INSTEX مخفف Instrument in Support of Trade Exchanges است که به معنای "ابزار پشتیبان مبادلات تجاری" است.
طبق گزارش شبکه ان‌دی‌آر، پاریس میزبان این کانال مالی خواهد بود و یک بانکدار برجسته آلمانی نیز مسئولیت این کانال مالی را بر عهده می‌گیرد. انگلیس نیز در این بین رئیس هیئت نظارت خواهد بود و از این سه کشور یک دیپلمات از وزارت امور خارجه در این کانال مالی حضور خواهد داشت. همچنین این گروه در آلمان نیز شعبه خواهد داشت. مدیر این سازوکار یکی از کارشناسان بانکی از فرانکفورت آلمان است.
البته به گفته کارشناسان این سیستم مالی جدید به تنهایی کافی نیست تا تجارت با ایران را واقعا رونق ببخشد. تجارت های نفتی با ایران که از طریق تحریم های آمریکا به شدت آسیب دیده است از این سیستم تبادل مالی سود چندانی نمی برد.
یک دیپلمات اتحادیه اروپا امروز دراین باره گفت که این سیستم مالی شرایط فعلی را به صورت قابل توجهی تغییر نمی دهد اما یک سیگنال سیاسی مهم به ایران ارسال می کند مبنی بر اینکه ما مصمم به نجات توافق اتمی با ایران هستیم و همچنین سیگنالی به آمریکا است مبنی بر اینکه ما از منافع و علایق خود در برابر تحریم های غیر عادی واشنگتن دفاع می کنیم.
سفارت آمریکا در برلین هم در واکنش به راه اندازی این سیستم مالی ویژه اروپایی بار دیگر تهدید کرد که مجازات هایی را علیه همه آن هایی که به تجارت های خود با ایران ادامه می دهند اعمال می کند. یک سخنگوی سفارت آمریکا در برلین اعلام کرد که نتیجه چنین اقدامی می تواند این باشد که این افراد دسترسی به سیستم های بانکی آمریکا و امکان مبادلات تجاری با آمریکا و شرکت های آمریکایی را از دست می دهند. آمریکا انتظار ندارد که سیستم مالی ویژه جدید اتحادیه اروپا فشارهای اقتصادی بر ایران را کاهش دهد.
"دیدیه ریندرز"، وزیر امور خارجه بلژیک هم در حاشیه دیدار با همتایان اروپایی خود در بخارست تاکید کرد که این مسئله به شرکت ها مربوط می شود که آیا آن ها می خواهند از این ساز و کار مالی ویژه استفاده کنند. این شرکت ها از خطر تحریم های آمریکا در صورت مبادلات تجاری با ایران آگاه هستند.
سیستم تبادلات مالی Instex باید این تضمین و اطمینان را ایجاد کند که شرکت های اروپایی که به صورت قانونی با ایران مبادلات تجاری انجام می دهند از اقدامات تنبیهی و تحریمی آمریکا آسیب نمی بینند. از دید اروپاییان بعد از خروج آمریکا از توافق هسته ای ایران چنین ساز و کاری ضروری است. ترامپ بعد از خروج از توافق هسته ای شدیدترین تحریم های همه زمان ها را به گفته خود علیه به ویژه صنعت نفت ایران صادر کرده است.
در واقع شرکت های اروپایی مجاز هستند همه کالاهایی که در لیست تحریم ها قرار ندارند را به ایران صادر کنند. اما مسئله این است که تقریبا همه بانک ها در اروپا حاضر به پرداخت و مبادلات پولی برای این گونه تجارت ها با ایران نیستند. آن ها نگرانند که در این صورت با تحریم های آمریکا مواجه شوند.
سیستم Instex یک نوع سازو کار مبادله ای است که در آن حساب های شرکت های ایرانی و اروپایی با یکدیگر تسویه می شود.