مسئولان شهرداری مناطق ۲۲گانه تلاش کرده‌اند تا سیمای بصری شهر تبدیل به فضایی آرام و زیباتر شود. در پهنه شرقی تهران هم این رنگ‌ها امروز جلوه نمایی می‌کند. به همین بهانه به مناطق ۵گانه شرق تهران سری زدیم تا از چند و چون «رنگ در شهر» بپرسیم.
- رنگ‌آمیزی بزرگراه بابایی
- منطقه ۴
«میر ذبیح‌الله حسینی» معاون شهرسازی منطقه ۴ نیز می‌گوید: «طبق درخواست سازمان زیباسازی شهرداری تهران، در محدوده منطقه ما ۱۲ دیوار نقاشی شده است. در این بخش هم مانند دیگر مناطق از پتانسیل‌های دانشجویی استفاده کرده‌ایم. در زمینه زیباسازی با پالت‌های رنگی‌ای که سازمان زیباسازی در اختیار ما قرار داده، المان‌های منطقه رنگ‌آمیزی شده است. با مشارکت کودکان در بوستان ویستا طرح ایجاد نشاط با رنگ‌آمیزی انجام شده است. در بزرگراه شهید بابایی هم از طیف‌های رنگ‌های روشن استفاده کرده‌ایم. ۲ هزار و ۵۰۰ متر از این بزرگراه با رنگ‌های روشن رنگ‌آمیزی شده است. شرق تهران یکی از ورودی‌های اصلی تهران محسوب می‌شود و برای رنگ‌آمیزی هرچه بیشتر و بهتر به طرحی فرامنطقه‌ای نیاز دارد. من نمی‌توانم نظر شخصی بدهم چراکه رنگ‌آمیزی این بخش از شهر و ورودی اصلی برای نشان دادن هویت شهر نیازمند مشاوره استادان و کارشناسان بیشتری است.
- رنگ‌آمیزی ۱۵۰ دیوار
- منطقه ۸
معاون خدمات شهری شهردار منطقه ۸ آمار دقیقی از رنگ‌آمیزی در محله‌های مختلف منطقه دارد. «ناصر رضاپور» می‌گوید: «از زمانی که شهردار تهران اجرای طرح «رنگ در شهر» را به ما ابلاغ کرد، حدود ۲۰ نقطه در منطقه را برای نقاشی دیواری در نظر گرفتیم. استقبال از بهار ۱۳۹۸ هم استقبال قابل قبولی در منطقه ۸ به شمار می‌رود. این طرح قبل از بهار پیشنهاد شد و فرصت مغتنمی بود تا شهر رنگ و لعاب تازه‌ای به خود بگیرد. در خیابان گلبرگ غربی، تقاطع کرمان دیوار بزرگی وجود داشت که طول آن حدود هزارمتر برآورد می‌شد.
ما در این نقطه نقاشی دیوار زیبایی را طراحی کردیم. در خیابان کرمان حدود ۱۵۰متر نقاشی دیواری داشتیم. در بزرگراه شهید باقری هم دیواری به طول ۱۵۰متر نقاشی شد. خیابان دماوند هم در ۲ نقطه یکی ۱۲۰متر و دیگری ۱۱۰متر نقاشی شد. بزرگراه امام علی(ع) به متراژ ۳۰۰متر رنگ تازه‌ای به خود گرفت. همچنین در خیابان شهید مدنی در ۲ منطقه دیوارهایی به طول ۱۵۰متر رنگ‌آمیزی شد. در خیابان شهید گلشن‌دوست ۱۱۰متر و خیابان شهید ثانی ۱۹۰متر دیوار رنگ‌آمیزی و نقاشی شد.
در سال ۱۳۹۸ هم ۱۵۰ دیوار را در نظر گرفته‌ایم که رنگ‌آمیزی شوند. » او درباره کیفیت نقاشی‌ها می‌گوید: «خرج کردن از خورجین ادبیات برای رنگ و لعاب تازه شهر هم جزو سیاست‌های سازمان زیباسازی شهرداری تهران است. ما همه طرح‌هایمان را از آنجا می‌گیریم. طبق دستور شهرداری تهران اغلب از وجود دانشجویان بهره برده‌ایم تا از حیث مالی نیز مددرسانی به آنها باشیم. طرح‌ها و نوع نقاشی‌ها را سازمان زیباسازی شهرداری تهران به ما ارائه می‌دهد. ما در این بین فقط آنها را اجرا می‌کنیم. تا جایی که سعی داشته‌اند، طرح‌های مورد نظر برای شرق تهران و کل شهر، شامل طرح‌های رئال بوده که با زندگی شهرنشینی و شهروندی مطابقت دارد. » او درباره نورپردازی پل‌ها هم می‌گوید: «ما چند پل روگذر و ماشین‌رو داریم که نورپردازی آنها انجام شده ولی در عین حال با سازمان زیباسازی مکاتبه کرده‌ایم که پل خاقانی نیاز به نورپردازی بهتر و بیشتری دارد. اگر امسال این اقدام را با مشارکت ما انجام دهند، این طرح نیز به بار می‌نشیند.
نورپردازی زیرگذر امام علی(ع) در تقاطع خیابان گلبرگ نیز نورپردازی خوبی دارد. این کار را سال گذشته انجام داده‌ایم. نورپردازی تقاطع خیابان کرمان با گلبرگ را نیز امسال انجام داده‌ایم. این نورپردازی‌ها در شب ایجاد امنیت می‌کند. به‌طوری که اگر شهروندان دیروقت از آنجا تردد کنند، امنیت دارند. همچنین ۲ زیرگذر در پل طاووسی و لشکر را امسال با مشارکت سازمان زیباسازی نورپردازی خواهیم کرد. »
- پوشش گیاهی با رنگ‌های مختلف
- منطقه ۱۳
«سید مهدی صالح‌زاده» معاون خدمات شهری منطقه ۱۳ هم درباره طرح «رنگ در شهر» می‌گوید: «از زمانی که طرح رنگ در شهر در کلانشهر تهران و توسط شهردار کلید خورد، در بزرگراه شهید یاسینی طرحی را آغاز کردیم که حدود ۳ هزار مترمربع بود. نقاشی اصلی ما ماهی بود که با همکاری دانش‌آموزان فنی و حرفه‌ای توانستیم آن را اجرا کنیم. یکی از کارهایی که در آینده انجام خواهد شد در خیابان دماوند است. البته طرح «رنگ در شهر» صرفاً مربوط به رنگ‌آمیزی شهر نیست بلکه این طرح شامل استفاده از گیاهان رنگی هم می‌شود. درطرح «رنگ در شهر» استفاده از پارچه‌های الوان را نیز خواهیم داشت اما آنچه در برنامه سال ۱۳۹۸ داریم یکی در خیابان دماوند است که سعی کرده‌ایم مشارکت شهروندان را جذب کنیم و به آنها اطلاع‌رسانی هم کرده‌ایم. همچنین با همکاری دانشجویان طرح دیگری در خیابان ۳۰ متری نیروی هوایی را هم پیگیری خواهیم کرد. «رنگ در شهر» همان‌طور که گفتم به رنگ‌آمیزی دیوار خلاصه نمی‌شود.
شهردار منطقه ۱۳ نیز به «رنگ در شهر» اشراف خاصی دارد و تدابیر خاصی را برای اجرای این طرح در نظر گرفته است. ما در منطقه ۱۳ در یک بعد فراتر باید از گیاهان رنگی نیز بهره ببریم. به‌طور مثال بوته درخت زرشک و درختچه‌هایی که در فصل بهار گل‌های رنگی می‌دهند هم فضای مناسب ایجاد می‌کند که به بالا رفتن روحیه شهروندان کمک خواهد کرد. ما با اجرای این طرح‌ها می‌توانیم شهر را زیباتر کنیم. کف خیابان‌ها و پیاده‌روها را هم می‌توان به رنگ‌های مختلف آمیخت. کف پیاده‌روها را می‌توان با کفپوش‌های رنگی رنگ‌آمیزی کرد. همکاران عمران ما در منطقه ۱۳ این مهم را پیگیری می‌کنند. اما آنچه تاکنون اجرا کرده‌ایم استفاده از نور و رنگ و فضای سبز است. طرح «رنگ در شهر» که ما طی این مدت شروع کرده‌ایم با پوشش گیاهی و فضای سبز عمودی و دیواره‌ها محقق می‌شود.
یعنی با گلدان‌های مخصوص می‌توانیم اقدام مثمرثمری انجام دهیم. در کف خیابان می‌توان با انتخاب رنگ‌های مناسب و مطلوب محل عبور عابرپیاده را مشخص کرد یا مسیر دوچرخه را با رنگ‌های زرشکی جدا کرد. شاید کسی نپسندد ولی اگر جلو پیاده‌رو داروخانه است کف آنجا را با بتون‌های رنگی سبز کار کنیم. همه تقاطع‌ها را به شکل پخته‌تر می‌توان رنگ‌آمیزی کرد و برای این امر از وجود کارشناسان زیباسازی نهایت استفاده را برد. همان‌طور که گفتم می‌شود پیاده‌روها را در جاهای مختلف با رنگ‌های متنوع پوشش داد. پل‌های عابرپیاده را هم می‌توان با رنگ‌های مختلف رنگ‌آمیزی کرد.
- تهران امروز، طهران دیروز
- منطقه ۱۴
«محمدرضا افخم» معاون خدمات شهری منطقه ۱۴ هم در این‌باره می‌گوید: «رنگ در زندگی روزمره تأثیرات آنی و مستمر دارد. زمانی شهر تهران کالبد اصلی خود را نیافته بود و رنگ‌ها طبیعی و زنده بودند. فضای سبز و آب روان بود و پرندگان نیز در آسمان شهر پرواز می‌کردند. اما اکنون هرچه شهر به کالبد جدید خودش نزدیک‌تر می‌شود، آن زیبایی‌ها کمتر به چشم می‌آید و بنابراین باید شهر را به شکل جدید رنگ‌آمیزی کرد. درباره موضوع رنگ فقط نباید به این نکته توجه کرد که به‌طور مثال ۲ کیلوگرم رنگ صرف رنگ‌آمیزی یک دیوار یا جدول شده و نمایی پوشانده و آثار بصری بیشتری دیده شود. رنگ تأثیر روحی و روانی در اقلیم‌ها و جغرافیاهای مختلف دارد.
همان‌طور که رنگ می‌تواند جلو بزهکاری‌ها را بگیرد می‌تواند بر روح و روان مردم هم تأثیر بگذارد. تهران نیز با توجه به نوع بافتش باید تنوع رنگ داشته باشد. یعنی نمی‌توان از همان رنگ که در جنوب شهر استفاده می‌شود در شمال شهر نیز استفاده کرد. شمال تهران خوش آب و هواست و هوای ییلاقی و خنک‌تری دارد و لاجرم باید از رنگ‌های گرم در آن بهره‌برد و در جنوب تهران بر عکس از رنگ‌های سرد. در مناطقی که آب و هوای خشک و گرم دارند استفاده از رنگ گرم نوعی ناهماهنگی و ناهمگونی ایجاد می‌کند. در مناطقی که بزهکاری زیاد است، رنگ می‌تواند تأثیر روحی و روانی داشته باشد. اگر می‌گوییم «رنگ»، باید با این تعاریف و مؤلفه‌ها همراه باشد. » او می‌گوید: «در طرح «رنگ در شهر» ما نیز متأثر از سازمان زیباسازی هستیم. یعنی از سیاست‌های شهرداری تهران تأثیر می‌گیریم و به‌طور جداگانه نمی‌توانیم اقدام کنیم. دانشجویان در طرح مذکور به شکل خودجوش با شهرداری همکاری می‌کنند اما در عین حال شهرداری مناطق در بحث نگهداشت شهر طبق برنامه‌های ابلاغی فعالیت دارند. با توجه به وضع تهران و آلودگی هوا و پرخاشگری‌ها، «رنگ در شهر» در روح و روان مردم دخیل است. رنگ سفید و سیاه در جدول‌ها حذف شده و از رنگ‌های زرد و سبز استفاده می‌کنیم.
- ۴۰ اثر با همکاری دانشجویان
- منطقه ۱۵
معاون زیباسازی شهرداری منطقه ۱۵ را در دفتر کارش ملاقات می‌کنیم. «عباس شهمیری» می‌گوید: «در زمینه اجرای طرح «رنگ در شهر» باید بگویم که این رنگ‌آمیزی‌ها برای ایجاد آرامش و دوری از آشفتگی‌های بصری انجام شده است. رنگ بی‌تردید بر روحیه شهروندان تأثیر بسزایی خواهد داشت. در منطقه ۱۵ حدود ۱۵ دستگاه پل عابرپیاده رنگ‌آمیزی شده است. حدود ۳۰۰متر نقاشی دیواری هم در طرح «دیوارهای کوچک شهر من» انجام شده است. ۶۰۰متر دیوار طولی نیز با همکاری دانش‌آموزان و مشارکت دانشجویان ساکن در محله نقاشی شده است. مجموعاً ۳۵ هزارمتر طول جدول‌ها و نرده‌ها در بزرگراه امام رضا(ع) و خیابان خاوران و ترمینال خاوران را رنگ‌آمیزی کرده‌ایم. همچنین جشنواره‌ای تحت عنوان «تخم‌مرغ‌های رنگی» در منطقه ۱۵ برگزار شده که ۴۰ اثر با همکاری دانشجویان رشته گرافیک که از سوی سازمان زیباسازی به ما معرفی شده بودند در خیابان خاوران به ثمر نشست. »
او می‌گوید: «فعالیت ما در سال ۱۳۹۸ بستگی به قراردادهای ما با سازمان زیباسازی دارد. در ادامه اجرای طرح کار را با برخی پل‌ها به انجام خواهیم رساند. همچنین رنگ‌آمیزی‌های پوششی به‌صورت گسترده در بافت فرسوده داریم که باید به‌عنوان پاکسازی دیوارها انجام شود. » او درباره المان‌های دفاع‌مقدس در شهر هم می‌گوید: «در محور بزرگراه بسیج به تعداد کافی از المان‌های دفاع‌مقدس بهره‌برده‌ایم. » شهمیری درباره ورودی شهر تهران در منطقه ۱۵ می‌گوید: «غیر از بزرگراه بسیج خیابان امام رضا(ع) نیز جزو ورودی‌های اصلی شهر محسوب می‌شود که آنجا را نیز نونوار کرده‌ایم. در بلوار ابوذر، در ضلع غربی بزرگراه بسیج هیچ‌گونه دیوار خالی وجود ندارد و همه دیوارها نقاشی شده است. برنامه‌ای داریم که اگر بتوانیم موافقتش را بگیریم پل‌های مکانیزه را هم در منطقه رنگ‌آمیزی خواهیم کرد. همه پل‌ها و بزرگراه‌های ما در منطقه ۱۵ نورپردازی شهری دارد. حتی برخی پل‌های عابرپیاده هم نورپردازی شده‌اند. ما معمولاً رنگ‌های ترکیبی سرد و گرم و سفید را در این نقاط با رنگ‌های دیگر ترکیب کرده‌ایم. این نورپردازی‌ها به هیچ عنوان توی ذوق نمی‌زند و انعکاس منفی برای رانندگی در شب ندارد. در میان مناطق ۲۲گانه تهران ما جزو مناطقی هستیم که بیشتر المان‌هایمان نورپردازی شده است.
- رنگ، زبان احساسات مردم
با توجه به اینکه رنگ‌آمیزی از ارکان مهم و حیاتی شهر است باید به آن توجه ویژه شود. در حقیقت رنگ در یک شهر به‌ویژه کلانشهری مانند تهران زبان احساسات مردم است. رنگ در روحیه شهروندان و همچنین مدیریت شهر مؤثر است. از سوی دیگر همه رنگ‌ها بارهای مختلف دارند. رنگ‌های گرم و سرد بارهای مختلفی را به ذهن متبادر می‌کنند. به‌طور مثال رنگ سبز جنب‌وجوش خاصی را در وجود ما بیدار می‌کند. این طیف رنگ‌هاست که تأثیر روحی و روانی خاصی دارد. البته فراموش نکنیم که برخی از رنگ‌ها نیز تأثیرات منفی و سرد دارند که باید از آنها کمتر استفاده کرد. به‌طور مثال فضایی که به رنگ زرد آمیخته شده روحیه تخریب را بالا می‌برد. رنگ آبی اما همان‌طور که از دیرباز می‌دانید آرامش خاصی به ما می‌دهد و در بالا بردن روحیه نشاط و شادی بچه‌ها مؤثر است. شاید به همین دلیل باشد که مراکز درمانی اغلب دارای رنگ‌های ملایم و احساساتی و آبی‌اند.
رنگ تأثیر مستقیم روی رفتار اجتماعی دارد. اما در مجموع رنگ در شهر موارد مختلفی را در برمی‌گیرد. یکی پوشش‌های گیاهی و دیگری عناصر مصنوعی مانند بیلبوردها و رنگ خودروها و وسایل جغرافیایی. برخی از رنگ‌ها مستقیماً تحت تأثیر ما وارد شهر می‌شوند. به‌طور مثال رنگ اتوبوس‌ها و تاکسی‌ها و داخل این وسایل به‌طور مطلق از سوی ما انتخاب می‌شوند و به شهر ورود می‌یابند. رنگ‌ها روی شادابی شهر تأثیر دارند. اما در عین حال بستگی به ادراک متقابل ما از رنگ‌ها نیز دارد. طبق آمار روان‌شناسان مختلف رنگ‌ها روی رفتارها و فرایند تصمیم‌گیری نیز تأثیرگذار خواهد بود. رنگ‌های گرم حس نزدیک بودن را به ما القا می‌کند و رنگ‌های تیره و سرد حس دور بودن و محقر شدن و کوچک بودن محیط را به همراه می‌آورد. ترکیبی که رنگ‌های شاد به ما می‌دهند تجمیعی از فرهنگ و نماد اجتماعی و جامعه‌ای را که در آن زندگی می‌کنیم به ما می‌نمایاند و به ذهنمان می‌تاباند. هرچه هارمونی‌های رنگ‌ها بیشتر باشد به طبع شهروندان نیز می‌توانند تفکر بهتری داشته باشند. این تفکر به‌طور مستقیم باعث آرامش و بالا بردن حس و روحیه شادابی و نشاط خواهد شد و ارتباط تنگاتنگ ما را با محیط اجتماعی بیان می‌کند.
- نورپردازی شب امنیت می‌آورد
رنگ در شب باعث بالا رفتن امنیت و آرامش بیشتری می‌شود. به همین طریق می‌توان جلو بسیاری از بزهکاری‌ها را گرفت. در عین حال برداشت از رنگ‌آمیزی‌ها و نقاشی‌های روی دیوارها بستگی به تفکر و اندیشه نهان و آشکار مردم دارد. شاید یک شهروند از یک نقاشی برداشتی متفاوت از یک شهروند دیگر داشته باشد. در عین حال تبلیغاتی که روی بیلبوردها دیده می‌شود متعلق به سازمان زیباسازی است و به زیبایی شهر کمک می‌کند. این زیبایی‌ها و تبلیغات باید با هم هماهنگی و هارمونی داشته باشند. تبلیغات آموزشی می‌تواند باعث بالا رفتن فرهنگ مردم شود اما باز هم بستگی به این موضوع دارد که تا چه اندازه با ذهنیت هوشمند مردم در پیوند و پیوستگی و ارتباط است. ارتقای فرهنگ مردم از سوی دیگر با ذهنیت مردم در ارتباط است. بسیاری از بیلبوردهایی که حاوی پیام‌های آموزشی هستند می‌تواند مؤثر باشد. ما از رنگ‌های مختلف باید به درستی استفاده کنیم و بهره ببریم.
در منطقه ۸ طرحی موسوم به «شمعدانی» داشته‌ایم که همه دیوارها به رنگ‌های شاد درآمدند. این‌گونه برنامه‌ها و طرح‌ها باید ادامه‌دار باشد تا در روحیه مردم تأثیر بگیرد و کارساز باشد. در قیاس تهران با کلانشهرهای توسعه‌یافته دنیا می‌توان گفت که استفاده از رنگ‌های مختلف در بالا بردن روحیه نشاط شهروندان بسیار مؤثر خواهد بود. همین که در فضاهای باز مثل بوستان‌ها و بزرگراه‌ها از نقاشی‌های شاد بهره‌ببریم کار مهمی برای پایتخت انجام داده‌ایم. هرچه ترکیب‌های رنگی بیشتر باشد بالا رفتن روحیه نشاط بیشتر خودش را نشان می‌دهد. تا به حال اتفاق افتاده که به شهری سفر کنید و خاطره خاصی از آن شهر در ذهنتان باقی نمانده باشد؟ این مهم به این دلیل است که هیچ رنگی چشم شما را نگرفته و در فرایند انتخاب شما تأثیر نداشته است. اگر شهر ایرادهایی دارد به رنگ در شهر نیز مربوط می‌شود. با بهره‌گیری از استادان خارجی می‌توان رنگ‌های بهتری به شهر داد. رنگ از سویی ما را به نوعی تعادل و هارمونی می‌رساند و از سوی دیگر می‌تواند ما را به از هم گسیختگی و ناپیوستگی بکشاند. رنگ از این حیث اهمیت فراوان دارد و باید آن را در شهر جدی گرفت.