این گرمابه مربوط به اوایل حکومت مظفرالدین‌شاه قاجار بوده و در محله قدیمی کهنه‌بازار شهر رامیان واقع شده است. گرمابه «اروج» به علت مجاورت با محله آق‌اوایلی در ضلع غربی شهر به گرمابه آق‌اوایلی نیز شهرت دارد.
- یادگاری از دوره قاجار
یک محقق و پژوهشگر میراث فرهنگی درباره پیشینه این اثر تاریخی می‌گوید: گرمابه «اروج» در اوایل حکومت مظفرالدین‌شاه قاجار به وسیله حاکم استرآباد «امیر سعدالله خان میرفندرسکی» احداث شد. «امیرعباس حسام» ادامه می‌دهد: پلان این بنا به شکل مربع و مصالح به کار رفته در آن شامل آجرهای ۲۵ در ۲۵ سانتی‌متر، سنگ لاشه و ملات ساروج است. پوشش گنبدی آن از آجر بوده و به صورت پالانه اجرا شده است.
این مدرس دانشگاه می‌افزاید: گرمابه از ۳ سالن رختکن، استحمام و خزینه تشکیل شده و دارای ۱۲ طاق جناقی زیبا و سقف گنبدی است. همچنین ۲ خزینه آب سرد و گرم، حوض، پاشوره و گرمخانه دارد. وی با بیان این‌که آب گرمابه از چشمه‌ای که بالای شهر رامیان قرار داشت تامین می‌شده، می‌گوید: فضای داخلی توسط عبور هوای گرم از کانال‌هایی که در فضای زیرین کف گرمابه قرار داشت، گرم می‌شد. به گفته حسام، مرمت این بنا از سال ۱۳۸۱ زیر نظر مدیریت میراث فرهنگی سابق انجام شد.
- اهمیت گرمابه
مدیر دفتر بهسازی و احیای بافت تاریخی گرگان این گرمابه را برای مردم منطقه خاطره‌انگیز می‌داند و می‌گوید: گرمابه «اروج» اثری ثبت شده است که نه از نگاه تاریخی که بیشتر از حوزه یادمانی برای مردم این منطقه اهمیت دارد. «حسین کتولی» ادامه می‌دهد: این گرمابه به اندازه گرمابه گنجعلی خان کرمان و حمام‌های تاریخی اصفهان بزرگ نیست و ویژگی معماری آنها را هم ندارد، اما برای افراد بالای ۴۰ سال پر از خاطره بوده و به نوعی نشان‌دهنده سبک و شیوه زندگی در گذشته است، به همین علت می‌توان از آن به عنوان فرصت سرمایه‌گذاری بهره گرفت.
وی ضمن یادآوری این‌که این گرمابه در فهرست آثار ملی ثبت شده، می‌افزاید: هر بنای ثبتی بدون قید و شرط باید حفظ شود. مدیر دفتر بهسازی و احیای بافت تاریخی گرگان درباره مرمت بنا بیان می‌کند: مرمت آن سال ۱۳۸۱ توسط میراث فرهنگی انجام شد که نوع و چگونگی مرمت به سازه آسیب زد. کتولی ادامه می‌دهد: میراث فرهنگی سال ۱۳۸۹ بار دیگر با واگذاری مرمت بنا به پیمانکار تصمیم به ترمیم سازه گرفت که به دلیل کمبود اعتبار، کار نیمه‌تمام ماند و همین امر باعث تخریب بخشی از بنا شد. این مسئول بیان می‌کند: بنا مرمت جامع نیاز دارد، زیرا موضوع رطوبت بسیار جدی است و ادامه این روند باعث تخریب کامل آن خواهد شد.
- همکاری میراث فرهنگی با سرمایه‌گذار
معاون میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گلستان از بازنگری در طرح مرمت گرمابه رامیان خبر می‌دهد و می‌افزاید: اقداماتی که در گذشته برای این بنا انجام شده بررسی خواهد شد تا ایرادهای آن مشخص شود. «سارا اخوت» با بیان این نکته که مرمت گرمابه در اجرا ضعف نداشته، می‌گوید: شیب سازه به صورتی است که آب‌های سطحی به سمت گرمابه می‌رود به همین علت بنا مدام در معرض رطوبت صعودی و نزولی است.
وی ادامه می‌دهد: ابتدا باید طرح حفاظتی گرمابه تهیه و سپس مرمت آن آغاز شود. در صورت تخصیص اعتبار مناسب در سال جاری، طرح حفاظتی و مرمتی بنا انجام می‌شود. معاون میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گلستان با بیان این‌که از ورود سرمایه‌گذار برای مرمت و بهره‌برداری از این بنا استقبال می‌کنیم، می‌افزاید: در صورت اعلام آمادگی بخش خصوصی، میراث فرهنگی همکاری لازم را در این زمینه خواهد داشت.
- استفاده از ظرفیت بخش خصوصی برای مرمت
ورود سرمایه‌گذار برای مرمت و بهره‌برداری از آثار تاریخی موضوعی است که یک کارشناس حوزه گردشگری بر آن تایید می‌کند، اما به در نظر داشتن اهلیت سرمایه‌گذار در حوزه میراث فرهنگی هم تاکید دارد. «مهدی سقایی» می‌افزاید: با توجه به کمبود اعتبارات میراث فرهنگی استفاده از بخش خصوصی برای مرمت و بهره‌برداری از بنا یک فرصت است.
این مدرس دانشگاه اضافه می‌کند: پیش از واگذاری گرمابه باید مطالعات جامعی در حوزه سوددهی اقتصادی آن انجام شود. اگر از قبل مطالعاتی در این حوزه وجود نداشته باشد، فاجعه است. وی از نبود مطالعات دقیق در حوزه سرمایه‌گذاری به عنوان مشکل اصلی حوزه گردشگری استان یاد می‌کند و می‌گوید: مساله دیگر این است که سرمایه‌گذاری استان به تسهیلات وابسته است؛ اگر تسهیلات را قطع کنیم، گردشگری استان می‌میرد. سقایی با بیان این‌که نیاز است تا بخش خصوصی با داشتن حداقل سرمایه هم برای واگذاری طرح ورود کند، ادامه می‌دهد: تسهیلات کمکی برای افزایش سرعت در کار و تقویت مالی سرمایه‌گذار است، بنابراین انتظار می‌رود مسئولان استانی با درنظر گرفتن این موارد طرح‌های گردشگری را به بخش خصوصی واگذار کنند.