مادر داغدار با غروری حزن‌انگیز می‌گوید: «پسرم لیاقت این کار را داشت. او در زمان حیاتش آن‌قدر مهربان بود که هر کاری از دستش برمی‌آمد برای هرکس انجام می‌داد، حالا هم که مرگ مغزی شده می‌دانم که راضی است اعضای بدنش به جای رفتن زیر خاک، جان چند بیمار را نجات دهد. » و این‌گونه قلب، کلیه‌ها، کبد، قرنیه‌ها و پوست این جوان به حداقل ۶ نفر حیات دوباره بخشید. پیوند عضو از بیمار مرگ مغزی سال ۱۹۶۳ میلادی در دنیا آغاز شد، اما در ایران به سبب مشکلات شرعی و قانونی این عمل نیاز به یک حکم شرعی و سپس تصویب آن در مجلس شورای اسلامی
داشت.
در سال ۱۳۶۸ شمسی وزیر بهداشت و درمان وقت، در نامه‌ای به امام خمینی(ره) با تشریح شرایط بیمار مرگ مغزی و غیرقابل برگشت بودن او به زندگی، از ایشان برای اهدای اعضا استفتاء کرد و امام خمینی(ره) نیز در تاریخ ۳۱ اردیبهشت ۶۸ فتوای تاریخی خود را که به فرض مذکور این کار قابل انجام است، صادر فرمودند. از سال گذشته این روز در ایران روز ملی اهدای عضو نام‌گذاری شده است.
- تسلی خاطر پس از اهدای اعضای پدر
از مرگ مغزی «علی زمانی» و اهدای اعضای او چند روزی نگذشته است. سعید که برای مرگ پدر شصت‌ساله خود سوگوار است، با بغض می‌گوید: پدرم هفته قبل بر اثر ایست قلبی و خونریزی مغزی مرگ مغزی شد و او را از بیمارستان فارابی به بیمارستان منتصریه منتقل کردند و بلافاصله برای اخذ رضایت اهدای اعضای او با ما تماس گرفته شد. خانواده مرحوم علی زمانی با توجه به توصیه پدر در زمان حیات بر اهدای اعضای خود در صورت مرگ مغزی، بدون تردید و از دست دادن فرصت برای این اقدام خیرخواهانه رضایت خود را اعلام کردند و کبد، پوست و قرنیه‌های او به بیماران نیازمند اهدا شد. به گفته سعید، کبد پدر مرحومش به یک جوان بیمار که دچار نارسایی کبد بود، با موفقیت پیوند زده شد. وی در ادامه بیان می‌کند: تحمل غم از دست دادن پدر عزیزمان بسیار سخت بود، اما خبر مسرت‌بخش نجات جان یک جوان با پیوند کبد پدرم، سبب تسلی خاطر و آرامش من و خانواده‌ام شده است و امیدواریم به‌زودی به عیادت این جوان برویم.
- بر سر مزار ناجی خود می‌روم
«جعفر ایرانی» شصت‌وپنج ساله که از نارسایی کبد رنج می‌برد، در سال ۹۶ با پیوند کبد یک بانوی سی‌وشش ساله که دچار مرگ مغزی شده بود، حیاتی دوباره یافت. وی می‌گوید: نارسایی کبد یک بیماری خاموش است. در سال ۹۶ که به سفر حج مشرف شدم در مدینه منوره مشکلاتی برایم پیش آمد که به‌ناچار در بیمارستان بستری و در آنجا از وخامت وضعیت کبدم مطلع شدم و دکتر معالجم تاکید کرد که فرصت زیادی برای پیوند ندارم. پیش از این نیز در مشهد برایم این اتفاق افتاده بود. ایرانی پس از بازگشت از سفر حج و تکمیل پرونده در لیست دریافت کبد قرار می‌گیرد و ۳ بار برای عمل پیوند کبد در بیمارستان بستری می‌شود که در بار اول و دوم به قول خودش به دلایلی قسمت نمی‌شود و سرانجام بار سوم کبد بانوی سی‌وشش‌ساله که دچار مرگ مغزی شده بود، به او پیوند زده می‌شود و نجات می‌یابد. وی معتقد است هر فرد همان‌گونه که شناسنامه دارد، باید یک کارت اهدای عضو نیز داشته باشد و می‌افزاید: این بانوی مرحومه جان ۵ نفر را نجات داد و علاوه بر خانواده‌اش، ۵ انسان غریبه نیز تا پایان عمر برای آمرزش روح او دعا می‌کنند. من نیز تا جایی که در توانم باشد برایش نماز و دعا می‌خوانم و مرتب بر سر مزارش می‌روم. احساس می‌کنم اگر هر عمل خیری انجام دهم، او نیز در ثواب آن سهیم است.
- تغییر نگرش جامعه به اهدای عضو
به گفته مسئول واحد فراهم‌آوری اعضای بیمارستان منتصریه مشهد، در سال ۸۰ آیین‌نامه اجرایی عمل پیوند عضو در هیات‌وزیران به تصویب رسید و در ۳ دانشگاه علوم پزشکی شهرهای تهران، مشهد و شیراز به صورت همزمان عمل پیوند عضو از بیمار مرگ مغزی آغاز شد. این عمل که از سال ۸۰ با ۳ مورد در سال آغاز شده بود در سال گذشته به ۱۲۳ مورد رسید و هفته گذشته در بیمارستان منتصریه هشتصد و نودمین عمل اهدای عضو از بیمار مرگ مغزی انجام گرفت. دکتر «ابراهیم خالقی» بر تغییر نگرش مردم و جامعه به اهدای عضو بیمار مرگ مغزی در سال‌های اخیر تاکید می‌کند و معتقد است در سال‌های نخست اخذ رضایت از خانواده بیمار مرگ مغزی بسیار دشوار بود، اما در سال‌های اخیر با فرهنگ‌سازی که از سوی رسانه‌ها انجام شده است، این اقدام به عنوان یک کار ایثارگرانه، اخلاقی، انسانی و حتی شرعی و دینی در جامعه شناخته شده است و آمار رضایت خانواده‌های بیمار مرگ مغزی برای اهدای اعضا از ۲۰ درصد در ۱۵ سال پیش به ۶۰ درصد در سال ۹۷ رسیدهاست.
وی اظهار می‌کند: میزان اهدای عضو به ازای هر یک میلیون نفر جمعیت هر کشور یکی از شاخص‌های آن کشور محسوب می‌شود. این شاخص در کشورهای اروپایی ۲۰ و اسپانیا ۴۰ است. در کشور ما میزان این شاخص در سال ۸۰ حدود ۲ تا ۳ بود و اکنون به ۱۲ رسیده است. این رقم در دانشگاه علوم پزشکی مشهد ۲۰ است که با شاخص کشورهای اروپایی برابری می‌کند. این مقام مسئول ادامه می‌دهد: دانشگاه علوم پزشکی مشهد جزو ۳ دانشگاه کشور است که در آن تمام اعضای قابل پیوند مانند کلیه، کبد، قلب، ریه، پوست، قرنیه، پانکراس همچنین کلیه و پانکراس همزمان و کلیه و کبد همزمان در آن انجام می‌شود.
به گفته مسئول واحد فراهم‌آوری اعضای بیمارستان منتصریه، در فرایند یک عمل پیوند عضو از ابتدا تا انتها تیمی متشکل از حدود صد نفر شرکت می‌کنند که شامل تیم‌های روان‌شناسی، متخصصان تایید مرگ مغزی، متخصصان اتاق عمل، آزمایشگاه، امور پشتیبانی و مراقبت‌های بعد از عمل
می‌شود. وی بیان می‌کند: اکنون در حوزه تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد ۲۰۰ نفر برای دریافت کلیه، ۲۰ نفر برای کبد، ۱۰ نفر برای قلب و ۱۰ نفر برای دریافت ریه در لیست انتظار قرار دارند. البته بیماران نیازمند پیوند کلیه قادر به ادامه زندگی با دیالیز هستند اما سایر نیازمندان شاید فرصت کافی برای زندگی نداشته باشند. به گفته مسئول واحد فراهم‌آوری اعضای بیمارستان منتصریه، روزانه در کشور ۸ تا ۱۰ نفر که سالانه حدود ۳ هزار و ۵۰۰ نفر را شامل می‌شود، در لیست انتظار پیوند عضو فوت می‌کنند.
وی معتقد است در واقع مردم در اهدای عضو تردید ندارند بلکه باور و قبول مرگ مغزی عزیزانشان برای آنان دشوار است. خالقی با اشاره به فرایند علمی و قانونی تایید مرگ مغزی در بیمار می‌گوید: بیمار مرگ مغزی در ۴ مرحله از سوی جراح متخصص مغز و اعصاب، متخصص اعصاب همچنین متخصص داخلی و بیهوشی و در نهایت از سوی پزشکی قانونی به عنوان نماینده دادستان معاینه و سپس تایید، مهر و امضا می‌شود.
وی معتقد است مردم باید آگاه باشند فرایند تایید مرگ مغزی با وسواس تمام انجام می‌شود و سایر مسائلی که گاهی در حوزه بهداشت و درمان رخ می‌دهد، نباید در اعتماد مردم به این حوزه تاثیر داشته باشد. بیمار مرگ مغزی در واقع بیماری است که به تحریکات پاسخ نمی‌دهد و عملا خاصیت انسانی در او از بین رفته است و تنها با کمک دستگاه تنفسی، قلب او کار می‌کند که آن هم پس از چند روز از کار می‌افتد، بنابراین فرصت اندکی برای پیوند اعضا به افراد نیازمند وجود دارد که نباید آن را از دست داد. به گفته مسئول واحد فراهم‌آوری اعضای بیمارستان منتصریه، برای اطلاع‌رسانی و کسب رضایت از خانواده بیمار مرگ مغزی تیم روان‌شناسی که به صورت اصولی و علمی نحوه برخورد با خانواده را آموزش دیده‌اند، در این زمینه همکاری می‌کنند.
وی اظهار می‌کند: محدودیت سنی برای اهدای اعضای بیمار مرگ مغزی به شرط نداشتن بیماری خاص، وجود ندارد و تاکنون اهدای عضو از نوزاد شش‌ماهه تا فرد شصت‌ونه‌ساله در دانشگاه علوم پزشکی مشهد انجام شده است. میزان موفقیت در عمل پیوند ۸۰ تا ۹۰ درصد است و اگر عضو پیوندی پس از چند سال دچار مشکل شود می‌توان مجددا عمل پیوند را انجام داد.