در این میان، یکی از راهکارهای پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان «جهش تحصیلی» به معنای گذراندن ۲ پایه در یک سال تحصیلی است. هدف از این کار، برقراری عدالت آموزشی و در نظر گفتن تفاوت‌های فردی است. در حقیقت والدین بعد از مشاهده ویژگی‌هایی چون هوش بالا، سریع‌الانتقال بودن و سختکوشی در فرزندشان برای جهش تحصیلی آنها اقدام می‌کنند. البته باور و اقدام خانواده برای جهش تحصیلی فرزند کافی نیست و باید مراحل قانونی طی شود.
- مراحل جهش تحصیلی
جهش تحصیلی یکی از راه‌های توجه به استعداد دانش‌آموزان با درجه هوش و یادگیری بالاست که سال‌هاست در کشور ما انجام می‌شود. دانش‌آموز ابتدا از سوی مدرسه خود به اداره آموزش و پرورش منطقه و سپس به اداره آموزش و پرورش استثنایی برای انجام مراحل سنجش معرفی می‌شود. دانش‌آموز برای جهش تحصیلی باید در کارنامه خود سطح خیلی خوب را در تمام دروس کسب کرده باشد. پس از آن‌که او در ارزیابی تخصصی امتیاز لازم را کسب کند، با نامه آموزش و پرورش استثنایی به مدرسه مراجعه می‌کند و می‌تواند در امتحانات پایه بالاتر در شهریورماه شرکت کند.
سالانه ۷۰۰ تا ۸۰۰ دانش‌آموز متقاضی تحصیل جهشی در خوزستان هستند که معمولا نیمی از این تعداد موفق به انجام این کار می‌شوند. اما نیم دیگر در همان دوران کودکی طعم شکست را می‌چشند. سرپرست اداره کل آموزش و پرورش خوزستان می‌گوید: در سال جاری ۷۳۴ دانش‌آموز ابتدایی برای شرکت در آزمون جهش تحصیلی از پایه اول به سوم، دوم به چهارم، سوم به پنجم و چهارم به ششم ابتدای ثبت‌نام کردند.
«مهدی رفیعی دهکردی» با اشاره به این‌که آزمون جهش تحصیلی ۲۲ تا ۲۷ تیر در خوزستان برگزار شد، می‌گوید: در این مرحله از دانش‌آموز متقاضی تست هوش انجام شد و در صورتی که دانش‌آموز امتیاز لازم را کسب کند، به جهش تحصیلی مجاز خواهد بود. پس از این مرحله، دانش‌آموز می‌تواند در امتحان پایه مورد نظر خود در شهریور شرکت کند. وی می‌افزاید: نتایج این آزمون، پس از انجام ارزیابی‌های لازم، تا نیمه نخست مرداد از طریق سامانه سنجش اعلام خواهد شد. والدین می‌توانند با مراجعه به مدارس محل تحصیل فرزند خود نیز از نتیجه آزمون او مطلع شوند.
- کافی نبودن کارنامه خوب
یک روانشناس تربیتی در این باره می‌گوید: برای جهش تحصیلی کارنامه‌ای با نمرات خوب کافی نیست. کسب نمرات ممتاز، اگرچه لازم است، کافی نیست و نمی‌توان تنها نمرات را در پذیرش دانش‌آموزان برای حضور در دوره‌های جهشی تحصیلی معیار قرار داد. «محمد امینی» ادامه می‌دهد: برای جهش تحصیلی، استعداد مهم‌ترین عامل در نظر گرفته می‌شود، اما استعداد لزوما به معنای کسب نمره ممتاز نیست. برخی والدین این ۲ موضوع را با هم اشتباه می‌گیرند و بدون در نظر گرفتن دیگر عوامل، بر جهش تحصیلی فرزند خود اصرار می‌کنند. استعداد توانی است که با آدم‌ها آفریده می‌شود، اما برای پرورش آن به تمرین و پشتکار نیاز است.
وی بیان می‌کند: کودکان تیزهوش بهترین گزینه برای جهش تحصیلی هستند. آنها نسبت به یادگیری حریصند و مطالب را با سرعت می‌آموزند، اعتماد به نفس بالایی دارند، کتاب خواندن را دوست دارند و همیشه مشغول مطالعه هستند، دایره لغات وسیع و تمرکز خوبی دارند و هنگام حرف زدن و یاد گرفتن رشته افکارشان پاره نمی‌شود.
- مشکلات دانش‌آموزان عادی در جهش تحصیلی
امینی می‌گوید: کودکی با توان ذهنی عادی اشتباه‌ترین گزینه برای جهش تحصیلی است. در چنین حالتی، علاوه بر این‌که تلاش‌های والدین هدر می‌رود، فشارهای خارج از آستانه تحمل دانش‌آموز به او تحمیل می‌شود. وی با بیان این‌که جهشی درس خواندن برای بیش از یک پایه تحصیلی توصیه نمی‌شود، می‌افزاید: دانش‌آموزی که در پایه تحصیلی خود سرآمد است، وقتی با جهش تحصیلی در کنار دانش‌آموزان مقاطع تحصیلی بالاتر قرار می‌گیرد، پایین‌تر یا حداقل همسطح آنها خواهد بود و با مشکلات روحی مواجه می‌شود.
سرخوردگی، کاهش اعتماد به نفس، اضطراب و بی‌میلی به تحصیل از جمله این مشکلات است. این روانشناس تربیتی اظهار می‌کند: دانش‌آموزانی که تحصیلات جهشی را تجربه کرده‌اند، روحیات متفاوتی دارند. اغلب آنها خود را برتر از هم‌پایه‌هایشان می‌دانند، خود را در کانون توجه قرار می‌دهند و نسبت به دیگران احساس تکبر و ممتاز بودن دارند.
- شرایط لازم برای کودکان
برخی دیگر از کارشناسان بر این باورند که دوره‌های جهشی می‌تواند به پرورش استعدادها و توانایی‌های دانش‌آموزان بیفزاید و تلاش و پشتکار آنها را دوچندان کند. یک کارشناس آموزشی در این باره می‌گوید: سیستم آموزش و پرورش در کشور ما کارایی خوبی ندارد، به همین دلیل اگر دانش‌آموزی توانی بالاتر از مقطع تحصیلی خود دارد، باید با سرعت از آن مقطع عبور کند.
«رحمان کاظمی» ادامه می‌دهد: بنده وقتی با جهش تحصیلی موافق هستم که دانش‌آموز در همه موضوعات رشد کافی داشته باشد، یعنی علاوه بر درس، در رفتارها و ارتباطات خود هم جهش کند تا بتواند در مقطع جدید که در آن دانش‌آموزانی با جثه بزرگ‌تر و سن بیشتر حضور دارند، موفق باشد. وی بیان می‌کند: البته نباید کودکی یک نفر را به دلیل داشتن استعداد ذاتی کُشت. خانواده‌ها در صورتی برای تحصیل جهشی فرزند خود اقدام کنند که شرایط برای رشد کودک در خانواده فراهم باشد و دیگر استعدادها و احساسات او از بین نرود.