به گزارش همشهری، اواسط بهمن‌ماه ۱۳۹۶، در شرایطی که قیمت هر دلار امریکا در بازار آزاد ۴۵۰۰ تومان بود و سکه تمام بهار آزادی طرح جدید هم یک‌میلیون ۵۰۰ هزار تومان معامله می‌شد، بانک مرکزی برای کنترل قیمت در بازار سکه و رفع عطش بازار اجرای طرح پیش‌فروش سکه با قیمت کمتر از نرخ روز را در دستور کار قرار داد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد از ۱۷ بهمن ۹۶ که پیش‌فروش سکه در شعب منتخب بانک ملی شروع شد، بانک مرکزی جمعاً ۷ میلیون و ۶۵۰ هزار قطعه سکه تمام بهار آزادی با سررسید یک ماه تا دو سال پیش‌فروش کرد و البته حرفی هم درباره اینکه این پیش‌فروش‌ها مشمول مالیات می‌شود یا نه، به میان نیامد.
حالا بعد از گذشت بیش از یک سال از اتمام طرح پیش‌فروش سکه توسط بانک مرکزی، سازمان امور مالیاتی اعلام کرده است بر اساس اختیارات قانونی، نسبت به اخذ مالیات از خریداران سکه اقدام می‌کند.
طبق اعلام این سازمان، کسانی که تا ۲۰ سکه پیش‌خرید کرده‌اند از مالیات معاف هستند اما خریدهای بالاتر از این تعداد به‌صورت پلکانی و تصاعدی مشمول مالیات خواهد شد. البته این دستورالعمل سازمان امور مالیاتی فقط پیش‌خریدهای تا سقف ۲۰۰ سکه را هدف گرفته و هرچند از خریداران بیش از ۲۰۰ سکه خواسته است نسبت به تسلیم اظهارنامه اقدام کنند، اما حرفی از میزان مالیات مشمول آنها نزده است.
- در پیش‌فروش سکه چه اتفاقی افتاد؟
بررسی‌های همشهری نشان می‌دهد در کل دوره پیش‌فروش سکه ۷ میلیون و ۶۵۰ هزار سکه به ۱۱۴ هزار و ۴۶۳ نفر فروخته شده که اگر قرار بود همه به‌طور مساوی این سکه‌ها را خریداری کنند، به هر نفر ۶۷ سکه می‌رسید اما آمارهایی که بعداً از ترکیب خریداران سکه منتشر شد، نشان داد که ۵ درصد این سکه‌ها را ۵۰ نفر خریده‌اند. آمارها آنگاه جالب‌تر شد که سازمان بازرسی کشور از اطلاعات جزئی‌تری در مورد پیش‌خرید عمده سکه پرده برداشت و اعلام کرد یک جوان ۳۱ ساله به‌تنهایی ۳۸ هزار و ۲۵۰ قطعه سکه خریدار کرده و خریداران و دوم و سوم نیز به ترتیب ۲۷ هزار قطعه و ۲۴ هزار قطعه سکه پیش‌خرید کرده‌اند.
به دنبال انتشار این اطلاعات، انتقاد نسبت به چرایی اجرای طرح پیش‌فروش سکه تشدید شد و در شرایطی که قیمت هر سکه بهار آزادی در بازار آزاد به بالای ۴ میلیون تومان رسیده بود، برخی از کارشناسان خواستار دریافت مالیات بر سود اتفاقی از خریداران سکه شدند اما ازآنجاکه در زمان اجرای طرح پیش‌فروش اشاره‌ای به موضوع مالیات نشده بود، کمتر کسی تصور می‌کرد این پیشنهاد روزی عملیاتی شود.
- سازمان امور مالیاتی چه می‌گوید؟
از یک سال پیش، هم‌زمان با بالا گرفتن تنش قیمتی و رواج سوداگری در بازار مسکن، بحث‌های زیادی دریافت مالیات از سود اتفاقی یا همان مالیات بر عایدی در بازار مسکن شکل گرفت که البته باوجوداینکه در دستور کار مجلس نیز قرار گرفت، راه به‌جایی نبرد. چندی پیش اما، به‌یک‌باره خبرهای از مجلس، سازمان امور مالیاتی و وزارت راه و شهرسازی منتشر شد مبنی بر اینکه قرار است طرح جدیدی برای دریافت مالیات بر عایدی در همه بازارهای اثرگذار اعم از مسکن، خودرو، ارز و طلا تصویب و اجرایی شود و بانک اطلاعاتی آن نیز در اختیار متولیان امر قرار گرفته است.
پیرو انتشار این اخبار، یک‌شنبه هفته گذشته (۱۲ خرداد ۹۸) بود که دستورالعملی به امضای محمدقاسم پناهی، سرپرست سازمان امور مالیاتی و با موضوع «مالیات مقطوع عملکرد سال ۱۳۹۷ دریافت‌کنندگان سکه از بانک مرکزی» به ادارات کل امور مالیاتی کشور ابلاغ شد و پناهی نیز در مصاحبه‌های رسانه‌ای به تشریح آن پرداخت. بر اساس این دستورالعمل، دریافت‌کنندگان سکه از بانک مرکزی که در سال ۱۳۹۷ سکه خود را دریافت کرده‌اند، تا ۲۰ سکه دریافتی معاف از مالیات هستند؛ اما کسانی که بیش از ۲۰ سکه و تا سقف ۲۰۰ سکه دریافت کرده‌اند باید به‌صورت تصاعدی مالیات مقطوع بپردازند.
- جزئیات دریافت مالیات از خریداران سکه
طبق مفاد دستورالعمل ابلاغی سازمان امور مالیاتی، خریداران بیش از ۲۰ سکه، نسبت به مازاد ۲۰ سکه تا میزان ۶۰ سکه باید به ازای هر سکه ۱۵۰ هزار تومان مالیات مقطوع بپردازند و نسبت به مازاد ۶۰ سکه تا میزان ۱۰۰ سکه این مالیات افزایش یافته و باید به ازای هر سکه ۲۰۰ هزار تومان مالیات مقطوع پرداخت کنند. همچنین برای خریداران کلان‌تر نسبت به مازاد ۱۰۰ سکه تا میزان ۲۰۰ سکه به ازای هر سکه ۲۵۰ هزار تومان مالیات مقطوع تعیین شده است که البته پرداخت آن نیازی به ثبت‌نام و تشکیل پرونده مالیاتی ندارد صرفاً با مراجعه مؤدیان مشمول به سامانه عملیات الکترونیکی سازمان امور مالیاتی کشور به نشانی www.tax.gov.ir قابل پرداخت است. البته مؤدیان مشمول فقط تا پایان خرداد فرصت دارند نسبت به پرداخت بدهی مالیاتی خود اقدام کنند و در غیر این صورت از پایان خردادماه مشمول جریمه خواهند شد.
به گفته پناهی، مؤدیانی که نمی‌توانند مالیات مقطوع را به‌صورت یکجا پرداخت کنند، می‌توانند مالیات خود را به‌صورت ۴ قسط مساوی تا حداکثر چهار ماه پرداخت کنند، اما عدم پرداخت اقساط در سررسیدهای مقرر، مشمول جریمه موضوع ماده ۱۹۰ قانون مالیات‌های مستقیم از پایان خرداد ۱۳۹۸ خواهد بود. البته سازمان امور مالیاتی در دستورالعمل خود تبصره‌ای نیز برای کسانی که صرفاً از حیث نفروختن سکه‌های دریافتی اعتراض دارند در نظر گرفته و اعلام کرده است این افراد می‌توانند نسبت به طرح ادعای خود در مراجع دادرسی مالیاتی اقدام و درخواست رسیدگی مجدد کنند.
- نسخه مالیاتی برای خریداران کلان سکه
طبق اعلام سازمان امور مالیاتی، اشخاصی که بیش از ۲۰۰ سکه در سال ۱۳۹۷ دریافت کرده‌اند، مشمول این دستورالعمل نیستند و باید اظهارنامه مالیاتی مربوط به این فعالیت را در موعد مقرر قانونی تسلیم کنند و ادارات کل امور مالیاتی نیز مکلف‌اند ترتیبی اتخاذ کنند تا رسیدگی و مطالبه مالیات این اشخاص (اعم از اینکه نسبت به تسلیم اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر قانونی اقدام کرده باشند یا نه) حداکثر تا پایان سال جاری انجام گیرد. البته بر اساس دستورالعمل ابلاغی از سوی سازمان امور مالیاتی، صاحبان مشاغلی که حسب سوابق پرونده یا مجوز صادره از سوی مراجع ذی‌ربط به شغل مرتبط با خریدوفروش سکه اشتغال دارند، مشمول این دستورالعمل نیستند؛ اما مکلف‌اند نسبت به تسلیم اظهارنامه مالیاتی شغلی خود اقدام کنند.
- دریافت مالیات از سکه؛ آری یا نه؟
اقدام سازمان امور مالیاتی برای دریافت مالیات مقطوع از کسانی که نسبت به پیش‌خرید سکه اقدام کرده‌اند از چند جهت موردانتقاد جامعه قرار گرفته و به‌زعم برخی، پایه اعتماد عمومی نسبت به بانک مرکزی را سست کرده است؛ چراکه اولاً در زمان پیش‌فروش هیچ‌گونه اطلاع‌رسانی درباره وضعیت مالیاتی آن انجام نشده و دوما این قانون عطف به ماسبق شده و فقط کسانی را در برمی‌گیرد که به‌صورت شفاف و از دولت سکه خریداری کرده‌اند درحالی‌که همین افراد نیز می‌توانستند به‌جای پیش‌خرید از بانک مرکزی، از کف بازار سکه خریداری کنند و به هیجان بازار و تب قیمت‌ها دامن بزنند.
حسین سلاح‌ورزی، نائب رئیس اتاق ایران یکی از افرادی است مه در صفحه خود در شبکه توییتر نسبت به طرح اخذ مالیات از پیش‌خرید سکه انتقاد کرده است. به عقیده سلاح‌ورزی، طبیعی است که وقتی اوضاع اقتصادی ناامن است، مردم دارایی‌هایشان را به پناهگاه‌هایی مثل طلا ببرند و این طرح مالیاتی، بازار را به سمت طلای بی‌اجرت می‌فرستند و بساط تقلب و دزدی را مهیا می‌کند. او مالیات بر سکه را مالیات بر عقل سلیم عنوان می‌کند.
برخی کاربران فضای مجازی نیز با استناد به اینکه بانک مرکزی در زمان پیش‌فروش سکه حتی دریافت مالیات بر ارزش‌افزوده از سکه‌های پیش‌فروشی را نیز تکذیب کرده بود، نسبت به تصمیم دولت برای دریافت مالیات از خریداران سکه‌های پیش‌فروش شده انتقاد می‌کنند و معتقدند اگر قرار به اجرای چنین طرحی بود، باید همان ابتدا نسبت به آن اطلاع‌رسانی می‌شد.
در این میان، مشخص نشدن میزان مالیات دانه‌درشت‌ها در دستورالعمل سازمان امور مالیاتی، بی‌اعتمادی و انتقاد مردم به این طرح را بیشتر کرده است؛ چراکه به‌هرحال در این بخشنامه به‌صراحت مشخص نشده افرادی که بیش از ۲۰۰ سکه و گاه تا چندین هزار قطعه سکه پیش‌خرید کرده‌اند بر چه اساسی تعیین می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد اگر روند افزایش تصاعدی اعمال شده برای دریافت مالیات بر مازاد ۲۰ تا ۲۰۰ سکه برای دانه‌درشت‌ها نیز اعمال شود، آنها باید میلیاردها تومان مالیات بپردازند اما سکوت سازمان امور مالیاتی در قبال این مسئله نشان می‌دهد هنوز تصمیمی قاطعانه‌ای برای این موضوع وجود ندارد. به عقیده کاربران فضای مجازی، عدم اطلاع‌رسانی در این زمینه، این ابهام را برای مردم ایجاد می‌کند که روز سازمان امور مالیاتی به خریداران خرد می‌رسد و به هر دلیل نمی‌تواند یا نمی‌خواهد از خریداران کلان سکه مالیات بگیرد.