روشی منسوخ است که نه‌تنها میلیاردها ریال بقایای باارزش گیاهی را از بین می‌برد، بلکه به تلف شدن هزاران گونه جانوری، آلودگی هوا و از بین رفتن اکوسیستم منطقه منجر می‌شود. طبق گفته کارشناسان حوزه کشاورزی و محیط زیست، سوزاندن بقایای محصولات کشاورزی از دست رفتن مواد آلی خاک را در پی دارد و در بلندمدت باعث کاهش جذب عناصر غذایی توسط ریشه‌ها، ظرفیت نگهداری آب در خاک، راندمان مصرف آب در خاک، نفوذپذیری خاک و فعالیت میکروارگانیسم‌ها در خاک، افزایش فرسایش خاک و بالا رفتن مصرف کودهای شیمیایی خواهد شد. طی یک هفته اخیر آتش‌سوزی‌های گسترده در اراضی کشاورزی استان، علاوه بر آلوده کردن هوا و زمین، موجب سرایت آتش به دیگر مزارع، مراتع و حتی جنگل‌های استان شده و خسارت‌های زیادی به محیط زیست و طبیعت استان وارد کرده است.
- مضرات آتش زدن بقایای محصولات
یک کارشناس محیط زیست در این ارتباط در گفت‌وگو با خبرنگار همشهری می‌گوید: شاید در پایان فصل برداشت محصولات کشاورزی از نزدیک مشاهده کرده باشید که در بعضی مناطق تعدادی از کشاورزان، پس از برداشت محصولات خود (بیشتر کشتزارهای گندم و جو)، باقیمانده ساقه گیاهان را در کشتزارهای خود آتش می‌زنند و گاهی شعله‌های آتش و دود ناشی از آن کل منطقه را فرامی‌گیرد.
«محمدعلی تیموری» می‌گوید: آتش زدن مزارع باعث تولید حرارت، دود و گرد و غبار و گاز دی‌اکسیدکربن می‌شود که از آلاینده‌های خطرناک برای محیط زیست هستند. وی می‌افزاید: کشاورزان باید، برای جلوگیری از سوزانده شدن میلیاردها تومان سرمایه کشاورزی و همچنین فرسایش زمین‌های باارزش منطقه، از روش‌های مدرن برای آماده کردن زمین‌های کشاورزی خود استفاده کنند. تیموری می‌گوید: مسئولان جهاد کشاورزی هم باید به کشاورزان منطقه آموزش‌های لازم را ارائه و همچنین تسهیلات مورد نیاز را برای پاک‌سازی مزارع با روش‌های مدرن در اختیار آنها قرار دهند.
- سوزاندن بقایای محصولات جرم است
این کارشناس محیط زیست ادامه می‌دهد: مهم‌تر این‌که خاک، سرمایه کشاورز است و کشاورز باید این سرمایه را حفظ کند. زمانی که بقایای گیاهی را در زمین آتش می‌زنیم، در واقع خاک خود را فقیر می‌کنیم. تیموری می‌گوید: سوزاندن بقایای محصول سبب سفت و کلوخی شدن خاک می‌شود که افزایش مصرف آب را به دنبال دارد. وی اظهار می‌کند: سوزاندن بقایای گیاهی موجب کاهش ماده آلی خاک، جمعیت میکروب‌های مفید خاک و ظرفیت نگهداری رطوبت و عناصر غذایی و نیز افزایش فشردگی خاک می‌شود. این کارشناس اضافه می‌کند: سوزاندن بقایای گیاهی در مزارع کشاورزی مطابق قانون هوای پاک مصوب مرداد سال ۹۶ ممنوع است و تخطی از آن پیگرد قانونی دارد.
- سنت غلط را کنار بگذاریم
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان ایلام نیز در گفت‌وگو با خبرنگار همشهری اظهار می‌کند: متاسفانه در ایلام آتش زدن بقایای محصولات کشاورزی کاری سنتی است که به صورت گسترده انجام می‌شود. دلیل اصلی آن هم کنترل آفات و علف‌های هرز، پاک شدن سریع زمین از بقایای گیاه قبلی و آسان شدن عملیات شخم‌زنی برای کشت محصول بعدی است، غافل از این‌که تناوب زراعی صحیح و استفاده مناسب از سموم نتیجه‌ای بسیار مطلوب‌تر دارد. «محمد تراب‌میری» می‌گوید: آتش زدن بقایای محصولات کشاورزی از نظر قانونی جرم است و با متخلف از طریق دستگاه قضا برخورد می‌شود.
وی می‌افزاید: این آتش زدن‌ها به طبیعت خسارت وارد می‌کند و علاوه بر این مشکلات زیست‌محیطی و خسارت به اکوسیستم را در پی دارد و در برخی موارد به زمین‌های اطراف هم آسیب می‌زند. وی با اشاره به این‌که طبق بررسی‌های علمی ۷۰ درصد مواد آلی خاک از بقایای گیاهی تشکیل شده است، بیان می‌کند: سوزاندن بقایای گیاهی موجب کاهش جذب عناصر غذایی توسط ریشه‌ها، ظرفیت نگهداری آب در خاک، راندمان مصرف آب، نفوذپذیری خاک و فعالیت میکروارگانیسم‌های خاک شود. وی ادامه می‌دهد: شخم زدن زمین بهترین روش برگرداندن بقایاست چراکه موجب غنی شدن خاک می‌شود. همچنین، با استفاده از ماشین‌آلات کاشت مستقیم می‌توان محصول بعدی را کشت کرد. این شیوه یکی از مولفه‌های کشاورزی پایدار است.
- سرایت آتش از مزارع به مراتع و جنگل‌ها
همچنین، مدیرکل منابع طبیعی استان ایلام به خبرنگار همشهری می‌گوید: آموزش جوامع محلی و فرهنگ‌سازی در رابطه با پیشگیری از حریق در اراضی می‌تواند بسیار موثر باشد. «رضا احمدی» می‌گوید: ظرفیت بسیج و سازمان‌های مردم‌نهاد دوستدار منابع طبیعی و محیط زیست می‌تواند به پیشگیری از آتش‌سوزی و فرهنگ‌سازی در این زمینه بسیار کمک کند. وی می‌افزاید: اکثر آتش‌سوزی‌ها در جنگل‌ها و مراتع عوامل انسانی دارند. متاسفانه آتش زدن بقایای محصولات کشاورزی در استان در بیشتر اوقات به مراتع و جنگل‌های استان سرایت می‌کند.
احمدی عنوان می‌کند: آتش زدن مزارع از سوی کشاورزان بعد از برداشت محصول از نظر علمی و تجربی کاری اشتباه است و حتی می‌تواند موجب سرایت آتش به مزارع مجاور و عرصه‌های طبیعی و جنگل‌ها شود. وی می‌گوید: طبق ماده ۴۵ قانون حفاظت، آتش زدن بقایای محصولات در مزارع و باغ‌های داخل یا مجاور جنگل‌ها ممنوع است و اگر در نتیجه بی‌مبالاتی کشاورزان جنگل آتش بگیرد، مرتکب از ۲ ماه تا یک سال به حبس محکوم خواهد شد.