تابلوفرش‌هایی که در گروه فرش‌های ریزبافت قرار می‌گیرند، فرش‌هایی که طرح‌هایی زیبا دارند و با رج شمار بالا و تعداد رنگ‌های فراوان و متنوع طبق انواع سلیقه‌ها و خواسته‌ها بافته می‌شوند. یک تابلوفرش ثمره خلاقیت و نوآوری هنرمندان زیادی از جمله طراح، رنگرز، بافنده، قاب‌ساز و چله‌کش استهم‌اکنون بافندگان و علاقه‌مندان بسیاری در قزوین تابلوفرش تولید می‌کنند، اما متاسفانه این تولیدات هنری نتوانسته است بازار خود را در قزوین پیدا کند. تابلوفرش‌ها این قابلیت را دارند که در صورت حمایت و توجه بازار خود را در استان‌های هم‌جوار به‌ویژه تهران پیدا کنند. با برخی فعالان و کارشناسان این صنعت گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
اهمیت طرح
اعظم‌السادات ساداتی، کارآفرین نمونه سال ۹۳ با سابقه ۱۲ سال کار تولید تابلوفرش، به همشهری می‌گوید: اولین قدم برای تولید تابلوفرش تهیه طرح است. ما در قزوین طراحان خوبی داریم که مهارت بسیاری دارند، اما این هنرمندان در قزوین به خوبی دیده نمی‌شوند و از آنها حمایت نمی‌شود. این طراحان طرح‌های خود را در بسیاری مواقع به شهرهای دیگر به‌ویژه تبریز می‌فرستند و از تبریز سفارش کار می‌گیرند. وی بیان می‌کند: اگر طراحان قزوینی از نظر مالی غنی شوند و از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت و همچنین انجمن طراحان مورد حمایت قرار بگیرند می‌توانند طرح‌هایی را مختص هنر قزوین ارائه بدهند و کمک شایانی به ارتقای تابلوفرش‌های قزوین کنند و بدین‌ترتیب قزوین در این زمینه صاحب برند شود.
نبود مواد اولیه
ساداتی توضیح می‌دهد: یکی از بزرگ‌ترین مشکلات تولید تابلوفرش در قزوین این است که تولید مواد اولیه لازم در استان وجود ندارد و ما مجبوریم مواد اولیه مورد نیاز خود اعم از دار، ابزار، نخ، چله و غیره را از تبریز تهیه کنیم و این باعث می‌شود قیمت تمام‌شده تابلوفرش‌ها زیاد شود. اگر این مواد و ابزار در قزوین وجود داشت، قادر بودیم تابلوفرش‌های خود را با قیمت تمام‌شده پایین‌تر تولید کنیم.
وی می‌افزاید: همکاری نداشتن همکاران ما با یکدیگر در این زمینه و اتحاد نداشتن آنها باعث شده است ما نتوانیم به جایگاه واقعی این هنر در قزوین دست پیدا کنیم. بهتر است همکاران ما به جای این‌که برای همدیگر مشکلاتی به وجود آورند، با یکدیگر برای رفع مشکلات هماهنگ باشند. من بارها در جلسات صنعت و معدن عنوان کرده‌ام که آشنایی همکاران و هماهنگی آنها با یکدیگر می‌تواند به توسعه این هنر کمک فراوانی کند.
- استقبال نکردن قزوینی‌ها
این تولیدکننده تابلوفرش اظهار می‌کند: ۴ سال است که در نمایشگاه بین‌المللی قزوین غرفه می‌گیرم اما متاسفانه قزوینی‌ها اصلا استقبال نمی‌کنند. آنها هیچ تمایلی به خرید تابلوفرش‌های تولیدی شهر خود ندارند در حالی که همین بافندگان ما به‌ویژه بافندگان روستایی در اکثر مواقع به سفارش شهرهای دیگر اقدام به بافت تابلوفرش می‌کنند و دستمزد کمی می‌گیرند. بافندگان مظلوم قزوینی در اکثر مواقع بافندگانی‌اند که برای طراحان تبریز، قم، کاشان، اردکان و... فعالیت می‌کنند. ساداتی می‌گوید: ما بارها به متولیان امر یادآور شدیم که هنر بافت تابلوفرش در قزوین باحمایت می‌تواند صد درصد در ایجاد فرصت‌های اشتغال سهم داشته باشد، اما در کمال تاسف فقط شنونده بایدهایی بودیم که هیچ‌گاه عملی نشد.
- عرضه محصولات در نمایشگاه
مسئول نمایشگاه عرضه محصولات بافندگان و تولیدکنندگان فرش دستباف استان قزوین و صاحب یکی از کارگاه‌های آموزشی فرشبافی در قزوین در گفت‌وگو با همشهری اظهار می‌کند: این نمایشگاه دائمی با همکاری سازمان صنعت، معدن و تجارت و کمک اتحادیه صنف فرش و تزئینات قزوین با نیت کمک به همه بافندگان استان شروع به کار کرده است. اتحادیه فرش با ارسال پیامک به بافندگان استان اطلاع‌رسانی کرده است که اگر کاری برای عرضه و فروش دارند می‌توانند به این نمایشگاه بیاورند. این نمایشگاه در حال عرضه تولید به مصرف بافندگان قزوینی است، اما متاسفانه خریداران استقبال چندان خوبی نکرده‌اند.
مینا کولجی ادامه می‌دهد: اکثر بافندگان فرش به بافت تابلوفرش رو آورده‌اند چون زودتر به بازدهی و پول می‌رسد، اما این هنر هنوز در قزوین رونق چندانی ندارد. یکی از اقدامات مناسب در این زمینه، شرکت در نمایشگاه‌های خارج از قزوین است که به حمایت و کمک نیاز دارد. ما تولیدکنندگان نمی‌توانیم به تنهایی اقدام کنیم، زیرا یک دست صدا ندارد. برای معرفی تابلوفرش‌های قزوین و شرکت در نمایشگاه‌های خارج از استان نیازمند کمک متولیان این امر در استان هستیم.
- طرح ویژه قزوین
مسئول نمایشگاه عرضه محصولات بافندگان و تولیدکنندگان فرش دستباف استان قزوین می‌گوید: قزوین در زمینه تابلوفرش برندی ندارد. ما برای اولین بار طرح‌هایی از شهر قزوین و آثار آن و به‌ویژه سعدالسلطنه تهیه کردیم و به بافندگان دادیم تا با این نقشه‌ها تابلوهایی در ابعاد کوچک ببافند که معرف شهر ما باشد. حتی این تابلوها را به ارگان‌ها و سازمان‌های دولتی ارائه دادیم و عنوان کردیم که برای اهدا به مهمانان ملی و حتی مهمانان خارجی گزینه مناسبی است، اما استقبال نشد.
کولجی می‌افزاید: به دلیل استقبال نکردن از تابلوفرش‌های قزوین، طراحان فرش و تابلوفرش قزوین مجبورند طرح‌های خود را به شهرهای دیگر بفرستند، چراکه زمینه فروش تابلوفرش آنها بالاتر است و چون زمینه فروش را در قزوین مساعد نمی‌بینند، کمتر طرح‌های خود را به کارگاه‌های تولیدی قزوین می‌دهند. برای رفع این مورد، انجمن طراحان فرش حتما باید با سازمان صنعت و معدن و تولیدکنندگان تابلوفرش همکاری لازم را داشته باشند تا این هنر در قزوین با برند مخصوص معرفی شود. قزوین پایتخت خوشنویسی در ایران است و این بهترین فرصت است تا طراحان ما هنر خوشنویسی را با هنر تابلوفرش بیامیزند.
- نبود اتحاد
مسئول نمایشگاه عرضه محصولات بافندگان و تولیدکنندگان فرش دستباف استان قزوین بیان می‌کند: بهتر است شهروندان قزوینی بدانند که تابلوفرش‌های تولید قزوین از کیفیت خوبی برخوردار است. بافندگان ما مجبورند برای سرمایه‌گذاران تبریزی با دستمزد پایین کار کنند در حالی که تعدادی از تابلوفرش‌های قزوین که مورد توجه همشهری‌های ما قرار می‌گیرد با طرح طراحان قزوینی و بافت بافندگان قزوینی ولی به اسم تابلوفرش تبریز به فروش می‌رسد.
وی ادامه می‌دهد: کسانی که در قزوین فرش می‌بافند با یکدیگر هماهنگی و اتحاد ندارند، کسانی که در بازار تهران نفوذ دارند می‌توانند برای راهیابی تابلوفرش‌های قزوین به بازار تهران به تولیدکنندگان کمک کنند. فروشندگان فرش دستباف در قزوین کافی است فقط یک نمونه از کارهای قزوین را برای فروش در کنار تابلوفرش‌های تبریز و سایر شهرها در فروشگاه‌های خود عرضه کنند. از سوی دیگر دستمزدهای پایین بافندگان و قطع بیمه آنها از دیگر مشکلاتی است که باید به آنها رسیدگی شود.
- افزایش کیفیت
رئیس اتحادیه فرش و تزئینات قزوین نیز می‌گوید: اگر ما بخواهیم صنعت تابلوفرش در قزوین رونق پیدا کند باید به کیفیت کالای تولیدشده توجه بیشتری داشته باشیم تا نظر خریداران را جلب کنیم. بدون شک کیفیت بالا کمک می‌کند تا توقع خریداران برآورده شود. حمید خارکن تصریح می‌کند: یکی از عواملی که می‌تواند در این زمینه کمک کند، راه‌اندازی تعاونی تهیه و توزیع مواد اولیه و ابزار مورد نیاز بافندگان در قزوین است.
در صورت راه‌اندازی این تعاونی، بافندگان می‌توانند مواد اولیه خود را با قیمت پایین‌تر تهیه کنند. در این صورت قیمت تمام‌شده تابلوفرش پایین می‌آید. برای رسیدن به این موضوع می‌طلبد که سازمان صنعت، معدن و تجارت استان که متولیان این امور در استان هستند، در این زمینه اقدام موثری انجام دهند، البته در حال حاضر شاهد اقدامات خوبی از طرف این سازمان هستیم.
وی با اشاره به فعالان این صنعت می‌افزاید: تاکنون ۳۳۷۹ کارت برای قالیبافان خانگی با هدف ایجاد مشاغل خانگی از سوی این اتحادیه صادر شده است، اما فقط ۶۶۲ نفر فعال و بیمه هستند. به طور تقریبی در قزوین ۱۰ تا ۱۵ کارگاه فرشبافی به امر آموزش بافندگی مشغولند. تعداد فروشندگان فرش دستباف قزوین هم حدود ۴۰ فروشگاه است که دارای جواز کسب بوده و با توجه به رکود بازار به خاطر عشق و علاقه به این کار مشغولند و این جای تقدیر و تشکر دارد.
- پایان عمر تابلوفرش در قزوین
علی بابایی کارشناس فرش دستباف اتحادیه فرش و تزئینات قزوین می‌گوید: به نظر من عمر تابلوفرش در قزوین تمام شده است. در حال حاضر اکثر شهروندان قزوینی که متقاضی خرید تابلوفرشی بودند در نمایشگاه فرش دستباف که هر سال در قزوین برگزار می‌شود و دارای غرفه‌های زیادی از تبریز است، تابلوی مورد نظر خود را تهیه کرده‌اند و قزوین تا حد زیادی از تابلوفرش اشباع شده است.
وی بیان می‌کند: یکی از علت‌هایی که شهروندان قزوینی تمایل به خرید تابلوفرش استان ندارند بالا بودن قیمت آنهاست، زیرا بافندگان قزوینی تابلوهای خود را به‌صورت تک می‌بافند. بافندگان تبریزی به صورت کلی اقدام به بافت تابلو می‌کنند در نتیجه برای آنها ارزان‌تر تمام می‌شود لذا فروشندگان دستباف هم می‌توانند به قیمت ارزان‌تری تابلوفرش‌ها را تهیه کنند.
این کارشناس فرش که ۳۵ سال در کار فروش فرش دستباف سابقه دارد ادامه می‌دهد: به نظر من بافت تابلوفرش در قزوین دیگر کافی است. من همیشه پیشنهاد داده‌ام که بافندگان ما در قزوین به جای تابلوفرش اقدام به بافت فرش‌های خیلی کوچک و قالیچه کنند. بدون شک این تولیدات در قزوین بیشتر از تابلوفرش متقاضی دارند.