خیلی‌ها رویای دکتر و مهندس شدن در سر دارند و برخی هم به رشته‌های دیگر فکر می‌کنند، اما بین رشته‌های مختلف تحصیلی در مقطع متوسطه دوم، تجربی همیشه پرطرفدارتر است. امروز میل به پزشک شدن فرزندان طی سال‌های اخیر به چالشی مهم در جامعه تبدیل شده است. دیروز و پریروز برای یک میلیون و ۱۱۸ هزار و ۷۹۳ نفر روزهای حساس و مهمی بود. این تعداد پنجشنبه و جمعه گذشته روی صندلی‌های کنکور نشستند تا مسیر تحصیلی و شاید هم شغلی‌شان با چند تست تعیین شود.
بر اساس آمارها از این یک میلیون و ۱۱۸ هزار و ۷۹۳ نفر، ۶۸۴ هزار و ۷۵۷ نفر یعنی معادل ۵۷.۹۹ درصد دختر و ۴۷۰ هزار و ۳۶ نفر یعنی ۴۲.۱ درصد از شرکت‌کنندگان کنکور سراسری ۱۳۹۸ پسر بودند. نکته قابل توجه در این کنکور نیز مانند سال‌های گذشته فاصله بسیار زیاد و عجیب شرکت‌کنندگان در کنکور تجربی با شاخه‌های ریاضی، انسانی، هنر و زبان است. ۶۳۷ هزار و ۹۴ نفر از داوطلبان کنکور که ۵۶.۹۴ درصد کنکوری‌های امسال را تشکیل می‌دهد، تست‌های کنکور تجربی را پر کردند؛ این در حالی است که ۱۴.۶۸ درصد داوطلبان یعنی ۱۶۴ هزار و ۲۷۸ نفر در کنکور ریاضی شرکت کردند و ۲۸۲ هزار و ۱۵۱ نفر یعنی ۲۵.۲۱ درصد کنکوری‌ها داوطلب رشته انسانی بودند. ۲۴ هزار و ۷۶۹ داوطلب که ۲.۲۱ داوطلبان را شامل می‌شوند در کنکور هنر شرکت کردند و ۱۰ هزار و ۵۰۱ نفر یعنی کمتر از یک درصد نیز داوطلب کنکور زبان شدند.
این فاصله نشان می‌دهد تب پزشک و پرستار شدن هنوز در جامعه فروکش نکرده و خانواده‌های ایرانی همچنان رویای پزشک شدن فرزندانشان را در سر می‌پرورانند. متاسفانه عمده دانش‌آموزان کشور نیز پذیرفته‌اند که راه موفقیت مالی و شغلی‌شان در جامعه پزشک شدن است. نکته قابل توجه این است که در بین داوطلبان رشته تجربی افرادی دیده می‌شوند که در رشته‌های دیگر مدرک دانشگاهی دریافت کرده‌اند و برای محک زدن بخت شغلی خود در رشته تجربی و کسب اعتبار در جامعه با پزشک شدن باز هم روی صندلی کنکور نشسته‌اند.
- تب تجربی در مازندران
تب تجربی در مازندران نیز به شکل قابل توجهی به چشم می‌خورد. به گفته معاون متوسطه اداره کل آموزش و پرورش مازندران استان، طی ۲ روز گذشته ۵۰ هزار و ۲۵۲ نفر در استان روی صندلی‌های کنکور نشستند که از این تعداد ۲۵ هزار و ۷۵ نفر یعنی ۹/ ۴۹ درصد از کنکوری‌های امسال مازندران داوطلب رشته تجربی بودند.
«اسفندیار نظری» در گفت‌وگو با همشهری با بیان این‌که ۶۰.۲ درصد داوطلبان امسال دختر و ۳۹.۸ درصد کنکوری‌های استان پسر بودند، گفت: ۶ هزار و ۹۳۴ کنکوری استان معادل ۱۳.۸ درصد در کنکور ریاضی شرکت کردند. کنکور انسانی ۸ هزار و ۹۹۵ داوطلب داشت که ۱۷.۹ درصد کنکوری‌های استان را شامل می‌شد، ۶ هزار و ۳۸۲ نفر یعنی ۱۲.۷ درصد در کنکور زبان تست زدند و ۵.۴ درصد باقیمانده که ۲ هزار و ۷۱۳ نفر را شامل می‌شود کنکوری رشته هنر در مازندران بودند. این آمارها نشان می‌دهند که در مازندران نیز مانند آمار کشور، رشته تجربی با فاصله‌ای زیاد مورد توجه خانواده‌ها قرار دارد و پس از آن هم رشته‌های انسانی، ریاضی، هنر و زبان در اولویت‌های بعدی قرار گرفته‌اند.
معاون آموزش متوسطه آموزش و پرورش مازندران با استناد به همین آمارها به نکته‌ای که کمتر مورد توجه خانواده‌ها قرار می‌گیرد و سبب عقب ماندن دانش‌آموزان از تحصیلات دانشگاهی می‌شود، اشاره کرد و افزود: متاسفانه در کشور و مازندران نزدیک به ۵۰ درصد کنکوری‌ها شرکت‌کنندگان در رشته تجربی هستند، اما در این بین به یک نکته مهم یعنی نیاز نداشتن جامعه به این همه پزشک و دانشجوی رشته تجربی توجهی نمی‌شود.
نظری یادآور شد: پارسال ۶۴۲ هزار داوطلب کنکور تجربی در سراسر کشور حضور داشتند، اما مجموع دانشجوی پذیرفته شده همه دانشگاه‌های دولتی، غیردولتی، پردیس‌ها و موسسات آموزش عالی در ۴ رشته پزشکی، دندانپزشکی، فیزیوتراپی و داروسازی فقط ۹ هزار نفر بود. یعنی حدود ۶۳۱ هزار داوطلب رشته تجربی پشت کنکور ماندند. پذیرش این مراکز امسال هم به همین اندازه است ولی نگاه تجاری خانواده‌ها و موسسات آموزشی و کنکوری، نسبت به رشته تجربی باعث شده که در امیدی کاذب خانواده‌ها و دانش‌آموزان گمان کنند راه برون‌رفت از بیکاری تحصیل در رشته تجربی است.
- نیاز جامعه به همه مشاغل
گفته‌های این مسئول را می‌توان به آمارهای اعلام شده درباره پزشکان بیکار در کشور که هر سال بر تعدادشان افزوده می‌شود، پیوند زد. ضمن این‌که نظری کاهش گرایش به سایر رشته‌ها را خطری برای جامعه در سال‌های آتی به دلیل کمبود نیروی شغلی متخصص در سایر حوزه‌ها می‌داند.
وی تصریح کرد: گرایش به رشته تجربی در حالی هنوز به این گستردگی در جامعه دیده می‌شود که پیش‌بینی می‌شود از ۴ تا ۶ سال آینده زنگ خطر کمبود مهندس در کشور به صدا درآید.
این وضعیت می‌طلبد در توسعه رشته ریاضی و سایر رشته‌ها بیشتر فرهنگ‌سازی شود. با همین رویکرد در استان کارگروه کیفیت‌بخشی به رشته ریاضی برای مقطع متوسطه اول تشکیل شده و با برگزاری مسابقات لذت ریاضی، دوره‌های ضمن خدمت برای آشنایی آموزگاران با کتاب‌های تازه‌تالیف و تربیت مدرسان میانی و توجیه خانواده‌ها در راستای هدایت تحصیلی تلاش می‌کنیم که به سمت گرایش دانش‌آموزان به رشته ریاضی حرکت کنیم.
- هدایت تحصیلی
این مسئول از هدایت تحصیلی ۱۸ درصد از دانش‌آموزان مازندرانی به رشته ریاضی در سال گذشته خبر داد و گفت: چشم‌انداز ما این است که امسال این رقم ۴ درصد افزایش یابد، اما معتقدیم که این هم کافی نیست. در این زمینه نیازمند فرهنگ‌سازی تحصیلی و شغلی و همچنین آگاه‌سازی خانواده‌ها و دانش‌آموزان هستیم که بدانند آینده شغلی فقط در پزشکی نیست.
وی ادامه داد: باید تلاش شود که دانش‌آموزان به سایر شاخه‌های نظری و به‌ویژه به هنرستان‌ها هدایت شوند. آشنایی دانش‌آموزان با ۲ مهارت زبان انگلیسی و کامپیوتر در دوره متوسطه اول نیز یک ضرورت است. این نکته نیز بسیار مهم است که دانش‌آموز را بر اساس استعداد، علاقه، توانایی و نیاز کشور در مسیر توسعه متوازن هدایت تحصیلی کنیم.
معاون آموزش متوسطه آموزش و پرورش مازندران با تایید این‌که فاصله نتیجه اقدامات انجام شده برای اصلاح مسیر هدایت تحصیلی دانش‌آموزان در استان به نقطه مطلوب بسیار زیاد است، اظهار کرد: پارسال توانستیم با برنامه‌های انجام شده روند رو به رشد گرایش به رشته تجربی در دانش‌آموزان و خانواده‌های مازندرانی را کنترل کنیم و در هدایت تحصیلی یک درصد به رشته ریاضی بیفزاییم، اما این کافی نیست. چالشی هم که در این مسیر وجود دارد، ترس برخی دانش‌آموزان از درس و رشته ریاضی است. به خاطر همین ترس به سمت رشته انسانی گرایش پیدا می‌کنند.
نظری افزود: برای حل این چالش اقدامات مختلفی باید انجام شود. تجدید نظر مجدد در کتاب‌های رشته ریاضی توسط سازمان تالیف کتاب‌های درسی، پرورش معلمان متخصص برای این رشته، برگزاری دوره‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت آموزش ریاضی، اطلاع‌رسانی دقیق در زمان هدایت تحصیلی و انتخاب رشته دانشگاه برای خانواده‌ها و همکاری شورای اشتغال کشور برای فراهم شدن بستر جلب اعتماد خانواده‌ها و دانش‌آموزان به سایر رشته‌ها از نکات مهم در این مسیر است. اطلس شغلی کشور باید به سمتی برود که فراگیر باشد و همه ظرفیت‌ها و نیازها و علایق را پوشش دهد.
- چشم‌انداز هدایت تحصیلی در مازندران
معاون آموزش متوسطه آموزش و پرورش مازندران گفت: در مازندران تا پایان برنامه ششم باید ۴۸.۲۶ درصد دانش‌آموزان ما به شاخه‌های فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش هدایت شوند و ۵۲.۷۴ درصد هم در شاخه‌های نظری با حفظ تناسب و توزیع مناسب تعداد دانش‌آموزان در رشته‌های مختلف تحصیل کنند. در تلاش هستیم به مرز مطلوب نزدیک شویم. سال تحصیلی ۹۸-۹۷ از پایه نهم به دهم ۵۹.۵ درصد به شاخه نظری هدایت شدند و ۴۰.۵ به فنی‌وحرفه‌ای و کاردانش رفتند که نشان می‌دهد در حال نزدیک شدن به این چشم‌انداز هستیم.
«اسفندیار نظری» ادامه داد: امسال پیش‌بینی ما این است که ۴۴ درصد دانش‌آموزان در شاخه‌های کاردانش و فنی‌وحرفه‌ای ثبت‌نام کنند و ۵۶ درصد در شاخه‌های نظری ادامه تحصیل دهند. امیدواریم که با کمک رسانه‌ها و دستگاه‌های مسئول در این زمینه، برای پیشگیری از چالش‌های شغلی در آینده، به اهداف مدنظر در هدایت تحصیلی دست یابیم.