شاید گذر خیلی‌ها به این راسته بازار نیفتاده باشد اما کمتر کسی را می‌توان یافت که نام گمرک را نشنیده. ولی انگار این روزها خیلی کار و کاسبی‌شان داغ نیست و مگس می‌پرانند.
قدم در خیابان قلمستان که می‌گذاری گویی وارد دنیای دوچرخه‌ها شده‌ای. فروشگاه‌ها تا سقف پرند از انواع دوچرخه‌های ساده، حرفه‌ای و برقی. پیاده‌روها نیز در قرق این وسایل مفرح و ورزشی است تا مگر به این وسیله بتوانند توجه عابران را جلب کنند و پا به رکابشان کنند. اما انگار در این روزهای بی‌پولی مردم، قلابشان به صید گیر نمی‌کند.
- مردم توان خرید ندارند
بایرامعلی جباری، یکی از فروشگاه‌داران دوچرخه با سابقه طولانی در امر فروش می‌گوید: «روزهای نفسگیر و سختی است. فروش به نسبت سال گذشته به‌شدت کاهش یافته. با اینکه فصل گرماست اما تعداد افرادی که اقدام به خرید دوچرخه می‌کنند بسیار اندک است».
قیمت دوچرخه‌های فروشگاه آقای جباری که همه حرفه‌ای (مانند کوهستان، کورسی و...) هستند از ۳میلیون تومان شروع می‌شود تا ۸۰میلیون. برندها نیز معمولا جاینت و اسکات هستند. او می‌گوید: «غالبا سر و کار ما با ورزشکاران حرفه‌ای است که اکثرا از لحاظ اقتصادی از متوسط جامعه بالاترند اما آنها نیز با افزایش تورم و به‌هم ریختگی اقتصادی در ارتقای کیفیت دوچرخه‌شان تعلل می‌کنند. امسال که قدرت خرید کاهش یافته بیشترین فروش ما دوچرخه‌های ۳ تا ۴میلیون تومانی است و مردم برای دوچرخه‌های باکیفیت‌تر قدرت خرید ندارند».
جباری بیشترین مخاطبان دوچرخه‌های حرفه‌ای را بزرگسالان و از لحاظ جنسیت نیز آقایان عنوان می‌کند؛ «باوجود فرهنگسازی‌های شهری که در مورد استفاده بانوان از دوچرخه می‌شود اما همچنان استقبال این دسته کم است و یکسری افراد خاصی که طبیعت‌گرد هستند و فعالیت پررنگی در تورهای گردشگری دارند، معمولا برای خرید مراجعه می‌کنند. »
در حین صحبت با مدیر فروشگاه افرادی برای خرید وارد مغازه می‌شوند اما خیلی به‌دنبال اطلاعات نیستند که نشان‌دهنده بالارفتن آگاهی‌شان از شناخت قطعات و برندها و کیفیت‌هاست. بیشتر با قدم‌زدن در فروشگاه‌ها به‌دنبال قیمت‌ها هستند تا تفاوت‌ها را ببینند و در نهایت با توجه به وسع‌شان خرید کنند.
- نگهداری ارزان
سعید براتی، یکی از فروشندگان لوازم دوچرخه در قلمستان گمرک است که کار تعمیرات نیز انجام می‌دهد، می‌گوید: «برخی از افرادی که دوچرخه نمی‌خرند متصورند که نگهداری آن هزینه زیادی می‌خواهد درحالی‌که برای تعمیرات یک دوچرخه معمولی سالی ۲۰۰هزار تومان کافی است. معمولا بیشترین قسمت‌هایی که نیاز به تعمیر دارد لنت، لاستیک و تیوب است. دوچرخه‌ها معمولا چینی هستند و از همین رو هزینه تعمیرات خیلی گران نیست. البته لوازم نیز این روزها با افزایش صددرصدی قیمت مواجه شده».
این تعمیرکار در مورد بازار کار می‌افزاید: «کار تعمیرات امسال از نظر من خیلی بیشتر شده. البته دلیل آن هم گرانی است. دوچرخه‌سواران بیشتر راغبند دوچرخه‌های کهنه خود را تعمیر و استفاده کنند چون توان خرید دوچرخه نو را ندارند. معمولا گروه‌های سنی ۲۰ تا ۴۵ساله نیز برای تعمیر مراجعه می‌کنند».
- قیمت یک دوچرخه معمولی خوب
از حسین معین، یکی از فروشندگان دوچرخه در خیابان هلال‌احمر گمرک قیمت مناسب برای خرید یک دوچرخه معمولی را جویا می‌شویم. می‌گوید: «دوچرخه‌های ما برای کودکان از ۸۰۰هزار تومان به بالاست و برای بزرگسال نیز قیمت‌ها از یک میلیون و ۸۰۰هزار تومان شروع می‌شود. اما اگر کسی بخواهد یک دوچرخه با کیفیت بخرد باید حداقل ۳میلیون تومان هزینه کند».
وی که از اوضاع بازار راضی نیست، اظهار می‌کند: «فروشگاه ما با اینکه یکی از بزرگ‌ترین فروشگاه‌های این منطقه است و همه نوع دوچرخه از ویوا گرفته تا فوجی، جاینت، بلاست، مریدا و اسکات را داریم اما فروش‌مان به ۵عدد در روز به‌طور میانگین رسیده. فروشگاه‌های کوچک همین مقدار فروش را نیز ندارند. با اینکه ۶ماه اول سال معمولا کار و کاسبی دوچرخه‌فروشان رونق دارد اما با گذشت ۲ماه از بهار همچنان خبری نیست. بیشتر خریداران که جوانانند این روزها با چالش‌های جدی درآمد مواجهند که قدرت خریدشان را به‌شدت کاسته».
- خریداران وفادار
کودکان و خردسالان را شاید بتوان از مشتریان همیشگی و پر وپاقرص دوچرخه دانست که کاری به گرانی و تورم ندارند و با هزار ترفند پای والدین را برای خرید به فروشگاه‌های دوچرخه می‌کشانند. تنوع رنگ و طراحی‌های جذاب دوچرخه‌های بچگانه آن‌قدر زیاد است که حتی اگر کسی کودکی هم نداشته باشد دوست دارد یکی از آنها را در خانه داشته باشد. به همین علت در تمام راسته دوچرخه‌فروشی‌های گمرک تقریبا تمام فروشگاه‌ها دوچرخه‌های بچگانه نیز دارند و به امید خرید این قشر، کاسبی می‌کنند.
محمود محمدی، سال‌هاست در راسته قلمستان کارش خرید و فروش دوچرخه‌های بچگانه است. می‌گوید: «با اینکه قیمت دوچرخه افزایش ۳برابری یافته اما فروش در قسمت کودکان همچنان مانند سابق است. گویی والدین حریف کودکانشان نمی‌شوند (باخنده) و خب صدالبته که به نفع ماست. سر و کله زدن با بچه‌ها بسیار شیرین است و من سعی می‌کنم در ارائه جنس بیشتر به علائق کودک توجه کنم تا والدینش. چون مهم این است که او راضی و خشنود باشد و حس خوبی از دوچرخه‌سوارشدن داشته باشد تا در آینده جزو جوانانی باشد که این ورزش را ادامه می‌دهد».
وی در مورد فرهنگ دوچرخه‌سواری و تأثیرات آن بر بازار خرید و فروش می‌گوید: «قطعا هر چه مردم به سمت استفاده از دوچرخه ترغیب شوند فروش نیز بالا می‌رود. معتقدم نسبت به سال‌های گذشته فرهنگسازی بسیار شتاب گرفته. گروه‌های حرفه‌ای دوچرخه‌سوار گردشگر و طبیعت‌گرد بیش از گذشته فعالیت دارند. اما باید به این نکته توجه داشت که زمانی که قدرت خرید وجود نداشته باشد فرهنگسازی‌ها بی‌نتیجه است».