- استارت‌اپ‌های موفق در اصفهان
استارت‌اپ به معنای کسب‌وکار جدیدی است که حول محور فناوری شکل‌گرفته است و ظرفیت رشد بالایی دارد. با وجود آنکه در سال‌های گذشته، بستر مناسبی برای رشد این شرکت‌های نوپا در کشور فراهم شده و استارت‌اپ و شرکت‌های خلاق در ایران تبدیل به بحث روز شده‌اند، اما همچنان نبود قوانین مدون، مالیات، بیمه، نبود حمایت‌های همه‌جانبه، مشخص نبودن جایگاه در برنامه‌های اقتصادی، ناشناخته بودن و نداشتن چشم‌انداز و برنامه جامع، مانعی برای توسعه این‌کسب‌وکارهای الکترونیکی به شمار می‌آیند.
این در حالی است که کشورمان با وجود ۶ هزار استارت‌اپ فعال بیشترین آمار منطقه را از این لحاظ به خود اختصاص داده که باید از این ظرفیت در راستای توسعه پایدار به‌خوبی استفاده شود. در این راستا «نوید ادریس»، دبیر شورای عالی جوانان اتاق بازرگانی اصفهان با اشاره به پتانسیل بالای استارت‌اپ‌ها در زمینه اشتغال‌زایی می‌گوید: براساس تحقیقاتی که در اصفهان انجام شده، حدود ۳۰۰ استارت‌اپ، موفق به اشتغال‌زایی برای حدود یک هزار نفر شده است. بنابراین با حمایت از آنها می‌توان انتظار اشتغال‌زایی خوبی داشت.
به گفته این فعال، استارت‌اپ‌ها شرکت‌هایی کوچک با انعطاف‌پذیری بالا هستند که دوام این قبیل شرکت‌ها در شرایط تحریم بسیار زیاد است و از آنجا که در تحریم‌های کنونی بیشتر تمرکز بر مسائل مالی است، شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌اپ‌ها امکان این را دارند که در بحث‌های ارزی به سمت فرایندهای مبتنی بر های‌تک و طراحی سبک‌هایی مانند «بلاک‌چین» و «رمز ارز» روی آورند.
وی توضیح می‌دهد: بلاک‌چین، یک پایگاه توزیع داده مبتنی بر اجتماع میلیون‌ها نقطه اشتراک است که به صورت همزمان داده‌هایی در آن ثبت می‌شود که می‌توان با بهره‌گیری از این بستر باز، آزاد و پیچیده به تبادلات مالی و اطلاعاتی پرداخت. از مهم‌ترین فناوری‌های مبتنی بر بلاک‌چین هم ارزهای دیجیتال رمزنگاری شده مانند بیت‌کوین است.
ادریس می‌افزاید: از استارت‌اپ‌هایی که می‌توان در این شرایط به اهمیت آنها اشاره کرد آن‌هایی است که در زمینه تولید مواد اولیه فعال هستند و در دوران تحریم با تأمین مواد مورد نیاز شرکت‌های بزرگ، رونق دهنده تولید خود خواهند بود. در بحث‌های پزشکی نیز شرکت‌های دانش‌بنیان کشورمان به طراحی و تولید دستگاه‌های پیشرفته و بهره‌برداری از آن اقدام کرده‌اند، به‌طوری‌که طراحی و بهره‌برداری از دستگاه شتاب‌دهنده خطی توسط یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان اصفهان، ایران را در زمره هفت شرکت بزرگ تولید تجهیزات پزشکی دنیا قرار داد. این فعال مهم‌ترین مشکل استارت‌اپ‌ها در کشورمان را قوانین و مقرراتی عنوان می‌کند که بیشتر برای کسب‌وکارهای سنتی در دهه‌های گذشته تصویب شده و متناسب با کسب‌وکارهای جدید نیست.
- موانع رشد استارت‌اپ‌ها
دراین میان بحث قابل‌تأمل آن است که کسب‌وکارهای مجازی به دلیل نوپا بودن با مشکلات خاص خود دست به گریبانند. در شرایط کنونی با توجه به تحریم‌های اقتصادی، استارت‌اپ‌ها، که بازارهای کوچک و نوپایی هستند، با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو و برخی از آنها آسیب‌های بسیاری را متحمل شده‌اند، آنها از این وضعیت به‌شدت نگران هستند زیرا در مواقعی با کمبود یا نبود کالاهای مورد نیاز مواجه می‌شوند.
برخی از این کسب‌وکارهای اینترنتی هنوز نتوانسته‌اند برای خود ایجاد بازار کنند و باید به ناچار از این فضا خارج شوند. در این شرایط افزایش حقوق نیز شرایط دشواری را برای کارفرمایان این صنف ایجاد کرده است. از طرف دیگر با توجه به شرایط سیاسی موجود و تحریم‌ها در ایجاد بازارهای بین‌المللی محدودیت‌های بسیاری برای این حوزه ایجاد شده و آنها را برای فروش کالا به کشورهای خارجی با مشکلات زیادی مواجه کرده است.
بنا به گفته «جواد راستی»، عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان متأسفانه توجهی به جایگاه کسب‌وکارهای الکترونیک در برنامه توسعه اقتصادی و پایدار نشده است. به این ترتیب تفکر مناسبی برای کارآفرینی و تولید در بین مردم ایجاد نشده و افراد به‌جای کارآفرینی به دنبال کسب درآمدی اندک هستند. در حال حاضر تفکر وابستگی به منابع نفتی و پول‌های دولتی ایجاد شده است درصورتی که کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و پول دولت باعث رونق تولید و کسب‌کارهای نوین است.
به باور این استاد دانشگاه با انجام فعالیت‌های فرهنگی و تغییر تفکر مردم به خصوص جوانان، قادر به رونق‌دهی به سایر عرصه‌های خدمت‌رسانی و اقتصادی خواهیم بود. به نحوی که می‌توان به جای تأسیس شرکت صنعتی و آلودگی محیط زیست، در حوزه فناوری‌های نوین و کسب و کارهای جدید سرمایه‌گذاری کرد که صدمه‌ای به محیط زیست نمی‌زند و بر روی دارایی‌های ذهنی تمرکز دارد اما برای چنین فرایندی باید قوانین تسهیل و شرایط فراهم شود. به گفته راستی اگر شرایط و موانع دشوار آسان شود و به‌جای این‌که قبل از انجام فعالیت، این فرآیندهای نظارتی صورت گیرد، مجازاتی برای متخلفان تعریف شود، به چنین فعالیت‌های تجاری کمک و مانع از تخلف آنها هم خواهد شد. چه‌بسا نظارت‌ها و سخت‌گیری‌های قبل از انجام فعالیت موجب بی‌انگیزگی افراد علاقه‌مند به این گونه حوزه‌ها خواهد شد.
وی خاطرنشان می‌کند: کسب و کارهای الکترونیکی از سوی دیگر به شدت تحت تأثیر نوسانات اقتصادی هستند که بی‌توجهی‌های مسئولان به این بخش مشکلات آنها را افزایش داده است. درحالی‌که دولت باید جدیت خود را برای تعریف قوانین و بهبود شرایط کسب‌وکار در این بخش نشان دهد و باارائه تسهیلات و قوانین حمایتی فرصت فعالیت استارت‌اپ‌ها و جوانان فعال در این عرصه را فراهم کند، زیرا با سرمایه‌گذاری دولت در این حوزه‌ها تفکرهای اقتصادی سنتی مبتنی بر درآمد نفت اصلاح می‌شود و به سمت فعالیت‌های نوین اقتصادی می‌رود. در پایان وی خواستار آن شد که برنامه‌ای جامع برای این دسته از کسب‌وکارها تعریف و به توسعه نوآوری برای فعالیت‌های اقتصادی توجه کافی شود.
- حرکت کلان‌شهرها به سوی فضای استارت‌اپی
به گفته «کوروش محمدی»، عضو کمیسیون امور اقتصادی، حقوقی و گردشگری شورای شهر اصفهان، مدیریت شهری و شهرداری‌ها در همه دنیا و همچنین ایران به‌ویژه کلان‌شهرها در حال حرکت به سمت استفاده از ظرفیت استارت‌اپ‌ها است. ازاین رو برای تعامل بیشتر با آنها و برای حل مسائل و مشکلات خود در حال برنامه‌ریزی هستند.
- جایگاه استارت‌اپ‌ها در بازار کار
نسیم زمانی- اصفهان- خبرنگار:بنا به گفته کارشناسان و فعالان استارت‌اپ، راه‌اندازی کسب و کارهای نوپای الکترونیکی با منافع فراوانی همراه است، اما در برابر آنها موانعی مانند نبود بازار مناسب وجود دارد که بسیار هم بر آن تاکید می‌شود، به طوری که اغلب صاحبانشان بر این باورند که جایگاهی در بازارهای فعلی ندارند. در این باره با «سید کمیل طیبی» استاد اقتصاد بین‌الملل دانشگاه اصفهان، گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.
- راه‌اندازی استارت‌اپ‌ها چه مزایایی دارد؟
وابستگی به منابع نفتی و سوختی و همچنین کسب و کارهای صنعتی تهدیدهایی برای اقتصاد دارد، ولی کسب و کارهای الکترونیک خسارتی برای محیط زیست ندارند و در دنیا مورد توجهند. همچنین این بنگاه‌ها خلاقیت و نوآوری را مورد توجه قرار می‌دهند که نقش اثرگذاری در اقتصاد کشور و آرام‌سازی قیمت بر اساس نوسانات بازار به همراه دارند. برون‌سپاری یکی از خصلت‌های مهم استارت‌اپ‌هاست، به طوری که در این مؤسسات اقتصادی بخش خصوصی به معنای واقعی نقش خود را ایفا می‌کند و قابلیت فعالیت بین‌المللی دارد. مورد دیگر آنکه درآمد و ارزش افزوده این دسته از مشاغل بیش از فروش نفت است.
در کل، بهره‌گیری از فناوری اطلاعات و نوآوری، کاهش تخریب محیط زیست، منفعت بیشتر نسبت به بهره‌گیری بالای منابع غیرتجدیدپذیر و مشارکت در فعالیت‌های بین‌المللی از ظرفیت‌های این نوع از کسب و کارهای نوین است.
- این نوع کسب وکارها چگونه بازار خود را پیدا می‌کنند؟
استارت‌اپ‌ها بازار قیمتی خود را در بازار پیدا می‌کنند و بر اساس رقابت و نیاز جامعه شکل می‌گیرند. گفتنی است که استارت‌اپ‌ها نظام اقتصادی مبتنی بر بازار دارند و جایگاه خود را در بازار تعیین می‌کنند و دولت و حکومت در این مسیر نقشی ندارد و همین موضوع بازار اقتصادی خصوصی را رقم می‌زند.
- راهکار شما برای رفع مشکلات این مشاغل نوپا چیست؟
رفع مشکلات این دسته از مشاغل نیازمند همبستگی بین آنهاست. اگر این شرکت‌ها و مؤسسات در کنار یکدیگر قرار بگیرند و فعالیت گروهی داشته باشند، بهتر می‌توانند نیازهای خود را بررسی و با هم‌افزایی مشکلات را رفع کنند. به علاوه، اصلاح قوانین کار و کارگری و تقویت فرهنگ عمومی برای توسعه فعالیت این نوع کسب و کارها مهم است. باید نیازسنجی و بررسی مطالعاتی برای رفع نیازهای این دسته از مشاغل انجام شود و با ارائه راهکارهای عملیاتی برای این مشکلات، زمینه برای حضور فعالان اقتصادی در این عرصه‌ها فراهم شود.