در روند پیگیری وصول مطالبات موسسات اعتباری ،استانداران سراسر کشور ،موظفند با همکاری موسسات اعتباری و دستگاه‌های اجرایی ذی ربط کار گروهی تشکیل داده و اقدامات مؤثر برای وصول مطالبات معوق موسسات اعتباری به عمل آورند.
بر اساس این مصوبه موسسات اعتباری موظفند به منظور انجام عملیات بانکی که در نتیجه آن تعهدی برای استفاده از منابع بانک ایجادمی شود نظیر اعطای تسهیلات ،گشایش اعتبارات اسنادی صدور ضمانتنامه و غیره و همچنین تعیین ظرفیت اعتباری متقاضیان تسهیلات و خدمات بانکی ، کلیه اطلاعات اعتباری مشتری از جمله مانده بدهی ( جاری و غیر جاری ) چکهای برگشتی وغیره نزد کلیه موسسات اعتباری را از بانک مرکزی استعلام نمایند . بانک مرکزی موظف است ظرف دو روز اطلاعات در خواستی را در اختیار موسسات اعتباری قرار دهد.
همچنین موسسات اعتباری می توانند ضمن توافق با یکیدگر و اتخاذ تدابیر حقوقی ،وصول مطالبات معوق را از بدهنکارانی که به چند موسسه اعتباری بدهی دارند در صورت لازم به موسسه اعتباری که بیشترین مطالبه یا بیشترین وثیقه را دارد واگذار کرده و مراتب را طی گزارشی به اطلاع بانک مرکزی برسانند.
بر اساس این آیین نامه بانک مرکزی مکلف است با هدف تشویق مشتریان خوش حساب موسسه اعتباری ، دستور العملی را ظرف دو ماه از ابلاغ این آیین نامه تهیه و به تصویب شورای عالی مدیریت و برنامه ریزی اقتصادی برساند که بدهی خود را در سر رسید یا پیش از موعد سر رسید باز پرداخت می کنند از کاهش نرخ تسهیلات ( متناسب با بازپرداخت بدهی پیش از سررسید و یا سررسید ) ارایه خدمات ویژه بانکی ، دریافت دسته چک مخصوص مشتریان خوش حساب ، ارائه تسهیلات به این مشتریان در شرایط مساوی با بقیه مشتریان و کاهش نرخ کارمزد خدمات بهره مند شوند.