توافقی که بعد از ۱۲سال مذاکره بین ایران و گروه۱+۵ شامل آمریکا، روسیه، فرانسه، انگلیس، آلمان و چین به‌دست آمده بود با خروج یکجانبه آمریکا ترک برداشت و این روزها با عملی نشدن تعهدات اروپایی‌ها در حالت احتضار به‌سر می‌برد. کشورهای اروپایی پس از ۱۰ماه از خروج آمریکا از برجام اواخر سال۹۷ صرفا یک سازوکار تبادل با نام اینستکس آن هم برای تبادل کالاهای انسان دوستانه مانند دارو و غذا طراحی کردند که هنوز اجرایی نشده است درحالی‌که پیش از این متعهد به ایجاد کانال تبادل مالی با نام spv شده بودند. در گزارش پیش‌رو تعهدات اجرا نشده برجام بررسی شده است.
- وعده‌های اروپا پس از خروج آمریکا از برجام
- اردیبهشت ۹۷
۱- ۲۸عضو اتحادیه اروپا در بیانیه‌ای مشترک اعلام کردند: «رفع تحریم‌های هسته‌ای بخشی اساسی از توافق است. اتحادیه اروپا بر پایبندی خود برای تضمین ادامه این روند تأکید می‌کند.»
- مهرماه۱۳۹۷
۲-حمایت از پروژه مدرن‌سازی رآکتور تحقیقاتی اراک به‌عنوان بخشی از برجام و طرح تبدیل تاسیسات فردو به یک مرکز هسته‌ای، فیزیک و فناوری و پروژه‌هایی که در حوزه همکاری هسته‌ای صلح آمیز
۳- رفع تحریم‌ها و ازجمله برخورداری ایران از منافع اقتصادی حاصله از آن
۴- حمایت از آزادی فعالان اقتصادی در تعقیب کسب و کار مشروع با ایران
۵- تشدید گفت‌وگوهای فنی، تلاش برای حفظ و تقویت روابط دوجانبه اقتصادی
۶- به‌روزسانی «قانون انسداد» اتحادیه اروپا و اعطای مجوز به بانک سرمایه‌گذاری اروپا برای اینکه ایران نیز واجد شرایط برای دریافت وام‌های خارجی محسوب شود
۷- پیگیری اقدامات مشخص و مؤثر برای تضمین کانال‌های پرداخت با ایران و تداوم صادرات نفت و میعانات گازی، محصولات نفتی و پتروشیمی
۸- تاسیس یک «ساز و کار ویژه» برای تسهیل پرداخت‌های مربوط به صادرات (شامل نفت) و واردات ایران
- اقدامات عملی اروپا:
- خرداد۹۷
۱- تصویب قانون مسدودسازی برای حمایت از شرکت‌هایی که درصورت تجارت با ایران تحریم شوند.
- بهمن۹۷
۲- ایجاد یک شرکت تحت عنوان اینستکس که قرار است فعلا تجارت ایران در بخش غذا و مواد دارویی از طریق آن انجام شود.
- بند طلایی
- در برجام:
ماده ۲۶: ایران بیان داشته است که چنانچه تحریم‌ها جزئی یا کلا مجددا اعمال شوند، ایران این امر را به منزله زمینه‌ای برای توقف کلی یا جزئی تعهدات خود وفق این برجام قلمداد خواهد کرد.
- تعهدات اروپا در برجام چه بود؟
- مالی و بانکی
نقل و انتقال مالی بین اشخاص و نهادهای اروپایی و اشخاص و نهادهای ایرانی
فعالیت‌های بانکی، شامل ایجاد روابط کارگزاری بانکی جدید و افتتاح شعب و بانک‌های تابعه بانک‌های ایرانی در اتحادیه اروپا
- حمایت مالی از تجارت با ایران
ارائه خدمات پیام رسانی مالی ازجمله سوئیفت برای افراد و اشخاص حقوقی شامل بانک مرکزی ایران و مؤسسات مالی ایرانی
تعهد به پرداخت وام‌های بلاعوض، خدمات مالی و وام‌های ترجیحی به دولت ایران
صادرات طلا، فلزات گرانبها و الماس
تحویل مسکوکات و اسکناس ایرانی
- نفتی و صنایع
واردات و حمل نفت، فرآورده‌های نفتی، گاز و فرآورده‌های پتروشیمی ایرانی
صادرات تجهیزات یا تکنولوژی کلیدی برای بخش‌های نفت، گاز و پتروشیمی
سرمایه‌گذاری در حوزه‌های نفت و گاز و پتروشیمی
صادرات گرافیت، فلزات خام و نیمه ساخته مانند آلومینیوم و فولاد و صادرات نرم‌افزار برای یکپارچه‌سازی فرایندهای صنعتی
- بیمه‌ای حمل‌ونقل
ارائه خدمات بیمه و بیمه اتکایی
صادرات تجهیزات و تکنولوژی کلیدی صنایع دریایی
طراحی و ساخت کشتی‌های باری و تانکرهای نفتی
دسترسی به فرودگاه‌های اتحادیه اروپایی برای هواپیماهای باری ایرانی
- لغو تحریم‌ها
لغو فهرست اشخاص حقیقی، حقوقی و نهادها (مسدود شدن اموال و ممنوعیت ویزا)
خودداری اتحادیه اروپا از هرگونه سیاست با هدف خاص تأثیرگذاری خصمانه و مستقیم بر عادی‌سازی تجارت و روابط اقتصادی با ایران، در تعارض با تعهدات‌شان مبنی بر عدم‌اخلال در اجرای برجام
خودداری اتحادیه اروپا از بازگرداندن یا تحمیل مجدد تحریم‌هایی که اجرای آنها را وفق برجام لغو کرده است
- قراردادهایی که بر باد رفت
ایرباس قرار بود ۱۰۰فروند هواپیمای ایرباس را به‌ارزش ۲۳میلیارد یورو بدهد اما فقط ۳ فروند هواپیما به ایران تحویل داده شد.
شرکت ایتالیایی «سایپم» قراردادی ۳.۵میلیارد یورویی با ایران منعقد کرده بود.
توتال قراردادی به ارزش ۵میلیارد دلار با ایران بست که پس از خروج آمریکا از برجام لغو شد.
شرکت ولوو و اسکانیای سوئد و دوئر و دایملر آلمان همکاری با ایران را متوقف کردند.
پژو قرار بود ۳مدل خودرو جدید در ایران تولید کند اما با خروج آمریکا از برجام آن توافق هم لغو شده است.
- اقدامات مغایر برجام اروپا
۱- لغو دسترسی برخی بانک‌های ایرانی به سوئیفت
۲- صفر شدن خرید نفت ایران توسط کشورهای اروپایی ازجمله فرانسه، ایتالیا، یونان، اسپانیا
۳- مواضع مقامات اروپایی ازجمله رئیس‌جمهور فرانسه‌درباره لزوم مذاکره مجدد درباره برجام
۴- تحریم بخش‌هایی از دولت ایران به بهانه‌های تروریستی توسط اتحادیه اروپا
۵- عدم‌ارائه سوخت به هواپیماهای مسافری ایران در فرودگاه‌های ۲۴کشور اتحادیه اروپا
۶- عدم‌اجازه پرواز به شرکت هواپیمایی ماهان در فرانسه و آلمان
- روایت دیپلمات‌ها و مقامات ایران از وقت کشی اروپا
تیر۹۷
حسن روحانی خطاب به مرکل و مکرون: بسته پیشنهادی ۳ کشور اروپایی مأیوس‌کننده بود
آذر۹۷
ظریف: اروپا و بقیه باید برای زحمات خود و امنیت جهانی سرمایه‌گذاری و هزینه کنند. نمی‌شود بدون اینکه خیس شد، شنا کرد.
بهمن ۹۷
حمید بعیدی نژاد، سفیر ایران در لندن: اروپا حق ندارد برای اجرای کانال مالی جدید شرط بگذارد.
اردیبهشت۹۸
عراقچی: حمایت‌های سیاسی اروپا کافی نیست و اروپا باید برای حفظ برجام هزینه بدهد و گرنه توافق قادر به ادامه حیات نخواهد بود.