از قدیم هم گفته‌اند سالی که نکوست از بهارش پیداست. اکنون که پاک‌ترین فروردین ۱۰سال اخیر را از نظر تمیزی هوا در پایتخت تجربه کرده‌ایم، باید راه‌مان را به درستی انتخاب و در آن حرکت کنیم تا هوای این شهر سالم بماند. اتوبوس، مترو و حالا دوچرخه پیش‌روی ماست. با مسیریابی درست می‌توانیم از هر سه آنها هر روز استفاده کنیم تا به محل کار، دانشگاه یا مراکز خرید برویم. در مورد سلامتی هم گفتنی‌ها بسیار است که بارها گفته شده. فقط همین جمله پیروز حناچی، شهردار تهران که سردمدار پویش سه‌شنبه‌های بدون خودرو و دوچرخه‌سواری به‌حساب می‌آید، کافی است؛ «از وقتی که دوچرخه‌سواری می‌کنم، مشکل کبد چربم حل شده و بسیاری از شاخص‌های سلامتی من بهبود یافته است.»
- دوچرخه‌سواران در مترو
یکی از اصلی‌ترین مشکلات اغلب آنهایی که می‌خواهند در شهر دوچرخه‌سواری کنند بدون شک، مسیرهای طولانی است. در این میان، بسیاری از شهروندان هم نمی‌توانند دوچرخه را با خود به داخل اتوبوس یا مترو ببرند تا دست‌کم بخشی از مسیر را با یک‌وسیله حمل‌ونقل طی کنند و بخش دیگری را رکاب بزنند.
برای حل این مشکل، معاونت حمل‌ونقل و ترافیک در اواخر تابستان سال گذشته ایده ورود آزاد دوچرخه‌ها به مترو را در روزهای جمعه مطرح و امکان این مسئله را فراهم کرد. حالا این مسئله به‌گونه‌ای دیگر و در شبکه اتوبوسرانی رخ داده تا کمی دیگر از مشکل دوچرخه‌سواران در پیمودن مسیرهای طولانی رفع شود.
به همین منظور به صورت پایلوت و برای دریافت بازخورد، ۱۲رک سبد جلوی اتوبوس‌های دوکابین ۲ خط ۴ و ۷ نصب شده و درون آنها دوچرخه قرار می‌گیرد. به همین خاطر، شهروندان دوچرخه‌سواری که قصد استفاده از اتوبوس در مسیر پایانه افشار تا ترمینال جنوب یا پایانه تجریش تا میدان راه‌آهن را دارند دیگر نگران حمل دوچرخه خود در اتوبوس نخواهند بود. در این راستا نظر ۲کارشناس امر را جویا شده‌ایم که در صفحه۳ نظرات آنها را می‌خوانید.
از نظر کارشناسان حوزه شهرسازی، معماری و ترافیک، پیمودن مسیرهای طولانی اصلی‌ترین مشکل سر راه توسعه دوچرخه‌سواری در تهران است؛ شیب زیاد برخی از معابر، به علاوه وجود بسیار زیاد خودرو در شهر، رکاب زدن را برای دوچرخه‌سواران مشکل می‌کند. به نظر آنها برای رفع چنین مشکلاتی ابتدا باید پیوستگی مناسبی بین ایستگاه‌های مترو و اتوبوس برقرار کرد تا دوچرخه‌سوارها بتوانند مسیرهای موردنظر خود را کوتاه‌تر کنند. حالا شهرداری تهران با چنین رویکردی سعی در توسعه دوچرخه‌سواری دارد.
- به هم پیوستگی مدهای حمل‌ونقلی لازم است
محمدمهدی معینی، استاد دانشگاه و پژوهشگر
اینکه دوچرخه به‌گونه‌ای وارد چرخه سیستم حمل‌ونقل عمومی شود بسیار ایده‌آل و کار خوبی است. اما پیش از این باید یک نکته هم درنظر گرفته شود و آن کارآمد و پیوسته شدن خطوط مختلف مترو و اتوبوسرانی به یکدیگر است. از نظر بنده سیستم اتوبوسرانی در بسیاری از شهرهای ما ناکارآمد است؛ چون نمی‌توانیم خیلی جاها از طریق اتوبوس به مترو دسترسی پیدا کنیم. در واقع اتصال بین مدهای مختلف حمل‌ونقل در ایران وجود ندارد. دلیل این مسئله هم به گذشته برمی‌گردد که سازمان‌های گوناگون، مثل سازمان اتوبوسرانی تنها توسعه‌ای فکر کردند و فقط خط جدید احداث کرده و اتوبوس خریده‌اند. حتی گاهی بین خطوط اتوبوسرانی هم کانکتیویتی (اتصال) وجود ندارد. در بسیاری از نقاط دیده می‌شود در سیستم ترکیبی اتوبوس، مترو و پیاده اتصالی معناداری وجود ندارد. البته گفته می‌شود که سیستم اتوبوسرانی به همین جهت، در حال بازبینی است.
در این رابطه کار خیلی ساده است. باید خودمان یوزر و استفاده‌کننده شویم. نگاه‌مان باید این باشد که همه‌جا مبدأ و مقصد است؛ مثلا بنده که در غرب تهران هستم باید ببینم چگونه می‌توانم به شرق یا مرکز تهران با انتخاب مدهای مختلف حمل‌ونقل عمومی دسترسی داشته باشم. آنگونه بین شبکه‌های مختلف حمل‌ونقل عمومی یک اتصال درست برقرار می‌شود و برای این موضوع باید از درون خود شبکه‌های اتوبوسرانی و مترو شروع کرد؛ بنابراین باید اول پیوستگی در شبکه حمل‌ونقل عمومی به‌خصوص در مرکز شهر به‌وجود آوریم. حال در این بین، دوچرخه هم می‌تواند برای اتصال مترو و اتوبوس و بهره بردن از چنین خدمات شهری به کار آید و مردم را تشویق به استفاده از حمل‌ونقل عمومی کند. چنین روشی بخشی از مشکل علاقه‌مندان به دوچرخه‌سواری را حل می‌کند؛ البته باید به از دست نرفتن کارایی آن توجه داشت.
علی پیرحسین‌لو، مشاور فرهنگی معاونت حمل‌ونقل شهرداری تهران
بیشترین کارکرد برای دوچرخه در شرایطی همچون تهران تکمیل مدهای دیگر حمل‌ونقلی است؛ به این معنا که سفرها می‌بایست ترکیبی باشد و مترو یا اتوبوس به کمک دوچرخه بیایند. چنین نگاهی با توجه به شرایط تهران واقعی‌تر است. بر این اساس و طی اتخاذ تمهیداتی، ورود دوچرخه به مترو با درنظر گرفتن واگن مشخص، در تمام روزهای هفته بلامانع شده است. البته در روزهای هفته برای تردد بهتر مسافران می‌بایست از دوچرخه تاشو استفاده کنند و ورود دوچرخه‌های معمولی تنها در ایام تعطیلات رسمی و ۱۳روز اول فروردین‌ماه مجاز است. از طرف دیگر دوچرخه سوار شدن در همه ایستگاه‌ها و قطارهای مترو ممنوع است و راکبان تنها می‌توانند دوچرخه خود را حمل کنند؛ نه اینکه سوارش شوند. همچنین راکبان نمی‌توانند دوچرخه خود را درون ایستگاه رها کنند. از سوی دیگر در مورد ناوگان اتوبوسرانی هم مطالعاتی صورت گرفته و در فاز نخست ۱۲ رک حمل دوچرخه در خط ۴اتوبوسرانی (پایانه افشار تا ترمینال جنوب) و خط ۷اتوبوسرانی (پایانه تجریش تا میدان راه‌آهن) رونمایی شده تا الگوی سفر ترکیبی محقق شود. به هرترتیب شرایط برای استفاده ترکیبی از دوچرخه پیش می‌رود و تسهیل شرایط سفرهای ترکیبی برای مترو، اتوبوس و دوچرخه ازجمله مأموریت‌های شهرداری است.