نخستین برداشت گندم امسال، نیمه خرداد در بهشهر انجام و پس از آن به مرور در سایر گندمزارها نیز برداشت آغاز شد. گندم محصولی استراتژیک است که با توجه به نیاز کشور به آن و امکان صادرات، هر اندازه تولیدش بیشتر شود به سود اقتصاد کشور و گندمکاران است. شاید میزان کشت گندم در مازندران زیر سایه کشت برنج و خوشنام‌تر بودن برنج استان در کشور چندان مورد توجه قرار نگرفته باشد، اما نمی‌توان فراموش کرد که مازندران از قطب‌های تولید گندم در کشور است و گندمکاران زیادی هر سال برای کشت این محصول مهم و اساسی اراضی خود را زیر کشت می‌برند. این محصول علاوه بر ارزش اقتصادی، نقش مهمی در تامین امنیت غذایی کشور دارد و به دلیل کم‌آب‌بر بودن، کارشناسان کشت آن را توصیه می‌کنند.
- فراگیری کشت گندم در مازندران
کشت گندم در تمام شهرستان‌های مازندران و معمولا بیشتر در مناطق کوهستانی انجام می‌شود. از غرب تا شرق استان مناطق مستعدی برای کشت این محصول وجود دارد. روند صعودی تولید آن در استان تقریبا در همه شهرستان‌ها مشهود است. به گفته مدیر اداره جهاد کشاورزی نوشهر، امسال در این شهرستان ۸۶۱ هکتار از اراضی کشاورزی به کشت ۳ گونه گندم احسان، مروارید و محلی اختصاص داده شد که پیش‌بینی می‌شود با توجه به تنوع گونه‌های کشت شده، از هر هکتار ۲ هزار و ۳۴۶ کیلوگرم برداشت شود.
«حسن پورمقدم» پیش‌بینی این اداره از مجموع گندم قابل برداشت در این شهرستان را بیش از ۲ هزار و ۲۰ تن عنوان کرد و گفت: علاوه بر کشت گندم، در سال‌های اخیر کشت جو نیز در اراضی این شهرستان رونق گرفته است. پیش‌بینی می‌شود امسال حدود ۴ هزار تن جو از هزار و ۹۲۷ هکتار اراضی زیر کشت در نوشهر برداشت شود. حمایت‌های دولت از کشت گندم در سال‌های اخیر سبب شده که حتی در مناطق پایین‌دست و جلگه‌ای نیز اراضی مستعد به کشت آن اختصاص داده شوند. برای مثال در بابلسر نیز این محصول کشت می‌شود.
«حمیدرضا رحمانی» مدیر اداره جهاد کشاورزی شهرستان بابلسر از زیر کشت گندم رفتن ۸۸ هکتار زمین کشاورزی در این شهرستان خبر داد و گفت: تاکنون از ۶۶ هکتار از این گندمزارها برداشت شده است. به گفته این مسئول میانگین عملکرد و برداشت گندم از اراضی این شهرستان ۴ هزار و ۸۴۷ کیلوگرم در هکتار است که تقریبا ۲ برابر میانگین برداشت از گندمزارهای نوشهر است.
- خرید تضمینی
در سال‌های اخیر با حمایت بیشتر دولت در زمینه خرید تضمینی گندم، بازگشت سرمایه و کسب درآمد از کشت این محصول با ارزش نیز به نوعی تضمینی شده و هر سال هم زمان پرداخت مطالبات کوتاه‌تر می‌شود. همه این عوامل باعث شده گندمکاران در سال‌های اخیر سطح زیر کشت گندم را افزایش دهند تا تولید این محصول که زمانی رو به کاهش بود، دوباره روی نمودار تولید در شیب صعودی قرار بگیرد.
قیمت پایه خرید تضمینی هر کیلوگرم گندم در سال زراعی جاری براساس ۴ درصد افت مفید و یک درصد افت غیرمفید هزار و ۷۰۰ تومان تعیین شده است. مدیرعامل شرکت غله و خدمات بازرگانی منطقه ۲ کشور (مازندران، گلستان، سمنان) درباره اقدامات انجام شده در زمینه خرید تضمینی گندم مازندران در سال زراعی جاری گفت: تاکنون بیش از ۸۰ درصد مطالبات گندمکاران مازندرانی پرداخت شده است. از دهه دوم خرداد و ابتدای فصل خرید تضمینی گندم تاکنون بیش از ۲۹ هزار و ۹۵۸ تن گندم به ارزش ۵۲۲ میلیارد و ۵۴۲ میلیون ریال توسط گندمکاران مازندرانی تحویل ۲۳ مرکز خرید شرکت غله شد که با توجه به ثبت اطلاعات محموله‌های دریافتی در سامانه در صف انتظار برای پرداخت قرار گرفتند.
«سیدمحمد جعفری» با اشاره به این‌که خرید گندم فقط از گندمکاران ثبت‌نام شده در سامانه پهنه‌بندی سازمان جهاد کشاورزی انجام می‌شود، اظهار کرد: گندمکارانی که تا ۲۷ خرداد محصول خود را تحویل مراکز خرید شرکت غله دادند مطالباتشان را به مبلغ ۴۲۲ میلیارد و ۶۸۹ میلیون ریال دریافت کردند و با پیگیری‌های صورت گرفته مطالبات سایر گندمکاران مازندرانی نیز به زودی پرداخت خواهد شد.
- افزایش سطح زیر کشت گندم
این اقدامات و حمایت‌ها و سیاست‌های تشویقی سبب شده که کشت گندم در مازندران روند رو به رشدی داشته باشد. طبق آمارهای سازمان جهاد کشاورزی و شرکت غله منطقه ۲ کشور، پارسال گندمکاران مازندرانی نزدیک به ۸۷ هزار تن گندم تحویل مراکز خرید دادند، اما به گفته رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران، امسال سطح زیر کشت گندم استان نسبت به سال گذشته ۵ درصد بیشتر شد و پیش‌بینی می‌شود دست‌کم ۲۰ درصد در تولید این محصول نیز شاهد رشد باشیم.
پیش‌بینی می‌شود برداشت گندم با توجه به افزایش سطح زیر کشت و رسیدن مساحت آن به ۵۱ هزار هکتار در مازندران و همچنین بارش‌های مناسب، رشد محسوسی داشته باشد. یکی دیگر از امتیازهای گندم مازندران، کیفیت بالای آن از نظر ارزش غذایی و همچنین کارایی در فراوری و تولید محصولات وابسته به‌ویژه نان است. کارشناسان و مسئولان جهاد کشاورزی معتقدند؛ گندم تولید شده در مازندران رتبه ممتاز گندم داخلی را دارد، به همین دلیل می‌تواند فرصت اقتصادی مهمی برای استان به شمار بیاید و برای افزایش تولید آن برنامه‌ریزی بیشتری انجام شود.
مازندران تقریبا تمام شرایط لازم برای تبدیل شدن به قطب تولید گندم را در منطقه دارد. در دسترس بودن بندر و راه‌آهن فرصت بسیار مناسبی برای افزایش کشت گندم در اختیار مازندران قرار می‌دهد. هر سال هزاران تن گندم به صورت ریلی به استان‌های سیستان و بلوچستان، اصفهان، هرمزگان و یزد ارسال می‌شود. این موضوع کاهش بار ترافیکی جاده‌ها و در نتیجه کاهش تصادفات، هزینه پایین‌تر در جابه‌جایی کالا، آلایندگی کمتر و کاهش هزینه‌های سوخت را به دنبال دارد. حمل ریلی حتی در مواردی از حمل دریایی هم ارزان‌تر است.
- افزایش حجم سیلوهای استان
افزایش حجم سیلوهای استان هم یکی دیگر از راهکارهای بالا بردن میزان تولید گندم در مازندران است که طی چند سال اخیر مورد توجه مسئولان قرار گرفته است. این موضوع به‌ویژه در بندر امیرآباد که پایلوت غلات در شمال کشور است، به شکل قابل توجهی دیده می‌شود. سال ۱۳۹۶ ظرفیت سیلوهای نگهداری گندم این بندر ۱۰ هزار و ۵۰۰ تن افزایش یافت و به ۱۷۱ هزار و ۵۰۰ تن رسید. پارسال نیز کلنگ ساخت سیلوی ۲۰ هزار تنی ذخیره گندم در نکا به زمین زده شد که با به بهره‌برداری رسیدن این سیلو، ظرفیتی جدیدی در ذخیره‌سازی گندم در شهرستان نکا به‌وجود خواهد آمد.
با این حال می‌توان گفت که هنوز سهم مازندران از تولید گندم در کشور اندک است. استانی که ۴۷۰ هزار هکتار زمین کشاورزی دارد و سالانه بیش از ۶ میلیون تن انواع محصولات کشاورزی از این مزارع برداشت می‌شود، می‌تواند سهم بیشتری از تولید گندم به عنوان راهبردی‌ترین محصول کشاورزی داشته باشد. برای رسیدن به این چشم‌انداز زیرساخت‌های زیادی نیاز است. توجه به مکانیزاسیون در کشت گندم، ارائه تسهیلات مناسب و مهم‌تر از همه کیفی‌سازی گندم کشت شده در مازندران برای رقابت با نمونه‌های خارجی و حتی داخلی از این قبیل اقدامات است که باید مورد توجه مسئولان قرار گیرد.
- مقرون به صرفه بودن کشت گندم در مازندران
به گفته کارشناسان و مسئولان کشاورزی مازندران؛ کیفیت گندم کشت شده در استان بسیار بهتر از سایر گندم‌های کشت شده در مناطق دیگر کشور است، اما برای رقابت با تولید سایر کشورها و حضور در عرصه صادرات گندم، کشت این محصول در مازندران باید به نقطه‌ای از کیفیت برسد که به عنوان برندی بین‌المللی شناخته شود؛ اتفاقی که در مورد بسیاری دیگر از محصولات مازندران نیز هنوز رخ نداده است، اما انتظار می‌رود با توجه به جایگاه مهم و استراتژیک گندم در بازار جهانی و همچنین زیرساخت‌های مناسب برای صادرات این محصول، دست‌کم در مورد گندم مازندران این موضوع به شکل ویژه‌تری دنبال شود. کشت نباید فراموش کنیم که گندم با توجه به بحران آب، نسبت به بسیاری از محصولات مشابه دیگر مقرون به صرفه‌تر است.