طرح جدید سازمان حفاظت محیط‌زیست برای احیای تالاب انزلی با استفاده از فناوری نانو که در یک‌سال گذشته با انتقاد شدید برخی کارشناسان و متخصصان دانشگاهی و فعالان محیط‌زیست مواجه شده بود حالا با گذشت ۳، ۲ هفته از اجرایی شدن بی‌سروصدایش، نه فقط رئیس اداره محیط‌زیست بندر انزلی را تا پای برکناری از پستش پیش برده که حتی واکنش شدید امام جمعه این شهر را هم برانگیخته است.
گفته می‌شود احسان هادی‌پور، رئیس اداره محیط‌زیست بندر انزلی که یکی از مخالفان جدی ساخت سد لاسک در بالادست تالاب انزلی و تخلیه نانو تیتانیوم‌ها در تالاب انزلی بوده هفته پیش خبر برکناری‌اش را از سوی مدیرکل محیط‌زیست استان گیلان دریافت کرد. برخی شنیده‌ها حاکی است به‌زودی رئیس اداره محیط‌زیست لاهیجان جایگزین او خواهد شد. این خبر بازتاب زیادی هم در فضای مجازی و بین فعالان محیط‌زیست داشت.
مسئول روابط عمومی اداره کل محیط‌زیست گیلان در تماس تلفنی همشهری با این اداره نیز، این خبر را نه تأیید و نه تکذیب کرد و با ذکر این جمله که «بعدا به شما خواهیم گفت» از پاسخگویی طفره رفت. اما امام جمعه انزلی روز جمعه اعلام کرد: «اگر تغییر رئیس اداره محیط‌زیست در انزلی انجام شود، به‌شدت پیگیری خواهم کرد و پشت پرده این موضوعات و تخلفات را با تمام جزئیات با مردم در میان خواهم گذاشت.»
رئیس سازمان محیط‌زیست پیش از این اعلام کرده بود: مشکل تجمع رسوبات آلی و معدنی یکی از مهم‌ترین تهدیدهای تالاب انزلی است که با سرعت رسوبگذاری موجود، احتمال خشک شدن کامل تالاب در آینده نزدیک وجود دارد. او خاطرنشان کرده بود: با تلاش شرکت‌های دانش‌بنیان کشور، شیوه نوینی از زیست پالایی تالاب ابداع شده که دستاوردهای این شیوه قابل ملاحظه بوده؛ به‌طوری که بخش مهمی از رسوبات آلی پایلوت مورد آزمایش، حذف شده و رسوبات معدنی نیز با خارج شدن از حالت سیمانی که از ترکیب رسوبات آلی با معدنی ایجاد می‌شود، امکان تخلیه و روان‌سازی بهتری یافته‌اند.
- احیای تالاب با ۸۵۰ میلیارد تومان اعتبار
کلانتری سال گذشته در نامه‌ای به رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور خواستار تخصیص ۱۰۰۰میلیارد تومان بودجه برای اجرای این پروژه توسط شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان شد و ادعا کرد اگر این طرح اجرا شود در کمتر از ۴سال بیش از ۱۳هزار هکتار از تالاب انزلی احیا می‌شود. حالا سازمان برنامه و بودجه با تخصیص ۸۵۰میلیارد تومان از این اعتبار موافقت کرده که در فاز نخست قرار شد ۱۰درصد آن تخصیص یابد. این طرح ابتدا در چند استخر پرورش ماهی به اجرا درآمد و قرار شد سپس در تالاب انزلی اجرایی شود اما گفته می‌شود ۳، ۲ هفته قبل رئیس سازمان محیط‌زیست در سفر به گیلان بی‌سر و صدا این پروژه را آغاز کرده است.
یکی از کارشناسان اداره کل محیط‌زیست استان گیلان که نخواست نامش فاش شود به همشهری می‌گوید: در فاز اول قرار است ۶۰هزار لیتر نانو تیتانیوم محلول در تالاب تخلیه شود که ۲ هفته قبل حدود یک‌چهارم این میزان محلول در مساحتی حدود ۵۰هکتار در قلب تالاب انزلی در پناهگاه حیات‌وحش سرخانکل تخلیه شد.
- احیای تالاب با ذرات نانو سلیقه سازمان محیط‌زیست بود
مسعود باقرزاده‌کریمی، سرپرست دفتر حفاظت و احیای تالاب‌ها در سازمان محیط‌زیست در گفت‌وگو با همشهری در پاسخ به اینکه چطور سازمان محیط‌زیست بدون انجام طرح پایلوت با این طرح موافقت کرده، می‌گوید: این طرح ابتدا در حوضچه‌های پرورش ماهی انجام شد و نتیجه مثبت داد؛ به همین دلیل حالا در تالاب، عملیات آن آغاز شده و در مرحله نخست حدود ۱۵هزار لیتر مایع حاوی این ذرات نانو در محل ریخته شده و پس از هر بار اضافه کردن مایع، باید هوادهی صورت گیرد که قایق‌ها با دور زدن در محل این کار را انجام می‌دهند.
به گفته او ذرات نانو درصورت هوادهی باعث هضم مواد آلی شده که می‌توانند به مصرف ماهی‌ها برسند. او خاطرنشان می‌کند: هضم مواد آلی می‌تواند تا حدی مسئله لجن‌ها و کاهش ارتفاع تالاب را حل کند.
باقرزاده می‌گوید: در همین چند روزی که این کار شروع شده حدود ۱۵سانتی‌متر عمق تالاب در محل مورد نظر بیشتر شده؛ ضمن اینکه رسوبات داخل تالاب نیز به این وسیله از حالت سفت و سیمانی خارج شده و می‌توانند در صورت بروز سیلاب به دریا ریخته شده و یا به طرق دیگری خارج شوند. این مقام خاطرنشان می‌کند: من همین جا اعلام می‌کنم هر کس هر انتقادی دارد از اساتید و متخصصان می‌تواند به کمیته نظارتی ما که متشکل از ۸نفر از اساتید دانشگاهی است بیاید و نظرات و انتقاداتش را مطرح کند که پاسخ داده می‌شود اما قبول دارم که اطلاع‌رسانی سازمان در این مورد شاید کمی خوب نبوده است.
اینکه این ذرات نانو تیتانیوم چه تأثیری بر محیط‌زیست و آبزیان و انسان‌ها دارد پرسش دیگری است که بسیاری از منتقدان می‌گویند بی‌پاسخ مانده، اما باقرزاده می‌گوید: تیم کارشناسان ما شامل آقایان دکتر رضایی، دکتر کرباسی، دکتر جمال‌زاد و... ارزیابی‌های لازم ازجمله ارزیابی ریسک را انجام داده‌اند و من به‌عنوان کارشناس و مدیر تالاب قانع شدم که حتی در بافت بدن ماهی‌های مورد آزمایش قرار گرفته هیچ اثری از ذرات نانو تیتانیوم نبوده بنابراین خطری برای سلامت انسان ندارد.
او در پاسخ به اینکه چرا این پول صرف مدیریت فاضلاب استان نشد تا مشکل تالاب انزلی حل شود، گفت: برای این هم برنامه جامعی وجود دارد که روی میز استانداری قرار دارد و حرف شما درست است و باید مشکل فاضلاب در حوضه حل شود وگرنه دوباره سال‌های بعد، تالاب با مشکل کاهش ارتفاع و انباشت رسوبات مواجه می‌شود. اما حالا سلیقه سازمان این بوده که اول تالاب را به این شکل مدیریت و احیا کند و انتظار می‌رود ساماندهی فاضلاب نیز توسط دستگاه‌های دیگر به فراموشی سپرده نشود.
برخی منتقدان می‌گویند استفاده از روش نانو تیتانیوم برای حل مشکل رسوبات انزلی، می‌تواند باعث تجمع این فلز در بافت ماهی شده و مصرف آن می‌تواند باعث ایجاد بیماری و حتی سرطان در انسان شود؛ چون ذرات نانو که در تالاب ریخته می‌شود در محیط باقی می‌ماند و وارد زنجیره غذایی می‌شود.
- امام جمعه انزلی: چرا به مخالفان پاسخ قانع‌کننده نمی‌دهید؟
حجت‌الاسلام سیدعبدالجواد شمس‌الدین در خطبه‌های نمازجمعه مسئولان محیط‌زیست را خطاب قرار داد و گفت: مسئولان پاسخ دقیق و روشن دهند که اگر پروژه «بایوجمی» کار درستی بود چرا مخفیانه آن را آغاز کردند؟ چرا طرح یک‌هزار میلیاردی شما تا این حد مبهم است؟ چرا نام مسئولانی که پشت این پروژه هستند هیچ‌گاه فاش نشده است؟ چرا برای مردم توضیح نمی‌دهید که چه افرادی با چه اهدافی پشت این پروژه هستند؟
وی افزود: چرا با همین پول، تصفیه‌خانه فاضلاب نمی‌سازید؟ چرا برای بیت‌المال هزینه اضافی می‌تراشید؟ چرا نمی‌گذارید مخالفان این طرح رسما نظر خودشان را اعلام کنند؟ چرا به مخالفان پاسخ قانع‌کننده نمی‌دهید؟ او متذکر شد:
مسئولان شهرستان انزلی اعم از فرماندار محترم، نماینده محترم و شورای اسلامی شهر انزلی باید رسما اعلام کنند موافق این پروژه‌اند یا مخالف آن هستند؟ خطیب جمعه انزلی از صدا و سیمای گیلان خواست با برگزاری میزگردهای تخصصی درخصوص پروژه بایوجیمی و سد لاسک، مردم را در جریان دقیق این پروژه قرار دهد. او با طرح این سؤال که مسئول این پروژه میلیاردی کیست، افزود: اگر این پروژه میلیاردی شکست بخورد چه‌کسی پاسخگو خواهد بود؟ برخی‌ها پاسپورت‌ها را در جیب دارند و تا اتفاقی می‌افتد به بهانه بیماری به خارج می‌روند، آیا می‌خواهید باز هم نظام را مقصر جلوه دهید؟ نماینده ولی‌فقیه با بیان اینکه در این گیرودار رئیس محیط‌زیست شهرستان را که بحق جلوی تخلفات افراد ذی‌نفوذ را گرفته و بارها و بارها تمام‌قد جلوی متخلفان ایستاده است، عزل می‌کنند، تصریح کرد:
آن مسئول محترم که می‌گوید من تحت فشار هستم، نام ببرد و بگوید تحت فشار چه فردی است؟ چرا نیروهای کارآمد را ذبح اهداف سیاسی خود می‌کنید؟ او با تأکید بر اینکه حفاظت محیط‌زیست گیلان به فردی شجاع و کارآمد نیاز دارد، افزود: مسئول محترم اداره کل حفاظت محیط‌زیست اگر نمی‌تواند مقابل فشارها بایستند بگذارد و برود و دنیا و آخرت خود را خراب نکند.