شجاع مؤمنی، کارشناس مدیریت آب و محیط زیست به ایرنا، گفت: در ابتدای بارندگی‌ها مسیر آب پایین دست سد کرخه را تغییر دادند و حرکت آب به سمت سوسنگرد و بستان را به طرف هویزه، رقیه و حمیدیه هدایت کردند تا از تأسیسات هورالعظیم دور بماند. تا اینکه این‌گونه بازی با آب در مناطق یادشده به نمایشی تراژیک و البته بدون خسارت جانی تبدیل شد.
سد کرخه در ۲۱ کیلومتری شمال غرب اندیمشک و روی رودخانه کرخه قرار گرفته است؛ رودخانه‌ای که از نواحی غرب و شمال غرب کشور سرچشمه گرفته و پس از طی مسافتی در حدود ۹۰۰ کیلومتر سرانجام در مرز مشترک ایران و عراق به مرداب هورالعظیم میرسد. سرشاخه‌های اصلی تشکیل دهنده رودخانه کرخه، رودخانه‌های سیمره، کشکان، قره‌سو، گاماسیاب و چرداول هستند که در استان‌های همدان، کرمانشاه، کردستان، ایلام و لرستان قرار دارند.
شجاع مؤمنی که در طول دو دهه فعالیت و زندگی در این منطقه، کرخه را به خانه دومش تبدیل کرده، در گفت‌وگو با ایرناپلاس آخرین گزارش‌های عینی خود را از وضعیت این سد که به‌تازگی به علت آبگیری فوق‌العاده بالای آن حساسیت‌برانگیز شده، ارائه میکند.
- هورالعظیم یکشنبه شب باز شد
مؤمنی گفت: با هدف محافظت از تأسیسات نفتی واقع در هورالعظیم، ورود آب به این منطقه از طریق سه داک بسته شده بود، تا اینکه با وخیم‌تر شدن اوضاع و با حضور سردار سلیمانی، یکشنبه‌شب یک قسمت از مسیر آب باز شد. تا کنون در این منطقه که کانون ریزگردها و گردوغبارهای تابستانی میشد بارندگی رخ نداده است و از همین رو اگر تمام ورودی‌های هورالعظیم باز شود، هم مشکل ریزگردها حل میشود و هم خسارتی به محل‌های مسکونی وارد نمی‌شود.
وی ادامه داد: برخلاف اینکه اعلام میشد بارندگی‌های اخیر موجب آبگیری ۹۰ درصد این منطقه شده، هورالعظیم تا یکشنبه‌شب کاملاً خشک بوده است. یکشنبه عکس‌هایی هوایی گرفتم که نشان می‌داد هیچ آبی به این منطقه وارد نشده بود.
این کارشناس محیط زیست افزود: اگر در چند سال گذشته حقابه مقرر سد کرخه به این منطقه داده میشد، حداقل از شر ریزگردهای داخلی خلاص می‌شدیم. اما این اتفاق نیفتاد و اگر هم مسئولی از مرکز برای بازدید به هور می‌آمد، قسمت‌های آبی را به آن‌ها نشان می‌دادند. هرچند که آب این قسمت‌ها هم حاصل پسآب نیشکر، آب و فاضلاب شهرهای هویزه و بستان و رقیه بود و امکان زیست موجود زنده‌ای در آن نبود.
- تفاوت دز و کرخه از نظر استحکام
مؤمنی در ادامه با بیان اینکه آب‌های بالادست از شهرهای لرستان همه یا به کرخه یا دز می‌ریزند، گفت: سد دز بتنی و بسیار مستحکم است و هیچ‌گونه نگرانی بابت آن وجود ندارد، هرچند که در بارندگی اخیر همه روستاها و مناطق پایین دست آن مانند میانرود و پارک ملی دز دچار آب‌گرفتگی شدند. با این حال امکان ایجاد بحران در این سد وجود ندارد و آب خروجی آن در نهایت به کارون می‌ریزد.
وی گفت: اما اوضاع کرخه تا حدی متفاوت است. یکی از این نظر که ورودی آب در کرخه بسیار بیشتر از خروجی آن است و در حال حاضر به دلیل پیش‌بینی‌ای که از وضعیت بارندگی در اواخر فروردین شده، دریچه‌های خروجی آب در سد کرخه را بسیار بیشتر باز کرده‌اند. تا چند روز پیش میزان خروجی آب کمتر بود، اما از یکشنبه‌شب آن را تا ۲۴۰۰ متر مکعب در ثانیه رسانده‌اند، به‌طوری که حجم آب در پایین دست سد بسیار بالا آمده و نگرانی از ریزش پل شهید نادری وجود دارد.
البته این کارشناس محیطزیست به صحبت‌های مدیرعامل سد کرخه هم اشاره کرد که روز یکشنبه اعلام کرده بود: هیچ‌گونه نگرانی در زمینه سد کرخه وجود ندارد و اوضاع کاملاً تحت کنترل است.
- سرریز آب برای سد خطرناک است
وی گفت: مدیرعامل سد کرخه معتقد است که این سد از نظر استحکام هیچ‌گونه مشکلی ندارد، اما از نظر بنده چون این سد خاکی است، سرریز شدن آب باعث فرسایش و شست‌وشوی تدریجی لایه‌های خاک میشود و در نهایت امکان شکستگی آن بالا میرود. به همین دلیل در حال حاضر دریچه‌ها برای کنترل و تنظیم میزان آب باز شده است. مؤمنی افزود: اگر بارندگی‌های آینده کنترل نشود، امکان سرریز غیرقابل کنترل آب وجود خواهد داشت و آن را خطرپذیر میکند. هرچند مدیرعامل این سد با اطمینان میگوید که هیچ خطری این سد را تهدید نمی‌کند.
وی در پایان درخصوص خبرهایی که این روزها درباره سربه‌سر شدن آب سد پخش میشد، گفت: تاج این سد بسیار بلند و به میزان ۳۰۳۰ متر است و بارندگی‌های اخیر هم باعث نشده‌اند که به مرحله سربه‌سر برسد.
رودخانه کرخه سومین رودخانه بزرگ ایران از نظر آبدهی محسوب میشود و سد آن هم یکی از بزرگ‌ترین سدهای کشور و بزرگ‌ترین سد خاکی خاورمیانه است. ارتفاع این سد ۱۲۷ متر و طول تاج آن ۳۰۳۰ متر است. عرض این تاج به ۱۲ متر میرسد.
- فرماندار اندیمشک: سدهای کرخه و دز در حالت عادی قرار دارند
به گفته پیمان جهانگیری، فرماندار اندیمشک سدهای کرخه و دز در حالت عادی قرار داشته و در حال حاضر مشکل خاصی ندارد. بحث ورودی و خروجی آب هم قابل کنترل و در حال مدیریت است. وی افزود: در اذهان عمومی و شبکه‌های مجازی شایعاتی در این رابطه پخش شده است که واقعیت ندارد.
جهانگیری در ادامه، خبر سربه‌سر شدن آب سد کرخه را تکذیب کرد و گفت: با توجه به اینکه بنده اخبار سد را لحظه‌به‌لحظه از مسئول مربوطه دریافت می‌کنم، تا لحظه حاضر هیچ گزاره‌ای با این محتوا گزارش نشده است.
فرماندار اندیمشک گفت: در حال حاضر این سدها ظرفیت خالی زیادی دارند و اگر این ظرفیت وجود نداشت، تاکنون مدیریت بحران تصمیمی در این زمینه گرفته بود. وی گفت: خروجی‌های سد به‌صورت کنترل شده‌ای باز است و این آب به سمت مسیرهای پایین‌دست یعنی شوش، دشت آزادگان و هورالعظیم هدایت میشود.