با میانگین ازدواج ۹/۵ نفر به ازای هر هزار نفر جمعیت، اصفهان یکی از سه استانی است که کمترین میزان ازدواج کشور در آن ثبت می‌شود. به گفته مدیر کل ثبت احوال استان اصفهان، آمار ازدواج در استان اصفهان طی پنج سال گذشته از ۴۶ هزار و ۹۵۰ به ۳۷ هزار و ۶۲۸ مورد رسیده است. بخش زیادی از این آمار را متولدان دهه ۶۰ که در سن بالا ازدواج می‌کنند، تشکیل می‌دهند و بخش کمتری را متولدان دهه‌های ۷۰ و ۸۰ که در سن پایین‌تری تصمیم به تشکیل خانواده می‌گیرند با این وجود هنوز هم پس از استان سمنان، تهران و بوشهر، کمترین آمار ازدواج سالانه کشور در اصفهان ثبت می‌شود.
- میانگین سنی تشکیل خانواده
معاون فناوری اطلاعات و آمارهای جمعیتی ثبت احوال استان درباره وضعیت ازدواج در استان می‌گوید: اصفهان آمار چندان جالبی در زمینه ازدواج ندارد که البته این موضوع در مورد همه استان‌ها صدق می‌کند. «مجتبی یکتامنش» با اشاره به بالا رفتن سن ازدواج اعلام می‌کند: امسال میانگین سنازدواج برای مردان اصفهانی ۱۷/۳۰ و برای زنان اصفهانی ۶۴/۲۵ ثبت شده است. وی نرخ ازدواج به ازای هر هزار نفر در استان اصفهان را ۹/۵ اعلام می‌کند و می‌افزاید: این نرخ با میانگین کشوری برابر است و اصفهان رتبه ۱۷ ازدواج جوانان را در بین دیگر استان‌های کشور دارد. بیشترین فراوانی سن ازدواج نیز در دخترها در گروه سنی ۲۴-۲۹ سال و در بین پسرها بین ۲۹-۳۴ سال به ثبت می‌رسد.
- برنامه‌ریزی، اندر خم یک کوچه
طبق سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵در استان اصفهان یک میلیون و ۲۰۷ هزار و ۸۵۴ جوان وجود دارد. معاون فرهنگی و امور جوانان اداره کل ورزش و جوانان استان اصفهان با اعلام این مطلب می‌گوید: سن ۱۸ تا ۲۹ سال را سن جوانی تعریف کرده‌اند. البته آنچه که در شورای عالی جوانان مصوب شده ۱۸ تا ۳۵ سال است اما این مصوبه هنوز ابلاغ نشده است. «رامین نعیمی» با اشاره به پیگیری ۱۰ شاخص مورد مطالبه جوانان در ستاد ساماندهی امور جوانان استان اصفهان، می‌افزاید: مسئله ازدواج و اشتغال هم جزو این موارد است اما اختیارات در حوزه مسکن، ازدواج و اشتغال تنها به اداره کل ورزش و جوانان استان اصفهان برنمی‌گردد، بلکه در این موارد ستاد ساماندهی امور جوانان، هماهنگ‌کننده بین دستگاه‌های اجرایی استان است.
او که عملکرد این ستاد در بخش اشتغال را قابل قبول می‌داند، می‌گوید: در موضوع ازدواج هم وزارت ورزش و جوانان براساس قانونی که برنامه ششم توسعه در ماده ۱۰۶ تعیین کرده موظف است با همکاری دستگاه‌هایی مانند بهزیستی، دادگستری و دیگر نهادها، آگاهی جامعه را بالا ببرند. این هدف با دو رویکرد پیگیری شده و عمده فعالیت این سازمان‌ها در دو حوزه ترویج ازدواج و کاهش طلاق بود اما باز هم به دلیل اهمیت این موضوعات، لازم است دستگاه‌های هماهنگ‌کننده همکاری بیشتری داشته باشند.
- تاخیر در ازدواج به دلیل مشکلات اجتماعی و اقتصادی
«علی رحمانی»، استاد جامعه‌شناسی، تاخیر ۱۰ ساله در سن ازدواج را دستاورد نبود برنامه‌های منسجم و هماهنگ اجتماعی در چند دهه گذشته می‌داند و می‌گوید: حداکثر سن ازدواج در نسل‌های قبل ۲۰ سالگی بود اما در یک مقطع زمانی بر افزایش فرزندآوری و در یک مقطع کاهش فرزندآوری تاکید شد و این فعالیت بدون برنامه باعث ترس از ازدواج و فرزندآوری شد که امروزه در کنار نابسامانی اقتصادی و نبود زیرساخت برای فعالیت‌های اجتماعی، جوانان را از تشکیل خانواده و فرزندآوری دلسرد می‌کند.
وی با اشاره به پیامدهای کاهش ازدواج در جامعه، توضیح می‌دهد: با توجه به مشکلات اجتماعی از جمله ایجاد مزاحمت برای نوامیس، رفتارهای پرخطر جنسی و اختلافات اجتماعی که کاهش آمار ازدواج در پی دارد، ضروری است که سازمان‌های مرتبط با آسیب‌های اجتماعی، از فعالیت دستوری بالا به پایین خودداری کنند و با بومی‌سازی طرح‌ها براساس موقعیت هر منطقه طرح‌هایی اجرا کنند.
این استاد جامعه‌شناسی اختصاص حداقلی پول به هر فرد همراه با آموزش مهارت‌های زندگی را دو راهکار برای رفع مشکلات اجتماعی به‌ویژه تشکیل خانواده می‌داند و می‌گوید: نبود آگاهی نسبت به مسئولیت خانوادگی در بین جوانان باعث شده جوانان برای ازدواج و تشکیل خانواده همت نکنند. از سوی دیگر بسیاری از جوانان پیش از فراگرفتن مهارت‌های زندگی مشترک ازدواج می‌کنند و در محیط زندگی با مشکل روبه‌رو می‌شوند، بنابراین باید یک فرایند اجباری و هدفمند برای آموزش ازدواج تعریف و در دوران متوسطه تحصیلی گنجانده شود.
- نابسامانی‌های فرهنگی و اقتصادی
برخی دیگر از کارشناسان ناآگاهی جوانان از اهداف ازدواج را مشکل اصلی می‌دانند. کارشناس مسئول واحد مشاوره اداره کل بهزیستی استان اصفهان در توضیح این نظر می‌گوید: الگوگیری از بزرگ‌ترها و دیگر افراد جامعه، تامین نیاز جنسی، تامین نیازهای عاطفی و عشق و دوستی از عوامل ازدواج در بین بیشتر جوانان است. درحالی‌که باید هدف‌گذاری صحیح برای تشکیل خانواده وجود داشته باشد تا سنت ازدواج درگیر مسایل حاشیه‌ای مانند تجمل‌گرایی نشود.
«حسین خاکشور» هدف‌گذاری صحیح برای تشکیل زندگی مشترک توسط جوانان را نیازمند ارائه آموزش‌های زندگی به خانواده‌ها و جوانان می‌داند و می‌افزاید: کشور ما در حال توسعه است و زندگی‌های سنتی در حال تبدیل به زندگی مدرن است، گذشتن از این مسیر با پیامدهای منفی مانند افزایش سن ازدواج، طلاق و کاهش سن بلوغ هیجانی همراه است و باید برای چنین وضعیتی فعالیت‌های آموزشی و فرهنگی انجام شود.
وی دومین مانع پیش روی ازدواج را نابسمانی اقتصادی معرفی می‌کند و می‌گوید: بیکاری، نبود امنیت شغلی، افزایش توقعات و نبود تناسب بین درآمد و هزینه‌های زندگی مانعی برای ازدواج جوانان است و با اقداماتی مانند آموزش مهارت‌های زندگی به جوانان در دوران متوسطه، بالا بردن مهارت‌های زندگی در جامعه، آگاه‌سازی خانواده‌ها و گسترش فرهنگ‌های درستی مانند ازدواج آسان می‌توان برای کاهش سن ازدواج اقدام کرد.
- فرهنگ نادرستی که بر ازدواج سایه افکند
«مجتبی ناجی»، معاون اجتماعی اداره کل بهزیستی استان اصفهان نیز درباره دلایل افزایش سن ازدواج به همشهری می‌گوید: آمارها نشان می‌دهد میانگین سن ازدواج در پسرها به ۳۰ و دخترها به ۲۵ سال رسیده است؛ این یعنی سال‌های زیادی را جوانان ما پس از بلوغ و تکامل در دوران تجرد می‌گذرانند که نخستین آسیب آن از دست رفتن فرصت‌های فرزندآوری و کاهش جمعیت است.
او اصلی‌ترین دلیل بالا رفتن سن ازدواج را پررنگ شدن نقش حواشی می‌داند که کم‌کم جای متن را گرفته‌اند و توضیح می‌دهد: در فرهنگ نادرستی که برای ازدواج در جامعه ما شکل گرفته، افراد باید سال‌های زیادی از جوانی خود را برای تهیه ملزومات اقتصادی و اجتماعی تشکیل خانواده سپری کنند از جمله خرید مسکن، خودرو یا جهیزیه و چون تهیه این اقلام زمان زیادی می‌برد، خود به خود سن ازدواج نیز افزایش می‌یابد و هرچه سن ازدواج بالاتر برود، انگیزه‌های غریزی افراد برای تشکیل خانواده سست‌تر می‌شود.
ناجی که لازمه ایجاد وابستگی روان‌شناختی و عاطفی افراد به همسر را ازدواج در سن کمتر می‌داند، می‌گوید: از نظر فرهنگی باید تسهیلاتی ایجاد کنیم تا انگیزه افراد برای ازدواج در سن پایین‌تر تقویت شود، همانگونه که در آموزه‌های دینی ما هم بارها تاکید شده که تنها راه به دست آوردن آرامش و ایجاد مودت بین زن و مرد ازدواج است، اما متاسفانه جامعه ما این هدف مقدس را فراموش کرده و بر اهداف اقتصادی و فرهنگی پافشاری می‌کند.
این روان‌شناس با تایید بر این‌که در کوتاه‌مدت نمی‌توان فرهنگ نادرستی که بر ازدواج سایه افکنده را تغییر داد، یادآور می‌شود: به هر حال باید فعالیت‌های فرهنگی درست ادامه پیدا کند مانند ازدواج‌های دانشجویی که تا حدودی توانسته جوانان را در سنین کمتر تشویق به ازدواج کند اما در کنار آن باید در بخش اقتصادی نیز تسهیلاتی برای زوج‌های جوان در نظر گرفته شود تا دغدغه تهیه خانه و داشتن شغل برای آنها حل شود.
- هزینه ۲۰ میلیونی ۴ جنس اصلی جهیزیه
«حسین عباسی عبدلی»، نایب‌رئیس اتحادیه فروشندگان و تعمیرکاران لوازم خانگی اصفهان، از افزایش قابل توجه قیمت کالاهای تولید داخل در بازار لوازم خانگی خبر می‌دهد و می‌گوید: قیمت کالاهای تولید داخل به قیمت کالاهای خارجی رسیده و کالاهای خارجی کمیاب شده است، مردم می‌خواهند خرید کنند اما نمی‌توانند. وی اضافه می‌کند: قیمت یک یخچال متوسط تولید داخل که برای دو نفر کافی و برای جهیزیه مناسب باشد در بازار حدود ۵ میلیون تومان و قیمت یک ماشین لباسشویی متوسط تولید داخل نیز تقریبا ۵ میلیون تومان است، یعنی برای خرید چهار جنس اصلی جهیزیه حداقل ۲۰ میلیون تومان پول لازم است.