با تمام تلاش‌های مسئولان استانی، صنایع معدنی همچنان در رکود به سر می‌برند، اما طی ماه‌های اخیر دولت طرح‌هایی را برای بهبود وضعیت موجود در نظر گرفته است. در این زمینه رئیس خانه معدن آذربایجان غربی در گفت‌وگو با همشهری از اجرای طرح کشوری احیای معادن کوچک با هدف شناسایی معادن دارای توجیه اقتصادی و فعالیت به منظور بهره‌مندی از حمایت‌ها خبر می‌دهد.
- ماشین‌آلات از رده خارج
«جمال کسیانی» می‌گوید: در مورد سنگ‌های تزئینی بزرگ‌ترین مشکل موجود دوری از بازار مصرف داخلی و خام‌فروشی است. بدین ترتیب که میزان بسیار کمی از سنگ‌های تزئینی استخراج شده در استان مصرف می‌شوند و عمده آنها، به دلیل نبود واحدهای فراوری، به تهران و اصفهان فروخته و پس از فراوری به شهرها و کشورهای دیگر صادر می‌شوند. به همین دلیل، سود حاصل از سنگ‌های معدنی نصیب معدن‌داران استان نمی‌شود و تنها درآمدشان مربوط به فروش خام کوپ‌های سنگ تزئینی است.
وی ادامه می‌دهد: از عمده مشکلات معدن‌داران - در مورد تمامی مواد معدنی - می‌توان به بالا بودن هزینه حمل و نقل و از رده خارج بودن ۹۸ درصد از ماشین‌آلات اشاره کرد. این امر باعث ۲ برابر شدن هزینه حمل و نقل می‌شود. رئیس خانه معدن آذربایجان غربی با بیان این‌که برخی از قوانین نیز دست معدن‌داران را بسته است، اظهار می‌کند: وقتی سنگ معدنی هنوز در دل معدن است، جزو اموال دولتی محسوب می‌شود و بلافاصله پس از استخراج آن، معدن‌دار موظف به پرداخت ۱۰ درصد از فروش خود و ۹ درصد ارزش افزوده به دولت است. این در حالی است که معدن‌دار در ۹۹ درصد مواقع تنها پس از گذشت چندین ماه موفق به دریافت پول خود از کارخانه‌ها می‌شود و به این ترتیب باید ۱۹ درصد از مبلغی را که هنوز دریافت نکرده است، از جیب خود به دولت پرداخت کند.
این مسئول از اجرا نشدن قوانین توسط دولت گلایه می‌کند و می‌گوید: طبق قانون، دولت باید ۱۵ درصد از درآمدهای خود را از محل مبالغی که معدن‌داران پرداخت می‌کنند، در روستاهایی که معادن در آنها قرار دارند، هزینه و همچنین، با فراهم کردن زیرساخت‌ها، کار معدن‌داران را تسهیل کنند. اما این قانون اجرا نمی‌شود و به همین دلیل روستاییان از سخت شدن زندگی‌شان با حضور معدن‌داران در روستا گلایه و کار را برای معدن‌داران سخت می‌کنند.
- رقابت مسئولان امور معادن
رئیس خانه معدن آذربایجان غربی با اشاره به این‌که رکود کلی در بخش معدن هنوز پابرجاست، بیان می‌کند: به طور کلی ناقص بودن زنجیره تولید، برآورده نشدن انتظارات بازار فروش به دلیل کمبود امکانات و نبود بازاریابی مناسب از مهم‌ترین مشکلات معدن‌داران هستند. طرح جدیدی اجرا خواهد شد و امیدواریم با اجرای آن عمده مشکلات بخش معدن حل شوند.
این مسئول درباره این طرح توضیح می‌دهد: «احیای معادن کوچک‌مقیاس» جزو طرح‌های اقتصاد مقاومتی بوده و اجرای آن به شرکت تهیه و تولید مواد معدنی محول شده است. این طرح با امضای تفاهم‌نامه‌های مورد نیاز در حال اجرایی شدن است و ۵۰۰ معدن کوچک‌مقیاس تحت پوشش آن قرار خواهند گرفت. خانه معادن و امور معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت استان‌ها هم برای جای گرفتن در این طرح با یکدیگر وارد رقابت می‌شوند.
کسیانی می‌افزاید: هر یک از مسئولان خانه معادن و امور معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت استان‌ها که بتوانند با عارضه‌یابی معادن غیرفعال خود و ارائه راه‌حل، مسئولان کشوری را متقاعد کنند که معادنشان دارای توجیه اقتصادی هستند و پس از فعال‌سازی آنها دیگر به سمت تعطیلی نخواهند رفت، با جای گرفتن در این طرح، اعتبار و امکانات لازم را برای بازسازی و فعال‌سازی معادن خود دریافت خواهند کرد.
وی درباره برنامه‌های مسئولان آذربایجان غربی می‌گوید: در این طرح اولویت اصلی با فلزهای مورد نیاز کارخانه‌های بزرگ از جمله فولادسازی و مس است. اما با توجه به این‌که عراق، سوریه و برخی دیگر از کشورهای همسایه ایران به بازسازی نیاز دارند، می‌توانیم از این فرصت بهره ببریم و سنگ‌های تزئینی و معدنی آذربایجان غربی را فراوری و به این کشورها صادر کنیم.
کسیانی اظهار می‌کند: هرچه سریع‌تر باید اطلاعات مورد نیاز را تهیه کنیم و با توجیه برای مسئولان کشوری، اعتبارات و امکانات در نظر گرفته شده را برای استان جذب کنیم تا بتوانیم ظرفیت‌های بالقوه آن را به ظرفیت‌های بالفعل تبدیل کنیم و شاهد ارزآوری و رونق دوباره بخش معدن باشیم. رئیس خانه معدن آذربایجان غربی تاکید می‌کند: ساخت واحد فراوری بزرگ‌مقیاس در کنار چند معدن کوچک‌مقیاس نیز از جمله حمایت‌های دولت از این معادن است.
- اشتغال ۵۰۸۸ نفر در معادن استان
معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی می‌گوید: ۴۶۲ معدن دارای پروانه بهره‌برداری در استان در حال فعالیت هستند و آمار شاغلان در این معادن ۵۰۸۸ نفر است. «پریسا عابدپور» با بیان این‌که میزان استخراج سالانه این معادن ۱۵ میلیون و ۸۶۴ هزار و ۸۵۰ تن است، اظهار می‌کند: از تعداد معادن در حال فعالیت استان ۳۰ مورد معدن فلز، ۷۴ معدن غیرفلزی، ۲۰۶ معدن سنگ تزئینی و ۱۵۲ معدن طبقه یک (مصالح کوهی، گچ، شیست و لاشه) هستند.
این مسئول میزان ذخیره قطعی معادن استان را یک میلیون و ۱۴۳ هزار و ۶۳۴ هزار تن بیان می‌کند و می‌افزاید: ۱۵ میلیون و ۸۶۴ هزار و ۸۵۰ تن نیز میزان استخراج اسمی این معادن در طول سال است. عابدپور درباره احداث واحد فراوری سنگ معدنی می‌گوید: خام‌فروشی یکی از مشکلات حوزه سنگ معدنی است. برای جلوگیری از این امر ۲ واحد فراوری مواد معدنی بزرگ‌مقیاس با سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذاران خارجی در شهرستان خوی راه‌اندازی شده و در شُرف بهره‌برداری است. کاربری این ۲ واحد فراوری مربوط به فراوری و شمش‌گیری طلا و نقره با ظرفیت تولید ۶۰۰ کیلوگرم شمش است. به منظور راه‌اندازی این واحدها یک میلیون دلار از سوی سرمایه‌گذاران چینی هزینه شده است.