البته این روزها برای اولیای دانش‌آموزان رنگ نگرانی دارد؛ نگرانی از بازار گران لوازم‌تحریر و کیف و کفش که این روزها داغ شده است و جیب خانواده‌ها را هم داغ کرده است. برابر آمار، در استان اردبیل بیش از ۲۳۰ هزار دانش‌آموز و ۶۰ هزار دانشجو وجود دارد که تقریبا یک‌چهارم جمعیت استان را تشکیل می‌دهند؛ جمعیتی که می‌تواند به کار اصناف این حوزه در روزهای پایانی تابستان رونق دهد. شور و شوق دانش‌آموزان برای خرید لوازم‌تحریر وصف‌ناپذیر است و بوی کیف، دفتر، مداد و کتاب نو علاقه‌مندانش را سرمست کرده، اما کام خانواده‌ها به دلیل وضعیت نامناسب اقتصادی و گرانی لوازم مورد نیاز دانش‌آموزان و دانشجویان تلخ است.
- شوک افزایش قیمت‌ها
یک ساعت گشت و گذار در بازار اردبیل کافی است که متوجه شوی خرید مایحتاج مدرسه برای یک خانواده متوسط صدها هزار تومان هزینه دارد. دفترها ۳ برابر سال گذشته قیمت دارند و با یک نگاه گذرا می‌شود فهمید کیفیت قبل را هم ندارند. قیمت خودکار و مداد سر به فلک کشیده است. کیف و کفش را هم باید آنقدر چانه بزنی که شاید با تخفیف ۵ هزار تومانی فروشنده راضی به عرضه آن شود. «سارا عزیزیان» یکی از والدین اردبیلی می‌گوید: قیمت لوازم‌تحریر چندین برابر شده است و خانواده‌هایی که ۲ یا ۳ دانش‌آموز دارند، به زور از عهده خرید و برآورده کردن خواسته‌های آنها برمی‌آیند. دفتری که پارسال ۴ هزار تومان می‌خریدیم امسال قیمت ۱۱ هزار تومانی دارد. وضعیت مداد و خودکار و مدادرنگی هم همین‌طور است.
یکی دیگر از مادران اردبیلی هم از گرانی کیف می‌گوید. «آرزو حاتمی» بیان می‌کند: قیمت کیف‌های متوسط بالای ۲۰۰ هزار تومان است و اگر دنبال جنس خوب باشیم باید تا ۵۰۰، ۶۰۰ هزار تومان هم پول بدهیم. گویا سقفی برای قیمت‌ها وجود ندارد و تا نزدیک میلیون هم رسیده است. دیگر شهروند اردبیلی هم از شوق دانش‌آموزان برای خرید کالاهای خارجی به دلیل زرق و برق خاصشان می‌گوید.
«طاهر مددخواه» می‌افزاید: دائم با تبلیغ خرید کالای ایرانی مواجهیم، اما در واقعیت جذابیت کالاهای خارجی برای دانش‌آموزان و دانشجویان بیشتر است. در بازار لوازم‌تحریر هیچ کالایی توان رقابت با اجناس خارجی را ندارد. دفترهای تولید داخل کشور بدون کیفیت و بی‌رنگ و رو و حتی طرحی جذاب هستند. البته تعدادی لوازم‌تحریر خوب ایرانی هم داریم که واقعا کیفیت و طرح‌های خوبی دارند، اما قیمت‌هایشان آنقدر بالاست که ترجیح می‌دهم برای فرزندانم از همین اجناس چینی ارزان‌تر تهیه کنم. والدین به‌تنهایی نمی‌توانند در ایجاد انگیزه در کودکانشان برای خرید لوازم‌تحریر ایرانی موفق باشند و باید تن به خواسته آنها بدهند.
- رنگ باختن برندهای داخلی
به سراغ فروشندگان می‌رویم؛ آنهایی که به قول خودشان در این بازار پرهیاهوی آغاز سال تحصیلی جدید، کسب و کارشان چندان هم پررونق نیست و برای فروش یک کالا باید زمان زیادی را به چانه زدن با مشتریان بپردازند و شاید در نهایت این کار به خرید و فروش هم منجر نشود. یکی از فروشندگان قدیمی لوازم‌تحریر در اردبیل می‌گوید: هر چند در اوایل شهریور هستیم و رفته رفته بازار خرید لوازم‌تحریر داغ می‌شود، اما باید قبول کرد دیگر از خریدهای عمده سال‌های گذشته خبری نیست. در گذشته والدین ۱۰ تا ۲۰ دفتر یا چند بسته مداد را با هم خریداری می‌کردند، اما در چند روز اخیر خانواده‌هایی بوده‌اند که تمام خریدشان برای سال تحصیلی جدید یک دفتر، ۲ مداد و یک بسته مداد رنگی بوده است. آنها به حداقل نیازهایشان بسنده می‌کنند.
«علی نوین» در مورد استقبال از کالاهای ایرانی اظهار می‌کند: بیش از ۲۵ سال است که شغلم فروش لوازم‌تحریر و وسایل مدرسه است. زمانی هر کس به مغازه من می‌آمد بدون استثنا مداد تمساح‌نشان یا خودکار بیک می‌خواست. کلا چند برند معروف ایرانی بودند که انصافا کیفیت بالایی هم داشتند. اما شهرت این کالاهای ایرانی در ۱۰، ۱۵ سال گذشته با واردات بی‌رویه انواع لوازم‌تحریر خارجی به مرور کمرنگ شده و از بین رفته است.
فروشنده لوازم‌تحریر در بازار سرپوشیده سرای حاج‌احمد هم معتقد است دانش‌آموزان به خرید لوازم‌تحریر با طرح‌های خارجی بیشتر تمایل دارند. «اکبر محمدی» می‌گوید: مسئولان چه برای نمادسازی از شخصیت‌های ایرانی و چه برای خرید کالاهای ایرانی فرهنگ‌سازی و برای جهت‌دهی به علایق کودکان برنامه‌ریزی نکرده‌اند. بی‌شک تنها با تبلیغات، آن هم در آستانه سال تحصیلی، نمی‌توان انتظار داشت کودکان و دانش‌آموزان به سمت انتخاب کیف و دفتری بروند که طرح‌های آنها مطابق فرهنگ ایرانی است. اگر برای استفاده از لوازم‌تحریر ایرانی فرهنگ‌سازی شده بود، از هزینه‌های خانواده‌ها در آستانه سال تحصیلی کم می‌شد، اما این کار انجام نشده است. والدین به جای خرید ۳ دفتر ایرانی، به دلیل اصرار کودکانشان، مجبورند یک دفتر خارجی بخرند.
- وسایل مورد نیاز دانش‌آموز فقط نوشت‌افزار نیست
این روزها همه از گرانی لوازم‌تحریر در آستانه آغاز سال تحصیلی می‌گویند، اما سبد خرید مدرسه تنها کتاب و دفتر و خودکار نیست. کیف، کفش، هزینه‌های ایاب و ذهاب و حتی خورد و خوراک را هم باید به آن اضافه کرد؛ سبدی که با تورم موجود بسیار گران تمام می‌شود. به سراغ کفش‌فروشان می‌روم و قیمت‌ها را جویا می‌شوم. در میان کفش‌های تولید داخل، کفش‌های رنگارنگ چینی هم پشت ویترین خودنمایی می‌کنند. قیمت یک کفش بسیار معمولی که به قول یکی از مغازه‌داران شاید برای فصل پاییز مناسب باشد و حتی به درد بارندگی هم نمی‌خورد، از ۱۲۰ هزار تومان شروع می‌شود و اگر خانواده‌ها بخواهند کفشی مناسب‌تر برای فصل سرما تهیه کنند، باید چندبرابر آن هزینه کنند. این در حالی است که اکثر مغازه‌داران بیشتر از ۵ هزار تومان تخفیف نمی‌دهند و این هزینه برای کفش‌هایی است که شاید عمرشان به ۲ ما هم نرسد.
مشکل به اینجا ختم نمی‌شود و پوشاک دانش‌آموزان هم دغدغه دیگر این روزهاست. با توجه به قیمت‌های موجود در بازار، خرید یک دست لباس فرم یا لباس نو مناسب مدرسه هم با افزایش بی‌رویه‌ای مواجه شده است. یک دانش‌آموز در هر مقطع لباس‌هایش با مقاطع دیگر متفاوت است و سالی حداقل ۲ دست لباس می‌خواهد که فقط هم برای همان سال قابل استفاده است. قیمت‌های این لباس‌ها هم در مدارس مختلف شهر با هم فرق دارد و بار مالی زیادی را به خانواده‌ها تحمیل می‌کند.
مشکل دیگر هزینه ایاب و ذهاب و خورد و خوراک دانش‌آموزان در طول سال تحصیلی است. با رشد و توسعه و افزایش جمعیت شهر، بسیاری از والدین بالاجبار برای رساندن فرزندانشان به مدرسه نیازمند سرویس هستند؛ هزینه‌ای که در طول سال از ۵۰۰ هزار تومان هم فراتر می‌رود. وقتی مساله حادتر می‌شود که در یک خانواده تعداد دانش‌آموزان ۲ نفر یا بیشتر باشد و بر اساس آن، هزینه خانواده‌ها برای ایاب و ذهاب هم بالاتر می‌رود.
- افزایش ۲ تا ۳ برابری قیمت‌ها
رئیس اتحادیه لوازم‌تحریر و نوشت‌افزار اردبیل با بیان این‌که خانواده‌ها و دانش‌آموزان بیشتر طالب خرید اقلام لوکس هستند، اظهار می‌کند: قیمت لوازم‌تحریر همانند سایر اقلام و کالاها افزایش یافته است. در یک سال گذشته نرخ ارز ۴ تا ۵ برابر شده و طبیعتا قیمت لوازم‌تحریر نیز بالا رفته است. به طور میانگین، قیمت لوازم‌تحریر ۵/۳ برابر سال قبل شده است.
«محمد سرایی» با اشاره به گرانی کاغذ در کشور می‌افزاید: شاید بیشترین افزایش قیمت مربوط به دفتر باشد چراکه کاغذ در بازار به شدت گران شده و قیمت هر بند آن از ۸۰ هزار تومان به بیش از ۵۰۰ هزار تومان رسیده است. وی تاکید می‌کند: لوازم‌تحریر به مقدار کافی در بازار موجود است و در نیمه شهریور عرضه نمایشگاهی هم خواهد داشت تا دانش‌آموزان، دانشجویان و والدین با مقایسه قیمت‌ها بتوانند در حد توان خود و با قیمت مناسب کالای مورد نظرشان را تهیه کنند.
- تخفیف ۷ درصدی در نمایشگاه پاییزه
سرایی با بیان این که واردکنندگان لوازم التحریر از خرداد و تیر اقدام به واردات می‌کنند، می‌گوید: این کالاها سال گذشته با ارز ۴۲۰۰ تومانی وارد شد اما امسال با دلار ۱۳۵۰۰ تومانی که مهم‌ترین عامل افزایش قیمت لوازم تحریر در بازار بود. وی می‌افزاید: علاوه بر گرانی ارز و افزایش قیمت واردات، سایر هزینه‌ها هم افزایش پیدا کرده است که به بازار تزریق می‌شود. بنابراین در چنین شرایطی معجزه‌ای برای کاهش و کنترل قیمت وجود ندارد. سرایی به گرانی کالاهای ایرانی هم اشاره می‌کند و می‌گوید: در مورد کالاهای ایرانی، گرانی به دلیل افزایش قیمت مواد اولیه است.
رئیس اتحادیه نوشت‌افزار استان با اشاره به برپایی نمایشگاه پاییزه در استان اظهار می‌کند: امسال هم به مانند سال‌های گذشته نمایشگاه پاییزه از چند روز آینده برپا خواهد شد که بر اساس تصمیم گیری‌ها قرار است لوازم تحریر با ۷ درصد تخفیف عرضه شود. البته به دلیل افزایش چشمگیر و ۳۶۰ درصدی قیمت‌ها، این تخفیف ۷ درصدی احتمالا محسوس نخواهد بود.
- خرید کالای ایرانی برای کاهش فشار اقتصادی
در شرایطی که قیمت لوازم‌تحریر بالا رفته است و فشار اقتصادی به خانواده‌ها وارد می‌شود، پرهیز از نگاه تجمل‌گرایانه می‌تواند از فشارها بکاهد. «احمد شاهد» کارشناس تربیتی می‌گوید: در سال تحصیلی جدید حدود ۲۰ میلیون دانش‌آموز و دانشجو در سراسر کشور به کسب دانش مشغول خواهند شد و اگر هرکدام از آنها تنها ۲۰ هزار تومان لوازم‌تحریر خارجی بخرند، سالانه معادل ۴۰۰ میلیارد تومان ارز از کشور خارج می‌شود. بنابراین به تدابیری برای فرهنگ‌سازی به منظور افزایش استفاده از کالای ایرانی در کشور نیاز داریم. البته این موضوع نیازمند ارتقای کیفیت کالاهای تولیدی است. دانش‌آموزان ما باید یاد بگیرند که استفاده از کالای ایرانی، با توجه به شرایط اقتصادی حاکم بر کشور، یک اقدام ملی از سوی آنها به شمار می‌رود. آنها باید خود را به خرید کالاهای ایرانی متعهد بدانند.