به گزارش همشهری، بالا رفتن قیمت مسکن اگرچه به این بازار در بازه زمانی کوتاه رونق داد اما افزایش بی‌اندازه قیمت‌ها، خارج کردن تقاضاهای موثر و نه دلالانه در نهایت رکود تورمی را برای این بازار به ارمغان آورد. رکوردی که حالا بسیاری منتظرند که از حالت تورمی هم خارج شود تا قیمت‌ها در این بازار کم کم به منطقی قابل قبول برسد. اما این همه ماجرا نیست. در بازار اجاره، منطق‌ها به گونه‌ای دیگر حاکم است؛ مستاجران ناچار از اجاره مسکن هستند و صاحبخانه‌ها بر اجاره دادن خانه‌های خود بر اساس قیمت‌های جدید مسکن اصرار می‌ورزند.
در همین بازار رکودزده ارومیه هم گرانی جالب توجهی هم بر خرید و فروش و هم بر مسکن اجاره‌ای حاکم شده است.
اولین تأثیر گرانی مسکن بر دوش مستأجران افتاده و آن‌ها را در افزایش سرسام‌آور اجاره‌بها گرفتار کرده است. در حالی که قیمت خرید مسکن در محله‌های نه‌چندان بالای شهر از متوسط متری ۲ میلیون تومان به متوسط ۴ میلیون تومان یعنی ۲ برابر رسیده، برخی مالکان هم داعیه افزایش اجاره‌بها با توجه به گرانی املاک را دارند، آن هم در حالی که اغلب مستاجران به دلیل گرانی‌های چندباره و مشکلات اقتصادی حاکم بر کشور توان پرداخت چنین اجاره‌هایی را ندارند.
نتایج این گرانی‌ها هم تغییرات محله‌ای و کوچ به مناطق پایین شهر و حتی حاشیه‌نشینی است. این روزها بسیاری از مستاجران مناطق مرکزی و حتی محله‌های پایین‌نشین نه‌تنها در ارومیه بلکه در دیگرشهرهای آذربایجان غربی یا ساکن حاشیه شهرها شده‌اند یا در جست‌وجوی خانه‌ای ارزان در این مناطق برای نقل مکان هستند؛ مستاجرانی که در گذشته ضرب‌المثل «اجاره‌نشینی یعنی خوش‌نشینی» را یدک می‌کشیدند سال‌هاست روزگار خوشی ندیده‌اند و بیشتر به حاشیه‌ها و سکونت در مناطق کم‌برخوردار روی آورده‌اند. از سوی دیگر شهروندانی که سودای خانه‌دار شدن دارند هم با مشکلات زیادی برای خرید خانه در مناطق نسبتاً مناسب روبه‌رو هستند و باید در همان مناطق پایین و حتی محله‌های حاشیه‌ای در جست‌وجوی ملک مورد نظر خود باشند.
- هم خانه گران است، هم اجاره خانه
یکی از شهروندان ارومیه‌ای که قصد خرید مسکن را دارد می‌گوید: وام‌های مسکن پرداختی بانک‌ها دیگر پاسخ‌گو نیستند چراکه با افزایش قیمت مسکن هم توان خرید و هم توان اجاره پایین آمده است. «سعید ملکی» ادامه می‌دهد: بهمن‌ماه سال گذشته قصد ثبت‌نام برای دریافت وام مسکن ۱۲۰ میلیون تومانی با سپرده ۶۰ میلیون تومان داشتم که در صورت دریافت این وام می‌توانستم آپارتمانی با متراژ ۱۳۰ متر مربع در مناطق متوسط شهر بخرم. اما با افزایش قیمت مسکن اکنون فقط می‌توانم یک آپارتمان ۸۰ متر مربعی در مناطق پایین شهر ارومیه خریداری کنم.
وی اظهار می‌کند: اجاره مسکن هم بسیار بالا رفته است و اکنون برای آپارتمان ۱۰۰ متری در یک منطقه متوسط شهری ۱۰ میلیون تومان رهن و ماهانه یک میلیون تومان اجاره‌بها پرداخت می‌کنم. اما به دلیل ثابت بودن درآمدها و بالا رفتن قیمت تمامی کالاها، در صورت ادامه روند گرانی، ناچار به اجاره منزل در مناطق حاشیه‌ای خواهم بود، که هم تردد را برای من مشکل می‌کند و هم فرزندانم برای رفتن به مدرسه فعلی‌شان با مشکلات زیادی مواجه می‌شوند. در هر صورت حتی اسباب‌کشی به محله‌های ارزان‌تر هم مشکلات خاص خودش را دارد و مستأجران اسیر این مشکلات هستند.
- کرایه بیشتر به خاطر فرزندانم
«اسد شاهوردی» مستأجر خیابان بهشتی ارومیه است که می‌گوید باید تا شهریور خانه‌اش را تخلیه کند. او درباره توافق نکردن با مالک برای تمدید قرارداد از سخت‌گیری برخی مالکان در اجاره دادن خانه انتقاد می‌کند و می‌گوید: ۲ فرزند دوقلوی ٩ ساله و یک فرزند کمتر از یک سال دارم. مالک می‌گوید علاوه بر افزایش ۱۰ میلیون تومانی پول پیش و افزایش ۴۰۰ هزار تومانی کرایه، باید ۲۰۰ هزار تومان به دلیل اضافه شدن تعداد اعضای خانواده پرداخت کنم.
شاهوردی ادامه می‌دهد: از هفته پیش در بسیاری از بنگاه‌ها به دنبال خانه هستم که در صورت پیدا کردن مورد مناسب، زودتر از موعد جابه‌جا شوم اما بیشتر مالکان دنبال زوج‌های جوان یا حداکثر دارای یک فرزند هستند و وقتی می‌شنوند که کودک زیر ۳ سال دارم و ۵ نفر هستیم، از اجاره خانه به بهانه‌های مختلف امتناع می‌کنند. برخی صاحبخانه‌ها هم به شرط بالابردن اجاره حاضر به امضای قرارداد با ما می‌شوند. این شهروند ارومیه‌ای عنوان می‌کند: هر سال به هر سختی و دشواری جایی را پیدا می‌کردیم و جابه‌جا می‌شدیم، اما امسال انگار قضیه فرق دارد. اجاره‌ها بیش از حد گران شده‌اند و جدای از پیدا کردن یک خانه با قیمت مناسب، می‌ترسم به دلیل تعداد جمعیت خانواده‌ام نتوانم جای مناسبی پیدا کنم. انصاف نیست خانواده‌ای که چند فرزند دارد با چنین برخوردی در جامعه مواجه شود.
- افزایش بی‌رویه اجاره‌بها
یکی از مشاوران املاک خیابان عطایی ارومیه با بیان این‌که تابستان به نوعی فصل نقل مکان مستاجران است، می‌گوید: در گذشته عرف بازار این بود که صاحبان املاک سالانه فقط ۱۰ درصد اجاره‌بها را افزایش می‌دادند اما امسال شاهد افزایش یک‌باره ۳ برابری قیمت اجاره هستیم. «رضا درویشی» با اشاره به افزایش چشمگیر قیمت خرید مسکن و اجاره‌بها بیان می‌کند: رکود حاکم بر مسکن فقط به خاطر افزایش قیمت مسکن نیست، بلکه گرانی تمامی کالاها با وجود ثابت بودن درآمدها نیز یکی از مهم‌ترین عوامل در پایین آمدن قدرت خرید و نبود توانایی برای پرداخت اجاره‌بهای افزایش‌یافته است.
وی ادامه می‌دهد: به دلیل پایین آمدن قدرت پرداخت اجاره‌بها تعداد زیادی از مستأجران به دنبال اجاره مسکن در مناطق پایین شهر و حتی روستاها هستند. به طوری که اگر تا سال گذشته در نیمه اول سال ۱۰ منزل اجاره داده می‌شد، امسال فقط ۳ متقاضی برای اجاره منزل داشتیم.
درویشی درباره کاهش ساخت‌وساز هم عنوان می‌کند: بالا رفتن قیمت مصالح ساختمانی باعث افت شدید ساخت مسکن در ۵ سال اخیر شده است. تقریباً می‌توان گفت این آمار نزدیک به صفر است، چراکه قیمت تمام‌شده مسکن بالا رفته و قدرت خرید مردم پایین آمده است در نتیجه خریداری وجود ندارد تا سازنده اقدام به ساخت مسکن کند. بسیاری از سازندگان را می‌شناسم که ملک چند سال ساخته آن‌ها روی دستشان مانده و هیچ خریداری ندارند. نه خودشان راضی به ارزان‌تر فروختن خانه‌هایشان هستند و نه قدرت خرید در بازار وجود دارد که مشتری برای خرید اقدام کند.
- درگیری مالکان و مستأجران
یکی دیگر از مشاوران املاک در خیابان مافی ارومیه با ابراز گلایه از نبود نظارت بر بازار مسکن می‌گوید: افزایش قیمت مسکن کاملاً به یک‌باره اتفاق افتاد؛ به طوری که قیمت منازل از متری ۵ میلیون تومان به ۸ میلیون تومان افزایش یافته است. علت آن هم نبود نظارت بر بازار مسکن است و مالکان هر قیمتی که دوست دارند برای فروش ملکشان اعلام می‌کنند. «علی رجبی» ادامه می‌دهد: با توجه به گران شدن قیمت ملک، مالکان مبلغ بیشتری برای اجاره‌بها و حتی پول پیش درخواست می‌کنند که بیشتر اجاره‌نشینان توانایی پرداخت این هزینه‌ها را ندارند. این امر باعث ایجاد بحث و درگیری بین مالک و مستاجر می‌شود.
- گرانی مسکن با پایین آمدن ارزش پول ملی
معاون مسکن و ساختمان اداره کل راه و شهرسازی آذربایجان غربی در گفت‌وگو با همشهری اظهار می‌کند: بیشتر مصالح ساختمانی مورد استفاده در ساخت مسکن در آذربایجان غربی وارداتی هستند و کاهش ارزش پولی کشورمان تاثیر مستقیمی بر خرید مصالح و در نتیجه قیمت تمام‌شده مسکن دارد. «جلال تقی‌دخت» ادامه می‌دهد: نوسانات ارز تأثیر مستقیمی بر افزایش قیمت مسکن دارد چراکه علاوه بر مصالحی که از سایر کشورها وارد می‌شود، مواد اولیه مصالح ساخت داخلی نیز وارداتی است. وی با بیان این‌که مسکن کالای مصرفی نیست و کالای سرمایه‌ای محسوب می‌شود، اظهار می‌کند: از گذشته تاکنون سرمایه‌گذاری روی ملک، ثبات و روند افزایشی داشته است و به همین دلیل مردم را به سمت سرمایه‌گذاری در مسکن سوق داده است.
همین جو روانی ایجادشده برای خرید مسکن باعث ایجاد رقابت و بالا رفتن قیمت مسکن شده است. تقی‌دخت پرداخت وام‌های کم‌بهره صندوق یکم، افزایش سقف وام‌های مسکن و وام‌های کم‌بهره برای بافت فرسوده در قالب طرح بازآفرینی شهری را از جمله حمایت‌های دولت برای خرید مسکن اعلام می‌کند و می‌گوید: اجرای این طرح‌ها می‌تواند تا حدودی التهاب بازار مسکن را کاهش دهد اما در مقطع کنونی با بحران قیمت‌ها و نرخ‌گذاری دلخواهانه مالکان و برخی سودجویان بازار مسکن مواجه هستیم.
***
بی‌نظمی در تعیین اجاره‌بهای مسکن امسال شدیدتر از سال‌های گذشته است؛ چراکه به گفته بسیاری از مشاوران املاک تا پیش از این، آن‌ها نقش اساسی در تعیین اجاره‌بها داشتند اما امروز مالکان خودسرانه اقدام به قیمت‌گذاری می‌کنند و در نبود نظارت و حتی قانون مالیات برای خانه‌های خالی، اگر مستاجر مطلوب خودشان را پیدا نکنند، از اجاره ملکشان صرف‌نظر می‌کنند. در این میان برخی مالکان و برخی سودجویان در نقش مشاوران املاک که بازار مسکن را با التهاب مواجه می‌سازند، به بهانه افزایش مصالح ساختمانی، افزایش قیمت مسکن را رقم می‌زنند اما باید به این نکته توجه داشت که افزایش قیمت مصالح ساختمانی موضوع جدیدی است و خانه‌های قدیمی‌تر را شامل نمی‌شود. این امر جز در سودجویی برخی مالکان جست‌وجو نمی‌شود و باید نظارت جدی‌تری بر این موضوع وجود داشته باشد.
- ضرورت برخورد قانونی با سودجویان
نماینده ارومیه در مجلس با بیان این‌که در زمینه مسکن خلأ قانونی وجود دارد که باید هرچه سریع‌تر رفع و از سوءاستفاده سودجویان جلوگیری شود، به همشهری می‌گوید: نیازمند اقدامات جدی هستیم تا این وضعیت مدیریت شود. باید از افزایش بی‌رویه قیمت مسکن جلوگیری شود و اگر قادر به کاهش آن نیستیم، حداقل شاهد ثبات قیمت‌ها باشیم. «سیدهادی بهادری» با اشاره به این‌که مسکن یک کالای سرمایه‌ای است، عنوان می‌کند: صاحبخانه‌ها سعی دارند با افزایش اجاره‌بها درآمد خود را افزایش دهند و از سوی دیگر صاحبخانه‌هایی که در نتیجه افزایش اجاره‌بها منزلشان خالی از سکنه است، بابت خانه خالی از سکنه خود مالیاتی پرداخت نمی‌کنند. نمایندگان مجلس به دنبال قانون محکم و قوی برای حمایت از جوانان و پر شدن خانه‌های خالی از سکنه هستند.