لبنیات با نرخ بالاتری در مراکز توزیع این استان عرضه می‌شود و این موضوعی است که خطر حذف شیر، ماست و پنیر از سبد غذایی خانوار را محسوس‌تر از قبل کرده است.
- افزایش نرخ براساس مصوبه ستاد تنظیم بازار
افزایش چند باره قیمت فراورده‌های لبنی در سال‌های اخیر و کاهش سهم آن در سبد غذایی خانوار، باعث محدودتر شدن بازارهای مصرف داخلی و خارجی شده است تا جایی که به گفته فعالان این عرصه، چنین روندی موجب شده کارخانه‌های صنایع لبنی استان اصفهان با کاهش ظرفیت فعالیت کنند و حتی تا مرز ورشکستگی هم کشیده شوند. چون از طرفی به دلیل کاهش قدرت مالی خریداران، بازارهای داخلی روز به روز کوچک‌تر می‌شود و از سوی دیگر، به دلیل فقدان حمایت‌های مالی تولیدکنندگان قدرت حضور در بازارهای جهانی را نیز از دست می‌دهند.
حال موضوعی که دراین میان قابل توجه است آن‌که امسال نیز در اوج شرایط ناآرام اقتصادی و درگیری مردم با افزایش نرخ تورم، یک بار دیگر شاهد افزایش نرخ لبنیات بودیم. گزارش‌های موجود نشان می‌دهند که براساس تصمیم کارگروه تنظیم بازار در ۲۲ خرداد ماه قیمت شیر خام تحویل درِ دامداری از لیتری ۲ هزار تومان به ۲ هزار و ۳۹۰ تومان رسید و در پی آن افزایش قیمت محصولات لبنی ابلاغ شد.
«امیر شهسواری»، یکی از شهروندان اصفهانی با گلایه از گرانی محصولات لبنی بیان می‌کند: در یکی دو سال اخیر، این برای دومین یا سومین دفعه است که با افزایش نرخ لبنیات مواجه شده‌ایم. با وجود آن‌که لبنیات از مواد غذایی ضروری است و نسبت به مصرف آن توصیه فراوان می‌شود اما با توجه به چنین نرخ‌هایی امکان خرید این گروه از مواد غذایی هم مانند گروه پروتئین‌ها به شدت کاهش یافته است.
«آسیه محمدی» دیگر شهروند اصفهانی که کارمند است در این باره می‌گوید: با تغییر هفتگی قیمت اقلام غذایی مدیریت هزینه خانوارها که یکی از اهداف اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها بود به هیچ وجه قابلیت اجرا ندارد. هرچند مسئولان هر بار پس از تشدید گرانی‌ها از برخورد با متخلفان، افزایش عرضه و بازگشت قیمت‌ها به قبل خبر می‌دهند، اما گویا هیچ گونه کنترلی از سوی سازمان‌های مربوطه بر روند گرانی قیمت‌ها انجام نمی‌شود.
او اضافه می‌کند: با آن‌که هربار از نظارت‌ها سخن گفته می‌شود ولی گرانی‌های پی‌درپی خلاف آن را نشان می‌دهد، تا جایی که طی این چند ماه گذشته نرخ اقلام خوراکی به طور عجیبی افزایش یافته و این امر مردم به‌ویژه حقوق‌بگیران و اقشار کم‌درآمد را با مشکل مواجه کرده است. به گفته این شهروند حقوق‌بگیران به‌ویژه کارگران از اقشاری هستند که بیشترین زیان را به‌دلیل گرانی هر روزه اقلام خوراکی متحمل می‌شوند: این امر سبب شده به‌دلیل گرانی گوشت قرمز، شیر و لبنیات و سایر اقلام ضروری، به کرات متحمل هزینه‌های پیش‌بینی نشده شویم و اغلب مجبور به حذفآنها از سبد خرید خود می‌شویم.
- افزایش قیمت لبنیات
دراین باره «حمیدرضا خشنود»، معاون بازرسی و حمایت از مصرف‌کننده سازمان صنعت، معدن و تجارت استان می‌گوید: براساس مصوبه ستاد تنظیم بازار کشور، قیمت محصولات لبنی در ۱۴ گروه کالایی شیر، ماست و پنیر ۲۰ درصد افزایش یافت. به گفته این مسئول افزایش قیمت محصولات لبنی نباید از مصوبه ستاد تنظیم بازار فراتر رود، قیمت هر کیلوگرم شیرخام با احتساب سود خرده‌فروشان و هزینه حمل‌ونقل حدود ۳ هزار تومان برای مصرف‌کننده برآورد شده است. وی یادآور می‌شود: شهروندان درصورت مشاهده هرگونه تخلف می‌توانند شکایات خود را به سامانه ارتباط مردمی ۱۲۴ سازمان صنعت، معدن و تجارت اطلاع دهند.
افزایش نرخ این گروه از مواد غذایی در شرایطی انجام شده و در حال اجراست که «محمدعلی اسفنانی»، مدیر تعزیرات حکومتی تهران با تاکید بر این‌که شرکت‌های تولید شیر خام طبق قانون مکلف به رعایت قیمت عرضه شیر خام هستند، بیان می‌کند: در حال حاضر افزایش جدید قیمت لبنیات غیرقانونی است. به گفته این مسئول این‌که همه شرکت‌های تولیدی شیر را به یک قیمت عرضه کنند درست نیست، چراکه پروسه تبدیل شیر به محصول نهایی، نوع دستگاه‌ها و ظرف‌ها در هر شرکت متفاوت است، ضمن این‌که مشتری هم حق انتخاب دارد.
- پیامدهای ناخوشایند
هرچند از دیدگاه عده‌ای افزایش نرخ لبنیات غیرقانونی است، ولی به هر حال موضوعی است که مصوبه آن اعلام شده و در حال اجراست، به طوری که در حال حاضر مشاهدات میدانی نشان می‌دهد قیمت خامه ۱۰۰ گرمی از ۲۵۰۰ به ۳۰۰۰ هزار تومان، شیر یک لیتری کم‌چرب یک برند از ۴۱۰۰ تومان به ۴۹۰۰ تومان و شیر یک لیتری کم چرب برند دیگری از ۴۷۰۰ هزار تومان به ۶۵۰۰ تومان رسیده است. علاوه بر این شیر یک لیتری پرچرب یکی از شرکت‌های لبنی از ۴۵۰۰ تومان تا ۵۴۰۰ تومان و شیر یک لیتری بدون لاکتوز از ۴۷۰۰ به ۵۸۰۰ تومان افزایش قیمت داشته است. ماست یک کیلو و نیمی هم از ۸۵۰۰ به ۹۴۵۰ تومان رسیده است. این افزایش نرخ درحالی صورت گرفته که همواره بر مصرف محصولات لبنی به خصوص شیر و ماست، به عنوان مهم‌ترین ماده غذایی مورد نیاز بدن تاکید شده است، چراکه با توجه به اهمیت بالای این ماده غذایی در ارتقاء سلامت مردم، حذف لبنیات از برنامه غذایی روزانه، پیامدهای ناخوشایندی دارد و دولت نباید اجازه حذف محصولات غذایی موثر در افزایش سرانه سلامت جامعه را بدهد.
- نرخ لبنیات هنوز هم کمتر از هزینه‌های تولید است
در برابر انتقادات فراوان نسبت به افزایش قیمت لبنیات، عده‌ای اعلام می‌کنند سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان، به دلیل شرایط خاص کشور قیمت واقعی تمام شده محصولات لبنی را در افزایش قیمت‌ها لحاظ نکرده است. «هومان امیری»، رئیس اتحادیه صنایع لبنی پاستوریزه استان اصفهان در زمینه مصوبه افزایش نرخ لبنیات می‌گوید: سال گذشته هزینه‌های تولید افزایش یافت و تاثیر آن امسال در قیمت‌ها نمود پیدا کرد. کارخانه‌های تولیدی لبنیات نیز به دلیل کاهش فروش موافق با افزایش قیمت فراورده‌ها نیستند، فقط در صورتی که افزایش قیمت به آنها تحمیل شود آن را اعمال می‌کنند.
وی می‌افزاید: بر اساس این مصوبه قیمت محصولات لبنی از ۵/۲۱ تا ۲۴ درصد افزایش می‌یابد که این مقدار با توجه به هزینه‌های تولید حدود ۵ درصد کمتر از قیمت تمام شده واقعی این محصولات است. واقعیت آن است که با وجود افزایش قیمت‌ها، کارخانه‌ها با حداقل سود و اغلب بدون سود، محصولات را به فروش می‌رسانند که البته این شرایط بهتر از زیان‌دهی است. این مسئول تصریح می‌کند: کارخانه‌های شیر پاستوریزه و اتحادیه صنایع لبنی پاستوریزه در قیمت‌های اعلام شده هیچ نقشی ندارند و این قیمت‌ها از طریق سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان کشور با توجه به تصمیم ستاد تنظیم بازار ابلاغ می‌شود.
امیری خاطرنشان می‌کند: با شروع سال جدید دامداران هزینه تولید را افزایش دادند. قیمت شیر از ۲هزار تومان به ۲هزار و ۵۰۰ تومان رسید و فشار فراوانی به کارخانه‌ها وارد شد و از طرفی هم دامداران عرضه شیر خام به کارخانه‌ها را با قیمت کمتر از این نمی‌پذیرفتند، به طوری که بسیاری از کارخانه‌های استان تا مرز ورشکستگی پیش رفتند. با توجه به این اتفاق بود که درخواست تشکیل جلسه ستاد تنظیم بازار استان داده شد که در آن مسئولان افزایش قیمت را قبول داشتند، اما تاکید داشتند تصمیم‌گیری برای افزایش قیمت محصولات لبنی در اختیار استان نیست. نهایتا با جلسات متعددی که در ستاد تنظیم بازار کشوری تشکیل شد، قیمت محصولات لبنی متناسب با هزینه‌های تولید، افزایش یافت. وی با اشاره به نظارت‌های لازم بر کیفیت و کمیت می‌گوید: با رسیدن هر نوع گزارشی به سازمان ما، پیگیری با سرعت انجام می‌شود. علاوه بر آن نماینده استاندار و سازمان غذا و دارو در کارخانه حضور دارند و همه روزه بر کیفیت محصولات لبنی نظارت می‌کنند.
- برخورد با تخلفات
به گفته «جواد محمدی فشارکی»، مدیر نظارت و بازرسی اصناف استان اصفهان، مجوز افزایش قیمت فراورده‌های لبنی از سوی سازمان حمایت از مصرف‌کننده کشور صادر می‌شود. وی بیان می‌کند: برخی از شرکت‌ها قیمت محصولات لبنی خود را براساس تصمیم کارگروه تنظیم بازار افزایش داده‌اند و برخی شرکت‌ها هنوز این افزایش قیمت را اعمال نکرده‌اند و چنین تغییراتی با مجوز سازمان حمایت از مصرف‌کننده بوده است. این مسئول اظهار می‌کند: احتمال دارد یک واحد صنفی لبنیاتی تخلفی انجام دهد و قیمت‌ها را بیش از حدی که تعیین شده، افزایش داده باشد که با این قبیل واحدهای صنفی برخورد خواهد شد.