از چند سال پیش ۵ پروژه اقتصاد مقاومتی برای اتصال سریع ۵ مرکز استان به شبکه حمل‌ونقل ریلی تعریف شده بود که از این میان ۴ پروژه شامل اتصال مراکز استان‌های همدان، گیلان، کرمانشاه و آذربایجان غربی به سرانجام رسید. در ادامه با اتصال جدید شهر تبریز به شبکه ریلی کشور، پرونده این پروژه‌های اقتصاد مقاومتی بسته خواهد شد؛ اما آن‌گونه که معاون اول رئیس‌جمهور می‌گوید: توسعه خطوط ریلی در دستور کار اصلی دولت است و سیاست‌گذاری شده تا تمام مراکز استان‌ها به خطوط ریل متصل شوند.
به گزارش همشهری، اسحاق جهانگیری در مراسم بهره‌برداری و کلنگ زنی چند پروژه قطار شهری در شهر مشهد، با تأکید بر اینکه خطوط ریلی، مطمئن‌ترین، ارزان‌ترین و ایمن‌ترین سامانه‌های حمل‌ونقلی شمرده می‌شوند، گفت: دولت باوجود محدودیت‌های اعتباری تلاش کرده اعتبارات و منابع مالی این حوزه را کم نکند تا هم توسعه صنعت ریلی در کشور ادامه پیدا کند و هم فناوری‌های جدید در این حوزه وارد شود.
او البته اشاره‌ای هم به پروژه‌های ریلی در دست ساخت داشت و از کاهش سرعت اجرا در برخی از آنها خبر داد اما بر اساس آنچه در کلام او مشهود بود، فعلاً این حد از عقلانیت در دولت وجود دارد که توسعه ریلی را کلید حل مشکلات حمل‌ونقلی کشور بداند و برای این کار کمر همت ببندد. جهانگیری با اشاره به اینکه قطار سریع‌السیر تهران- قم- اصفهان بر مبنای سرعت سیر ۳۰۰ کیلومتر در ساعت در حال احداث است، گفت:
اجرای این طرح دست‌کم ۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد که فعلاً مرحله نخست آن با ۲.۵ میلیارد دلار در حال اجراست. معاون اول رئیس‌جمهور اشاره‌ای هم به طرح برقی‌سازی قطار تهران- مشهد داشت که اجرای آن در تفاهم‌نامه‌ای با رئیس‌جمهور چین به امضا رسیده اما عملیات اجرایی آن به دلیل تحریم‌ها فعلاً با کندی روبرو شده است.
- خیر صنعت ریلی برای خروج از بن‌بست
مزیت‌های حمل‌ونقل ریلی از هر نظری نسبت به سایر شقوق حمل‌ونقل اثبات شده و کشورهای توسعه‌یافته نیز دیرزمانی است که اساس توسعه اقتصادی خود را بر بستر ریل پایه‌گذاری کرده‌اند؛ اما کارشناسان معتقدند توسعه در همه رشته‌های حمل‌ونقل باید متناسب با یکدیگر انجام شود و اگر در ایران تا این حد بر توسعه ریلی تأکید می‌شود، دلیل عقب‌ماندگی توسعه ریلی نسبت به دیگر رشته‌های حمل‌ونقلی به‌خصوص حمل‌ونقل جاده‌ای است.
به‌عنوان‌مثال، بر اساس آمارها هر سال یک‌میلیون خودرو جدید وارد حوزه حمل‌ونقل جاده‌ای می‌شود و این مسئله در روند صعودی مصرف سوخت نیز مشهود است درحالی‌که حمل‌ونقل هوایی عمدتاً به دلیل مسائل مالی و تحریم از توسعه بازمانده و صنعت ریلی نیز در سایه تحریم‌ها و هزینه‌بر بودن توسعه شبکه نتوانسته به سهم شایسته خود در نظام حمل‌ونقل دست یابد.
نقطه امیدوارکننده این است که در سال‌های اخیر با جدید بیشتری برنامه‌های توسعه ریلی مورد توجه قرار گرفته و از همه مهم‌تر برای تأمین ناوگان مورد نیاز این صنعت نیز به توان داخل تکیه شده است. هرچند برخی کارشناسان معتقدند کاستی‌های صنعت ریلی بسیار فراتر از این است که با اجرای چند پروژه، مدعی توسعه‌یافتگی آن شویم زیرا این صنعت باوجود قدمتش در ایران هنوز برای تأمین بسیاری از مایحتاج ازجمله چرخ واگن به خارج وابسته است. اما در مقابل برخی دیگر عقیده دارند جلوی ضرر از هرکجا که گرفته شود، منفعت است و اقداماتی مانند تولید ریل ملی در ذوب‌آهن اصفهان و تولید لوکوموتیو و واگن در شرکت‌های داخلی گام‌هایی است که روند خروج صنعت ریلی از بن‌بست توسعه را شتاب می‌بخشد.
- توسعه ریلی با اتکا به توان داخل
امضای تفاهم‌نامه‌ای با سازمان برنامه‌وبودجه برای استفاده از توان شرکت‌های ایرانی فعال در حوزه ساخت ناوگان حمل‌ونقل ریلی، یکی از گام‌های سازنده‌ای است که اواخر سال گذشته برداشته شد و بر اساس آن قرار شد با تأمین اعتبار ۲ هزار میلیارد تومانی، چرخ شرکت‌های سازنده ناوگان ریلی برای تأمین ناوگان مورد نیاز کشور به حرکت دربیاید. آمارهای ارائه شده مسئولان راه‌آهن، از ورود ۱۷۲ لوکوموتیو و واگن ساخت داخل به شبکه ریلی حکایت دارند که ازجمله دستاوردهای توجه به توان داخلی در صنعت ریلی بوده است.