- موقعیت اول
لباسم را می‌پوشم، کیفم را برمی‌دارم، مادر تازه از سرکار به خانه برگشته است، تند و تند خریدهایش را از روی میز جابه‌جا می‌کند. می‌داند کلاس زبان دارم ولی می‌پرسد: «کجا می‌ری دختر؟»
من: «مامان کلاس زبان دارم، باز یادت نیست؟»
مامان جواب نمی‌دهد. نگاهش می‌کنم. مثل فیلمی است که روی دور تند گذاشته باشند، آن‌قدر سریع کار می‌کند که اصلاً یادم می‌رود از من سال‌ها بزرگ‌تر است. باورم نمی‌شود او روزی مثل من بوده، دختری بدون هیچ مسئولیت جدی! فقط درس و کلاس‌های متفرقه... که البته این هم مسئولیت کمی نیست.
مسئولیت من چیست؟
الهام پاک، روان‌شناس و مشاور درباره‌ی مسئولیت فرد در خانواده به دوچرخه می‌گوید: «مسئولیت‌پذیری به مرور زمان و با توجه به آموزش‌هایی که کودک درخانواده می‌بیند، تعریف می‌شود و شکل می‌گیرد. این مهارتی قابل یادگیری است و آموزش آن از کودکی آغاز می‌شود، اما از وقتی پا به مدرسه می‌گذاریم مسئولیت‌پذیری مهارت مهمی است که باید در ما تقویت شود و رشد پیدا کند. ما به این مهارت نیاز داریم چون شخص مسئولیت‌پذیر در زندگی بهتر از دیگران عمل می‌کند و چون به مسئولیت‌هایش آگاه است، روابط مناسب‌تری با افراد خانواده‌اش دارد و این درمورد همه‌ی نوجوانان به‌خصوص دختران نوجوان ما هم صدق می‌کند.»
- موقعیت دوم
داشتم با دوستانم در گروه هم‌کلاسی‌ها چت می‌کردم. آن‌قدر بحثمان گل انداخته بود که یادم رفت کجا هستم. خب در خانه بودیم و مهمان داشتیم. تلویزیون روشن بود و مثل همه‌ی مهمانی‌ها، پذیرایی و گفت‌وگوهای طولانی و... برادرم با چای از مهمانان پذیرایی کرده بود و پدرم با میوه و شیرینی. من هم قرار بود به آشپزخانه بروم و برای شام، سالادها را تزیین کنم که یک پیام کوچک حواسم را پرت کرد و چت ما بسیار طولانی شد.
مادرم که از آشپزخانه به من چشم‌غره رفت تازه یادم افتاد قرا بود چه‌کار کنم. گوشی را کنار گذاشتم و به آشپزخانه رفتم. تقریباً همه‌ی کارها تمام شده بود. مادرم گفت: «بالأخره گوشی رو گذاشتی کنار! اصلاً حواست هست دختر؟»
مدیریت زمان مجازی
خب همه می‌دانیم که خانواده‌هایمان گاهی درباره‌ی حضور ما در فضای مجازی نگران می‌شوند، نه‌فقط برای این‌که فضای مجازی دنیایی است که افراد در آن می‌توانند هویت خود را پنهان کنند و نقش‌ها و شکل‌های فریبنده‌ای ایفا کنند، بلکه به این دلیل که بخش مهمی از زمان حضورمان در خانه به جای این‌که در کنار افراد خانواده بگذرد، در فضای مجازی می‌گذرد. البته نوجوانان می‌توانند با مدیریت درست زمان، این نگرانی را برطرف کنند.
- موقعیت سوم
به برادرم گفت: «مردها که گریه نمی‌کنند!»
برادرم هرچند هنوز کودک بود ساکت شد، اما من با خیال راحت از این‌که مرد نیستم حسابی گریه کردم. ما آن روز سر اسباب‌بازی‌ها دعوا کرده بودیم. البته بعد هم سراغ من آمد و گفت: «گریه دیگه بسه دختر.»
حالا ما نوجوان شده‌ایم و می‌دانیم چنین نگاهی و چنین جمله‌هایی بار تبعیض جنسیتی دارند، اما گاهی احساس می‌کنم شنیدن آن جمله هنوز تأثیرش را از دست نداده و به نظرم او هنوز هم وقتی ناراحت است، تیمش باخته یا به هر دلیلی در موقعیت گریه قرار می‌گیرد، گریه نمی‌کند و خیلی هم برایش سخت است.
البته روان‌شناسان معتقدند که گریه (البته به‌موقع و به‌اندازه) نه‌فقط برای سلامت روح و روان مفید است که به دفع بعضی از سموم از بدن هم کمک می‌کند. گریه در درمان استرس مؤثر است و یکی از مکانیزم‌های دفاعی بدن در برابر جِرم‌ها و باکتری‌ها به‌شمار می‌آید.
دفعه‌ی بعد که گریه می‌کنید یادتان باشد که در حال دفع سموم از بدن هستید.
* * *
از نگاه روان‌شناسان، انسان سالم عاطفه‌ای انعطاف پذیر، متناسب و در عین‌حال متعادل دارد و در برابر غم‌ها، شادی‌ها، استرس‌ها و هیجانات دیگر، واکنش‌های خاص و متناسب آن‌ها را بروز می‌دهد. مسئولیت کارهایش را به عهده می‌گیرد و زمان را جوری مدیریت می‌کند که بیش‌ترین بهره را از فرصت‌های زندگی‌اش ببرد.
عکس: مهبد فروزان