تاریخ انتشار: ۱۳ تیر ۱۳۹۸ - ۰۹:۱۱

همشهری آنلاین: ناکس (NOx) در شیمی جوی نام ژنریکی برای آن نوع از اکسیدهای نیتروژن است که بیشترین ارتباط را با آلودگی هوا دارند و شامل نیتریک اکساید و نیتریک دی‌اکساید می‌شوند.

این گازها در تشکیل مه‌دود و باران اسیدی دخیل هستند و بر میزان آلاینده اوزون در تروپوسفر (پایین‌ترین لایه جو) اثر می‌گذارند.

گازهای ناکس در نیتجه واکنش میان نیتروژن و اکسیژن در هنگام احتراق سوخت‌های هیدروکربنی در هوا به خصوص در حرارت‌های بالا مانند احتراق در موتورهای ماشین‌ها در نواحی با ترافیک بالایی وسائل نقلیه موتوری تشکیل می‌شوند. گازهای ناکس همچنین به طور طبیعی در نتیجه صاعقه تولید می‌شوند.

گازهای ناکس در ترکیب با آمونیاک، رطوبت و سایر ترکیبات بخارات اسیدی نیتریک و ذرات ریز مربوط به آن را تشکیل می‌دهند. ذرات ریز حاصل می‌توانند تا اعماق بافت حساس ریه نفوذ کنند و به آن آسیب برسانند و در موارد شدید باعث مرگ زودرس شوند. استنشاق این ذرات باعث بدتر شدن بیماری تنفسی مانند آمفیزم و برونشیت می‌شود و بیماری قلبی را تشدید می‌کند.

گازهای ناکس در واکنش با ترکیبات آلی فرار و در حضور نور خورشید اوزون تولید می‌کنند. اوزن می‌تواند باعث اثرات زیانباری مانند آسیب به بافت ریه و کاهش کارکرد ریه به خصوص در افراد آسیب‌پذیر مانند کودکان، سالمندان و افراد دچار آسم شود.

گازهای ناکس همچنین با مواد آلی رایج و حتی خود اوزون ترکیب می‌شوند و مجموعه‌ای وسیع از ترکیبات سمی از جمله نیتروآرن‌ها، نیتروزامین‌ها و نیز رادیکال‌های نیترات ایجاد می‌کنند که می‌توانند باعث جهش ‌در DNA شوند.