بنا بر گزارش منتشر شده روز سه‌شنبه ۱۲ مارس در «مجله قلب اروپا» که مجلۀ پزشکی انجمن اروپایی قلب و عروق است، آلودگی هوا تلفات بسیاری را در سراسر جهان برجای گذاشته است و شمار قربانیان این آلودگی بسیار بیشتر از آنچه است که تا کنون برآورد می‌شد.
این گزارش که نتیجۀ تحقیقات یک تیم آلمانی در موسسۀ ماکس-پلانک است، نشان می‌دهد که آلودگی هوا هرساله عامل ۸۰۰ هزار مرگ زودهنگام در سراسر اروپا و حدود ۹ میلیون نفر در سراسر جهان است. این آمارها دو بار بیش از آمارهایی است که پیش‌تر تخمین زده شده بود.
آژانس اروپایی محیط زیست در گزارش اکتبر ۲۰۱۸ میلادی اعلام کرد که قرار گرفتن در معرض ذرات ریز معلق در هوا عامل اصلی حدود ۴۲۲ هزار مرگ زودهنگام در ۴۱ کشور اروپایی بوده که از این تعداد قربانی ۳۹۱ هزار نفر در ۲۸ کشور عضو اتحادیه اروپا زندگی می‌کردند.
در سراسر جهان نیز شمار مرگ و میرهای حاصل از آلودگی هوا به ۸.۸ میلیون مرگ در سال می‌رسد که نزدیک به دو برابر بیش از میزان تخمین زده شده از سوی سازمان جهانی بهداشت است.
در این گزارش آمده است: «نتایج این تحقیق بیانگر آن است که مرگ و میر سالانۀ حاصل از آلودگی هوا، بیش از میزان مرگ و میر حاصل از مصرف سیگار است. باید توجه داشت که می‌توان سیگار نکشید اما نمی‌توان در هوای آلوده از نفس کشیدن خودداری کرد.»
بنا بر اعلام سازمان جهانی بهداشت مرگ و میر سالانۀ ناشی از مصرف سیگار ۷.۲ میلیون نفر است.
پژوهشگران آلمان برای رسیدن به نتایج جدید، روش آماری جدیدی را طراحی کردند که «Global Exposure Mortality Model» یا به اختصار «GEMM» نام دارد. روش آماری که پیش از این به کار برده می‌شد «Global Burden of Disease» نام داشت که عمدتا از سوی سازمان بهداشت جهانی مورد استفاده قرار می‌گرفت.
پژوهشگران به کمک روش جدید ۴۱ تحقیق مبتنی بر مطالعات کوهورت در شانزده کشور را مورد بررسی قرار دادند و دراین مطالعات به سه معیار توجه کردند: میزان قرار گرفتن در معرض آلودگی، تراکم و سن جمعیت، اثرات بهداشتی.
یافته‌ها نشان می‌دهد که بیشترین میزان مرگ و میر در سطح جهان مربوط به کشور چین با ۲.۸ میلیون مرگ بوده است.
در اروپا این آلودگی بیشترین قربانی را در کشورهایی با بیشترین تراکم جمعیت گرفته است. بر این اساس آلمان با ۱۲۴ هزار مرگ زودهنگام در سال (۱۵۴ مرگ برای هر ۱۰۰ هزار ساکن) در صدر این جدول قرار دارد. پس از این کشور، فرانسه با ۱۰۵ مرگ در هر ۱۰۰ هزار نفر در جایگاه دوم و بریتانیا در جایگاه سوم قرار دارد.
پژوهشگران همچنین دریافتند که در اروپا در مجموع مرگ ناشی از آلودگی هوا (۱۳۳ مرگ در هر ۱۰۰ هزار نفر) بالاتر از حد متوسط جهانی (۱۲۰ مرگ) است.
-
ذرات آلوده در قلب و مغز انسانها
بر اساس برآورد دانشمندان بین ۴۰ تا ۸۰ درصد از این مرگ و میرها در پی حملات قلبی و سکته مغزی روی می‌دهد. زیرا حرکت این ذرات ریز در درون شش‌ها متوقف نمی‌شود و از طریق جریان خون عمیقا در ارگان‌های مختلف بدن نفوذ می‌کنند و به قلب و مغز راه می‌یابند.
نویسندگان گزارش «مجله قلب اروپا» همچنین به این موضوع اشاره دارند که حتی در صورت دچار نشدن به مرگ زودهنگام نیز قرار گرفتن در معرض ذرات آلوده هوا در دراز مدت خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را ۱۳ درصد افزایش می‌دهد.
در حال حاضر بر اساس قوانین اتحادیه اروپا حداکثر حد مجاز غلظت ذرات معلق در هوا ۲۵ میکروگرم در متر مکعب است؛ استانداردی که به گفتۀ این پژوهشگران برای محافظت اروپایی‌ها از اثرات منفی آلودگی هوا کافی نیست.
در برخی از کشورها از جمله استرالیا این حد مجاز، حداکثر ۷ میکروگرم در متر مکعب تعریف شده است.
به گفته پژوهشگران، حد مجاز ایده‌آل ۲ تا ۳ میکروگرم در متر مکعب است و لازم است که سازمان ملل برای بازنگری در استانداردهای مربوطه و تعیین رقمی پایین‌تر به عنوان آستانه مجاز، وارد عمل شود.
از نظر این پژوهشگران، تعیین سطح استاندارد ایده‌آل به عنوان سطح مجاز بین‌المللی، درخواستی بلندپروازانه محسوب می‌شود اما ضروری است که تمام کشورها برای بهبود وضعیت موجود قدم بردارند و اولین گام در این مسیر، تغییر مدل توسعه کشورها است؛ مدل توسعه‌ای که عمدتا مبتنی بر استفاده از سوختهای فسیلی است.
ماریا نیرا، مدیر سازمان جهانی بهداشت می‌گوید: «اگر استانداردهای فعلی توسط شهرها و کشورها رعایت شود، گام بزرگی برداشته خواهد شد. زیرا بیش از ۹۰ درصد از جمعیت امروز جهان، هوایی را تنفس می‌کنند که هیچ کدام از محدودیتهای تعیین شده برای حفظ سلامت انسانها در آن رعایت نشده است.»