نیاز به این موارد در شرایط زندگی امروزی شهرها که سرشار از اضطراب، ازدحام و فشار است، بیشتر احساس می‌شود. رودخانه دز یکی از شریان‌های مهم رودخانه کارون بزرگ در استان خوزستان است که علاوه بر ایفای نقش مهم در وضعیت کیفی و هیدرولیکی این سیستم، منبع تامین آب بسیاری از کارخانه‌های صنعتی و طرح‌های بزرگ کشاورزی منطقه است. شهرت خاص این رودخانه به آب زلال و تمیز آن است که در گرمای سوزان دزفول جاذبه‌ای منحصر به فرد برای ایرانیان محسوب می‌شود. اما دز مانند سایر رودخانه‌های خوزستان این روزها حال خوشی ندارد. کاهش آبدهی دز بر اثر برداشت‌های روزافزون از آن از یک‌سو و تخلیه پساب‌های شهری، صنعتی و به خصوص کشاورزی در آن از سوی دیگر حیات این رودخانه را با تهدید مواجه کرده است.
- آمادگی فرمانداری برای لایروبی
در این میان فرماندار دزفول می‌گوید: اهمیت رودخانه دز به حدی است که مدیرکل حفاظت محیط زیست استان باید در جلسات حفاظت کیفی آن در دزفول حضور پیدا کند. اما متاسفانه، با وجود دعوت‌های مکرر، وی تاکنون در این جلسات حضور نیافته است. «محمد حیدری» در گفت‌وگو با همشهری، با تاکید بر این‌که شهرداری هم باید برای پاک‌سازی رودخانه دز اهمیت بیشتری قائل شود، می‌افزاید: نهادهای مدنی می‌توانند در زمینه حفاظت از رودخانه موثر واقع شوند. بنابراین پیشنهاد می‌شود شهرداری کیوسک‌هایی را در تفرجگاه‌های ساحلی شهر در اختیار نهادهای مدنی بگذارد تا اعضای آنها به آموزش مسائل زیست‌محیطی به شهروندان و مسافران بپردازند.
وی با بیان این‌که انباشت حجم انبوهی جلبک و زباله در اطراف رودخانه دز به‌ویژه اطراف پل شناور زیبنده این رودخانه نیست، اظهار می‌کند: محیط زیست باید نظارت خود را بر کَت‌های بالادست رودخانه بیشتر کند و با صاحبان کت‌ها، حتی کت‌های دولتی که موارد زیست‌محیطی و بهداشتی را رعایت نمی‌کنند، جدی برخورد کند و تذکرات لازم را بدهد. حیدری درباره ماهیت کت‌ها توضیح می‌دهد: کت‌ها خنک‌کننده‌های دست‌ساز انسان‌های کهن هستند که به صورت حفره‌های غارمانند در دیواره رودخانه دزفول حفر شده‌اند. این کت‌ها از جاذبه‌های دیدنی دزفول در روزهای گرم سال برای فرار از گرمای طاقت‌فرسا به شمار می‌روند.
- پسماندهای لرستان در دز
حیدری با تاکید بر این‌که فرهنگ پاک‌سازی، زیباسازی و حفاظت از رودخانه دز باید ابتدا از طریق ادارات به مردم آموزش داده شود، بیان می‌کند: در حوزه شهری نیز شهرداری باید با گذاشتن نیروهایی در پارک‌های ساحلی در زمینه حفاظت زیست‌محیطی از رودخانه دز بیش از پیش فعالیت کند.
وی می‌گوید: ما نیز آمادگی داریم از اعتبارات شهرستان برای خرید دستگاه‌های مخصوص و متناسب با نیاز رودخانه دز برای لایروبی آن اقدام کنیم. فرماندار دزفول ورود فاضلاب چم‌گلک و پسماندها و آلودگی‌های مناطق بالادست دز - مثل لرستان - را نیز از عوامل موثر در آلودگی این رودخانه برمی‌شمرد و ادامه می‌دهد: رودخانه دز استان لرستان و اهواز را نیز پوشش می‌دهد. بنابراین ما انتظار داریم نمایندگانی از لرستان و نیز شورای حفاظت کارون در جلسات حضور داشته باشند.
- مشکلات رودخانه
رئیس اداره حفاظت محیط زیست دزفول نیز به همشهری می‌گوید: ورود فاضلاب از چند منطقه شهر یکی از چالش‌های محیط زیستی این رودخانه محسوب می‌شود. «مصطفی استاد چینی‌گر» می‌افزاید: بخشی از این فاضلاب‌ها مربوط به برخی مناطق شهرستان همجوار است، بخشی نیز فاضلاب کوی زیباشهر و سرریز فاضلاب کوی حافظ و فاضلاب برخی ارگان‌های نظامی است.
وی درباره راهکار مقابله با این معضل زیست‌محیطی اظهار می‌کند: هرچند احداث تصفیه‌خانه فاضلاب شهر دزفول یک حرکت خوب و جدی است، اما تکمیل سیستم جمع‌آوری و انتقال تمام فاضلاب به تصفیه‌خانه می‌تواند بخش زیادی از این معضل را رفع کند. استاد چینی‌گر می‌گوید: ضمن این‌که بسیاری از این فرایندها نیازمند ایجاد تاسیسات توسط ارگان‌های دیگر است که لازم است در جلسات برنامه‌ریزی بودجه‌ای این موضوع مطرح و به دنبال یک بودجه با ردیف ملی برای رفع کلی این معضل شد.
- احتمال کاهش خودپالایشی رودخانه
استاد چینی‌گر بیان می‌کند: متولی آب و بستر رودخانه دز اداره امور آب، متولی حریم آن اداره منابع طبیعی و متولی کیفیت آب نیز اداره محیط زیست است. وی ادامه می‌دهد: از سویی، متولی بخش داخل شهر رودخانه نیز شهرداری است. حدودی غیرمنطقی است که متولی کیفیت آب اداره محیط زیست و در نگاه همه این وظیفه صرفا بر عهده این اداره باشد. رئیس اداره حفاظت محیط زیست دزفول می‌گوید: وقتی فاضلاب وارد رودخانه می‌شود، اگر رودخانه دبی کافی و مناسب داشته باشد، می‌تواند خودپالایشی کند.
اما اگر دبی رودخانه توسط ارگان متولی کم شود، قطعا توان خودپالایشی را نخواهد داشت و در اینجا باید پرسید نقش اداره محیط زیست کجای این ماجراست در حالی که متولی بخش‌های مختلف رودخانه و امور آن دیگر ادارات هستند. این مسئول با بیان این‌که نمی‌شود مسائل مربوط به دبی، حریم، بستر و محدوده رودخانه دز بر عهده دیگر ارگان‌ها و ادارات باشد، اما کیفیت آب رودخانه را همگان صرفا از محیط زیست خواستار شوند، اظهار می‌کند: هرچند این تناقض جای بحث کارشناسی دارد، اما تا حد امکان مکاتبات مختلف با آبفا، فرمانداری و ارگان‌های نظامی انجام می‌شود و موضوع ورود فاضلاب به درون رودخانه همچون گذشته در حال پیگیری است.
- دز؛ شاهرگ حیاتی شمال خوزستان
رئیس اداره حفاظت محیط زیست دزفول با اشاره به تاثیر ورود پساب صنعتی و زهاب کشاورزی در کیفیت آب رودخانه دز می‌گوید: با وجود این، دبی نسبتا مناسب دز باعث شده است این رودخانه از ظرفیت خودپالایشی برخوردار باشد. «مصطفی استاد چینی‌گر» در گفت‌وگو با همشهری اظهار می‌کند: بر اساس آنالیزهایی که در فصول سال در نقاط مختلف دز انجام شده، کیفیت آب این رودخانه در وضعیت نسبتا مطلوبی است. اما طبیعی است که ورود فاضلاب به رودخانه باعث آلودگی آن خواهد شد و همه متولیان باید با همکاری مانع این موضوع شوند.
وی با اشاره به این‌که رودخانه دز شاهرگ حیاتی شمال خوزستان است، می‌افزاید: استفاده آب دز برای مصارف کشاورزی و شرب و تاثیر فراوان آن بر افزایش کیفیت آب رودخانه کارون به‌ویژه در فصل تابستان به دلیل کمبود دبی کارون، نقش موثر این رودخانه در جذب گردشگر، نقش دز در محیط‌زیست که در اطراف و حاشیه آن بقایای جنگل‌های نیمه‌گرمسیری کشور باعث ایجاد زیستگاهی برای گوزن زرد ایرانی و لاک‌پشت فراتی شده است، از جمله دلایل شاهرگ بودن این ظرفیت خدادادی هستند.