به گزارش یورونیوز، هر چند این اتحادیه نمی‌تواند ارقام دقیق از میزان خسارات وارده بر صرافان ارائه کند اما میزان خسارات بر صرافان در سرای شهزاده به میلیون‌ها افغانی می‌رسد.
سرای شهزاده، مهمترین مرکز مبادلات پولی افغانستان به‌شمار می رود که در شهر کابل قرار دارد و صرافان سرشناس افغانستان در این سرای مشغول داد و ستد پولی هستند.
- افزایش تقاضای دلار و افزایش فقر
نگرانی های مردم افغانستان پس از آن افزایش یافت که در کمتر از سه ماه، نرخ دلار در برابر افغانی از ۷۴ به ۸۰ افغانی رسید.
محمد هاشم روضه‌ای، سخنگوی اتحادیه صرافان سرای شهزاده در گفت‌وگو با یورونیوز خاطرنشان می‌کند: «هر چقدر ارزش پول افغانی پایین بیاید، صراف‌های افغانستان تاوان بیشتری می‌دهند.»
به‌گفته وی، در یک ماه، افغانستان بانک، یک میلیون دلار را به فروش رساند، در حالیکه ما در سرای شهزاده، طی یک هفته بین ۳۰ تا ۵۰ میلیون دلار به فروش می رسانیم، چون تقاضای دلار در بازار به شدت افزایش یافته است و لی توزیع دلار توسط افغانستان بانک کاهش یافته است و پاسخگوی میزان تقاضا نیست و تعادل را در بازار ارز ایجاد نمی‌کند.
سرای شهزاده همچنین جزو مراجع تعیین کننده قیمت ارز در بازار افغانستان است که تغییرات نرخ ارز را اعلام می کند. عبدالله، صراف خرده پایی است که دکانی در سرای شهزاده ندارد و تمام ارزهای مبادله‌ای خود را در جلویش قرار داده است.
او به یورونیوز می‌گوید که طی سه روز ۲۵ هزار افغانی ضرر کرده است، به همین خاطر نمی‌تواند طبق نرخ ارز اعلامی از سوی سرای شهزاده، مبادله پولی کند. او تلاش می‌کند تا با نرخ پایین‌تری از نرخ سرای شهزاده، ارز بخرد تا از این طریق کمتر ضرر کند. عبدالله می‌گوید که صرافان خرده پا همچون او خیلی کمتر از صرافان بزرگ سرای شهزاده ضرر کرده‌اند. صرافان فعال در دیگر مناطق کابل نیز به یورونیوز گفته‌اند که طی یک هفته صرافان خرده پا تا صد هزار افغانی نیز ضرر مالی داده‌اند و صرافی‌های بزرگ شهر در یک هفته یک میلیون افغانی نیز زیان اقتصادی کرده‌اند.
با بالا رفتن نرخ ارز، مردم ترجیح می‌دهند که ارزهای خارجی را نفروشند به امید اینکه نرخ دلار بالا برود و بتوانند با نرخ بالاتری ارزهایشان را به فروش برسانند.
بر اساس آخرین داده های اداره آمار افغانستان، بیش از نیمی از جمعیت افغانستان در زیر خط فقر زندگی می‌کنند. این آمار در سال گذشته منتشر شد و وزیر اقتصاد افغانستان گفته بود که این تعداد، ماهیانه کمتر از ۲ هزار و ۶۰ افغانی یعنی حدود ۳۰ دلار درآمد دارند. با بالا رفتن نرخ دلار این رقم به معنای آن است که درصد بیشتری از جمعیت افغانستان به زیر خط فقر خواهند رفت و درآمدی کمتر از ۳۰ دلار دارند.
- داد و ستد کلدار و تومان به جای افغانی
کارشناسان اقتصادی، مجموعه ای از عوامل داخلی و خارجی را در کاهش ارزش افغانی در برابر دلار دخیل می‌دانند.
سخنگوی اتحادیه صرافان سرای شهزاده می‌گوید که با افت ارزش پول‌های کشورهای همسایه، ارزش پول افغانی نیز پایین آمده است؛ به‌خصوص اینکه در ۴۰ درصد خاک افغانستان واحد پولی پاکستان (کلدار) و واحد پولی ایران (ریال) داد و ستد می شود.
شهر جلال آباد مرکز ولایت ننگرهار از جمله شهرهایی است که در آن کلدار پاکستان به جای افغانی داد و ستد می‌شود. کاسبان این شهر می‌گویند که پول افغانی به اندازه کلدار پاکستان در دسترسشان نیست و با افت ارزش کلدار، اگر افغانستان پول افغانی در این شهر توزیع کند، بعد از این کلدار را استفاده نخواهند کرد.
- نرخ دلار تا ۱۰۰ افغانی نیز خواهد رسید
حسن روحانی، دکترای اقتصاد روابط بین الملل و استاد دانشگاه در این باره به یورونیوز می‌گوید: «ما هنوز نرخ ارزمان باید کاهش یابد و پیش بینی پذیر است که نرخ دلار تا ۱۰۰ افغانی افزایش یابد. دولتمردان ما به‌طور مصنوعی نرخ ارز را بالا نگه داشته‌اند. چون ما اقتصاد بر پایه تولید نداریم و متکی بر واردات هستیم. در چنین شرایطی، نرخ ارز افغانستان با توجه به وضع اقتصادی موجود بالاست، اقتصاد مولد ما در مقایسه با اقتصاد ایران یک بیستم است ولی نرخ ارز ما ۲۰۰ برابر بیشتر از نرخ ارز ایران است.»
وی می‌افزاید: «با افزایش نرخ دلار اگر بتوانیم زیرساخت‌های تولید را افزایش دهیم به نفع ماست. چون خارجی‌ها می‌توانند ارزانتر کالای ما را بخرند و طبیعتا صادرات ما افزایش یابد، به شرطی‌که زیربناهای تولید را مهیا کنیم. فرض کنیم، اگر پول افغانی نسبت به دلار از ۸۰ به ۹۰ برسد، یک امریکایی که می‌توانست با یک دلار یکی از کالاهای ما را بخرد، پس از این می تواند با یک دلار علاوه بر یک قلم کالا یک قلم دیگر هم بخرد. اگر چنینی زیر ساختی ایجاد نکنیم و تمام مواد اولیه وارداتی باشد، این افزایش نرخ دلار به نفع ما نیست.»
به‌گفته وی، «نرخ ارز افغانستان همچنان متکی بر کمک‌های خارجی است و طی بررسی‌هایی که بانک جهانی انجام داده بدهی های حکومت افغانستان بعد از سال ۲۰۱۰ به‌شدت رو به افزایش است در حالیکه در حالت کلی، بدهی‌های حکومت بیشتر از ذخایرش است. درآمدهای دولت به‌طور واقعی افزایش پیدا نکرده است و حکومت افغانستان هر روز وابسته تر از گذشته به وام های خارجی می‌شود. حکومت، ذخایر افغانستان را لیلام می‌کند، از یک طرف ما آیندگان خود را فدای رفاه فعلی‌مان می کنیم. از طرف دیگر، اقتصادمان به سمت بحران پیش می رود.»
در کنار این عوامل، کارشناسان اقتصادی معتقدند که قاچاق ارز به کشورهای همسایه، مشکلات سیاسی حکومت افغانستان و پایان قانونی این دور از ریاست جمهوری اشرف غنی تاثیر مهمی بر کاهش ارزش افغانی در برابر دلار داشته است.
یک منبع آگاه در وزارت دارایی افغانستان که نخواست نامش فاش شود، در گفت‌وگو با یورونیوز، منافع حکومت فعلی افغانستان را در کاهش ارزش افغانی موثر دانسته و می‌گوید: «هر چند که افزایش نرخ دلار در برابر افغانی به زندگی آن دسته از اقشار جامعه افغانستان که درآمدهای با واحد پولی افغانی دارند، از تاجران گرفته تا طبقه کارگر و کارمند، تاثیر منفی مستقیم می‌گذارد و با هر تغییری در نرخ دلار، تغییراتی در کیفیت زندگی اقتصادی مردم به‌وجود می آید اما حکومت افغانستان از کاهش نرخ افغانی منفعت می‌برد، چون درآمدی که برای کارمندانش می‌دهد به نرخ افغانی است، در حالیکه برای پرداخت معاش کارمندان حکومتی دلار می‌گیرد و از مابه التفاوت به‌وجود آمده از کاهش نرخ دلار می‌تواند، میزان کمتری بودجه برای معاش کارمندان پرداخت کند.»
وی می‌افزاید: «کشورهای کمک کننده به افغانستان در سال های اخیر به‌خصوص پس از سال ۲۰۱۲ میلادی، طبق تعهداتشان عمل نکردند و کمتر از کمک تعهد شده به افغانستان پرداخت کرده‌اند. همین عوامل باعث می‌شود که کیفیت زندگی اقتصادی مردم و اقتصاد افغانستان به سمت بحران پیش برود.»