توزیع امید به زندگی بین استان‌ها در سال ۹۵ نسبت به سال ۱۳۹۰ به سمت نابرابری بیشتر حرکت کرده است. در حالی که تفاوت امید به زندگی برای بیشترین و کمترین استان‌ها در سال ۹۰ حدود ۵ سال بوده، این شکاف در سال ۹۵ به حدود ۹ سال افزایش یافته است. بر مبنای مرکز آمار ایران، امید به زندگی بین مناطق روستایی و شهری متفاوت است. امید به زندگی برای هر دو گروه مردان و زنان شهری بیشتر از امید به زندگی مردان و زنان روستایی بوده است. ۲ عامل «امکانات بهداشتی» و «درجه سختی کار» در مناطق روستایی و شهری بر امید به زندگی تاثیرگذارند.
در مقیاس استانی نیز شواهد حاکی از آن است که شاخص امید به زندگی برای هر دو گروه مردان و زنان شکاف جالب توجهی دارد. در بین استان‌ها استان البرز بیشترین امید به زندگی را برای هر دو گروه مردان و زنان داشته است. اما سیستان و بلوچستان کمترین امید به زندگی را در بین استان‌ها برای هر دو گروه مردان و زنان داشته است. امید به زندگی در سال ۹۵ در این استان برای مردان ۷/ ۶۵ سال و برای زنان ۲/ ۶۹ سال بوده است. به این معنی که فردی که در سال ۹۵ در استان البرز متولد شده به‌طور متوسط ۷/ ۸ سال بیشتر از فردی که در استان سیستان و بلوچستان متولد شده، امید به زندگی دارد. در ردیف‌های بالای امید به زندگی، بعد از استان البرز، استان‌های تهران، مازندران و اصفهان بیشترین امید به زندگی را داشته‌اند.
بر مبنای گزارش مرکز آمار، در سال ۹۰ نیز استان گیلان با ۳/ ۷۲ سال بیشترین امید به زندگی را داشته است. اما در همین سال کمترین امید به زندگی برای استان سیستان و بلوچستان با ۲/ ۶۷ سال بوده است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت در ۵ سال منتهی به سال ۹۵، شرایط اجتماعی و فردی به نحوی رقم خورده که شکاف امید به زندگی بین استان‌ها افزایش یافته و همچنان سیستان و بلوچستان پایین‌ترین امید به زندگی را داشته است.
بر مبنای گزارش منتشرشده از سوی مرکز آمار، توزیع رشد امید به زندگی در سال ۹۵ نسبت به سال ۹۰ بین استان‌ها یکسان نبوده است. برخی استان‌ها در این بازه ۵ ساله رشد مثبتی درخصوص امید به زندگی داشته و برخی دیگر نیز رشد منفی را تجربه کرده‌اند. امید به زندگی در بین مردان در استان سمنان در این بازه ۵ ساله، با رشد ۲/ ۳ سال، بیشترین رشد مثبت را تجربه کرده است. بعد از سمنان، تهران، البرز و کردستان بیشترین رشد امید به زندگی را تجربه کرده‌اند. در طرف مقابل در ۵ سال مذکور امید به زندگی در استان سیستان و بلوچستان کاهش حدود ۵/ ۱ سالی را داشته است.
- شهروندان از شرایط زندگی می‌گویند
یکی از شهروندان زاهدانی می‌گوید: البته اکثر مردم شاخصه‌های اقتصادی را در افزایش سن امید به زندگی موثر می‌دانند. تورم، بیکاری و فقر، شاخصه‌های امید به زندگی را تحت تاثیر قرار داده است. «هدی امرا» می‌افزاید: انسان‌ها برای دستیابی به شغل مناسب، زندگی ایده‌آل و در نهایت رسیدن به خواسته‌هایشان تلاش می‌کنند، وقتی این شرایط مهیا نباشد زمینه برای ایجاد یأس و دلمردگی و رواج افسردگی و کاهش سلامت در جامعه فراهم می‌شود و سن امید به زندگی را کاهش می‌دهد. یکی دیگر از شهروندان زاهدانی می‌گوید: رشد شهرنشینی و افزایش جمعیت و نبود شغل مناسب سبب ایجاد فاصله طبقاتی شده است. «علی پیری» یکی دیگر از شهروندان نیز وجود شرایط اقتصادی مناسب را موجب افزایش سلامت و در نتیجه افزایش عمر و امید به زندگی می‌داند.
- جمعیت جوان استان؛ نیازمند شغل
معاون سیاسی‌اجتماعی استاندار می‌گوید: افزایش سن امید به زندگی در استان نیازمند تقویت مؤلفه‌های سلامت و امنیت غذایی است. «علی زینی‌وند» با اشاره به این‌که ۶۷ درصد جمعیت سیستان و بلوچستان، جوانان کمتر از ۳۰ سال هستند، می‌افزاید: جمعیت جوان استان نیازمند شغل مناسب برای کسب درآمد و تشکیل خانواده است تا امید به زندگی در آن‌ها بالا رود. وی ادامه می‌دهد: بالاترین جمعیت روستایی کشور با ۵/۵۱ درصد در سیستان و بلوچستان است. پایین بودن سطح سواد و وضعیت اقتصادی و اجتماعی نیز در این روستاها، سبب افزایش جمعیت و فرزندآوری در استان شده است.
- توجه به سیاست جمعیتی
معاون سیاسی‌اجتماعی استاندار سیستان و بلوچستان ادامه می‌دهد: یکی از مهم‌ترین سیاست‌های کشور که در آینده موجب پیشرفت یا پس‌رفت جامعه خواهد شد توجه به سیاست جمعیتی است. زینی‌وند می‌گوید: ایجاد کارگروه‌هایی برای رفع خلأهای سیاست جمعیتی با ایجاد و تدوین برنامه‌ای جامع، توجه به آموزش و حرفه‌آموزی، توجه به رشد شاخص‌های توسعه‌ای و استفاده از ظرفیت‌ها و نیروی جوان استان از موارد مهم در حوزه جمعیتی است.
زینی‌وند با بیان این‌که رشد یا کاهش جمعیت رابطه‌ای مستقیم با شهرنشینی، رفاه و سطح سواد دارد، می‌گوید: سیستان و بلوچستان شاهد کاهش جمعیت خواهد بود و در دهه‌های آینده رشد جمعیتی طبیعی خواهیم داشت. وی می‌افزاید: بر افزایش یا کاهش جمعیت نمی‌توان تأثیری گذاشت و نباید از نرخ بالای موالید در سیستان و بلوچستان خوشحال بود.
- رشد علم و تکنولوژی
یک جامعه‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان می‌گوید: یکی از مسائل مهم اجتماعی تفاوت انسان دیروز (سنتی) با انسان امروز (مدرن) است. در گذشته اثری از دنیای رنگارنگ امروزی نبود و زندگی توأم با مشقت و کار سخت سپری می‌شد، اما ارتباط ناگسستنی بین اعضای خانواده برقرار بود و زندگی قبیله‌ای و طایفه‌ای این روابط را مستحکم‌تر می‌کرد. «محمدحسین بر» می‌افزاید: در آن دوره اخلاق نیز جایگاه خود را داشت و تکبر و خودبرتربینی جایی در روابط اجتماعی نداشت.
صله‌رحم به عنوان یک سنت حسنه انجام می‌شد؛ همچنین خانه‌های خشتی و گلی مأمن مناسبی برای یک خانواده بود. وی ادامه می‌دهد: با توجه به رشد علم و تکنولوژی و ارتقای شاخصه‌های بهداشتی و درمانی میزان مرگ و میر کاهش یافت و جلوگیری از مرگ مادران باردار و نوزادان به عنوان یکی از دستاوردهای انقلاب نمود پیدا کرد.
- ارتقای سلامت
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان گفت: امید به زندگی در سیستان و بلوچستان از ۵۸ سال در سال ۵۷ به ۷۵ سال در حال حاضر رسیده است. «سیدمهدی طباطبایی» افزود: همچنین در ۴۰ سال گذشته، مرگ و میر مادران و کودکان کاهش یافته است. به طوری که مرگ و میر حدود ۳۰۰ نوزاد در هر ۱۰۰ هزار تولد زنده، هم‌اکنون به کمتر از ۳۰ مورد در هر ۱۰۰ هزار تولد رسیده است.
- شرایط افزایش امید به زندگی
یک جامعه‌شناس تغذیه مناسب را یکی از عوامل مؤثر بر طول عمر انسان‌ها می‌داند و می‌گوید: تغذیه مناسب از طریق درآمد کافی امکان‌پذیر است و شخصی که در فقر به سر ببرد از آن بی‌بهره است؛ بنابراین رفاه نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. «محمدحسین بر» می‌افزاید: بالا رفتن سطح تحصیلات در استان نیز کمک شایانی به ارتقای سن امید به زندگی می‌کند، زیرا یک شخص تحصیلکرده بیش از سایر افراد می‌تواند با علم خویش به مقابله با دشواری‌ها در زندگی بشتابد. در این میان تحصیلات در زنان استان به دلیل سر و کار داشتن با نسل‌های آینده اهمیت ویژه‌ای دارد. وی می‌گوید: البته نباید فراموش کرد در عصر حاضر شکاف طبقاتی افزایش یافته است و بین انتظارات افراد تا واقعیت‌ها فاصله معناداری وجود دارد. وی ادامه می‌دهد: این در حالی است که با شرایط موجود جامعه دست یافتن به بسیاری از اهداف امکان‌پذیر نیست و برآورده نشدن اهداف نیز سرخوردگی را به بار می‌آورد.