بخش زیادی از زنان این استان از گذشته به دلیل تامین نیازهای ضروری زندگی هنرهای دستی را فرامی‌گرفتند و هم‌اکنون نیز صنایع دستی به عنوان هنر دست بخش زیادی از آنها هنوز رواج دارد و ساخته می‌شود. صنایع دستی هم‌اکنون ظرفیت قابل توجهی برای اشتغال و توسعه صادرات دارد، ولی این بخش در استان پرظرفیتی مثل ایلام هنوز به خوبی شکل نگرفته است. استان ایلام مهد صنایع دستی مثل گلیم نقش‌برجسته است و حتی شهر ایلام به عنوان شهر گلیم در کشور ثبت شده است. محرومیت و بیکاری از یک طرف و ظرفیت صنایع دستی از طرف دیگر به خوبی در ایلام به هم وصل نشده‌اند.
- ظرفیت‌های صنایع دستی ایلام
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایلام در گفت‌وگو با خبرنگار همشهری با اشاره به ظرفیت‌های بی‌شمار صنایع دستی در این استان برای کسب درآمد و اشتغال می‌گوید: در حال حاضر ۱۰ هزار صنعتگر صنایع دستی در استان ایلام فعالیت دارند و می‌شود با فرهنگ‌سازی و ارائه آموزش‌های لازم، بخش زیادی از جوانان بیکار استان را وارد این حرفه‌ها کرد.
«عبدالمالک شنبه‌زاده» می‌افزاید: ۳۳ رشته صنایع دستی در استان ایلام وجود دارد و جوانان در هر یک از رشته‌های مورد علاقه خود می‌توانند با کسب آموزش‌های لازم وارد فضای کسب و کار با کمترین سرمایه‌گذاری شوند. وی بیان می‌کند: راه‌اندازی کسب و کار در زمینه صنایع دستی بسیار کمتر از سایر کسب و کارهاست، در حالی که فروش و سود این بخش بیشتر از بسیاری دیگر از حرفه‌هاست. این مسئول ادامه می‌دهد: طبق بررسی‌های انجام شده، هم‌اکنون ۱۲۰ کارگاه تولیدی صنایع دستی در استان فعالیت دارند و در این کارگاه‌ها افراد زیادی مشغول کار هستند.
- مجموع فروش صنایع دستی استان
شنبه‌زاده اظهار می‌کند: بیشتر افراد صنعتگر استان در بخش بافت گلیم نقش‌برجسته فعالیت دارند. ظرفیت‌های بی‌شمار این صنعت دست در استان باعث شده است که ایلام به عنوان شهر گلیم نقش‌برجسته در کشور لقب بگیرد و حتی درصدد ثبت جهانی آن هستیم. وی می‌گوید: گلیم نقش‌برجسته به عنوان سوغات و برند اختصاصی استان ایلام نیز در کشور ثبت شده است و این مهم فرصتی خوب برای صادرات و فروش آن است.
مدیرکل میراث فرهنگی ایلام ادامه می‌دهد: جاجیم‌بافی، گلیم‌بافی، معرق‌کاری، سفالگری، نمدمالی، نقاشی روی سفال و پای‌پوش سنتی (گیوه‌بافی) هم توانسته‌اند زمینه اشتغال‌زایی مناسبی را در استان فراهم کنند. وی با تاکید بر این‌که ترویج صنایع دستی برای ایجاد اشتغال نیازمند فرهنگ‌سازی است، می‌گوید: هدف‌گذاری مسئولان میراث فرهنگی کشور، تحقق یک میلیارد دلار صادرات صنایع دستی در سال است که در آینده به ۲ میلیارد دلار هم می‌رسد و قطعا بخشی از صادرات می‌تواند از استان ایلام انجام شود. به گفته شنبه‌زاده، مجموع فروش صنایع دستی استان طی ۳ ماه نخست امسال بیش از ۱۰ میلیارد ریال بوده است که می‌توان این رقم را افزایش هم داد.
- لزوم استفاده از ظرفیت مرز مهران
این مسئول می‌گوید: همچنین ارزش صنایع دستی صادر شده از مرز مهران به خارج از کشور در ۳ ماه اول امسال ۶ میلیون و ۸۵۳ هزار و ۷۷۰ دلار بوده است. مدیرکل میراث فرهنگی ایلام بیان می‌کند: مرز بین‌المللی مهران بهترین فرصت برای توسعه صادرات صنایع دستی استان ایلام به کشور عراق است. در واقع با کمترین هزینه می‌توان صنایع دستی را صادر کرد. وی می‌افزاید: گلیم، جاجیم و نمد ۳ محصول عمده صادراتی و خاص استان ایلام هستند.
- لزوم توسعه صنایع دستی در حوزه مشاغل خانگی
مدیرکل میراث فرهنگی ایلام با اشاره به راهکار توسعه اشتغال و صادرات در بخش صنایع‌دستی در استان می‌گوید: می‌توان با استفاده از تسهیلات مشاغل خانگی، صنایع دستی را در استان توسعه داد و زمینه اشتغال تعداد افراد بیشتری را فراهم کرد. شنبه‌زاده بیان می‌کند: برای توسعه و ترویج صنایع دستی به عنوان شغل خانگی در سال جاری ۳۰ متقاضی استان تسهیلات قرض‌الحسنه دریافت کرده‌اند. وی ادامه می‌دهد: برای فروش محصولات صنعتگران استان نیز اکنون یک بازارچه دائم صنایع دستی دایر است.
این مسئول با اشاره به این‌که در مجموع زمینه برای اشتغال جوانان استان در بخش صنایع دستی به راحتی فراهم است، می‌گوید: هم در میراث فرهنگی و هم فنی و حرفه‌ای آموزش رشته‌های مختلف صنایع دستی انجام می‌شود. شنبه‌زاده می‌افزاید: در همین سال جاری ۳۵۰ فقره پروانه تولید انفرادی در رشته‌های مختلف صنایع دستی برای صنعتگران استان ایلام صادر شده و قطعا این آمادگی در میراث فرهنگی استان برای ارائه مجوز بدون محدودیت فراهم است.
- استقبال سرد ایلامی‌ها از کار در حوزه صنایع دستی
یک کارشناس مسائل اقتصادی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار همشهری اظهار می‌کند: بیش از ۲۰ هزار فرد بیکار در استان ایلام زندگی می‌کنند که به راحتی می‌توان نیمی از آنها را با کسب مهارت‌های لازم وارد بخش صنایع دستی کرد. «علیرضا احمدی» ادامه می‌دهد: متاسفانه جوانان ایلامی به کارمندی بیشتر علاقه دارند و به کارهای سودآوری مثل صنایع دستی رغبت نشان نمی‌دهند. همین مساله باعث شده است بخش زیادی از ظرفیت‌های صنایع دستی استان خالی بماند.
وی می‌گوید: تولیدات صنایع دستی امروزه در بیشتر مناطق کشور و خارج کشور در سبد خرید خانواده‌ها قرار دارد و این فرصت بی‌نظیری برای اشتغال و کسب درآمد برای جوانان ایلامی است. احمدی می‌افزاید: البته استقبال بانوان استان بسیار خوب بوده است، ولی برای اشتغال جوانان و در واقع اتصال جوانان به صنایع دستی باید فرهنگ‌سازی بیشتری انجام داد.
مشاغل خانگی سنتی مثل صنایع دستی ریشه در تاریخ و فرهنگ مردم استان ایلام دارند و با توسعه و حمایت از آنها می‌توان سطح فرهنگ، کار و تلاش را در خانواده‌ها تقویت کرد. گلیم ساده، جاجیم‌بافی، احرامی‌بافی، بافت سیاه‌چادر، پای‌پوش سنتی (گیوه‌بافی)، نمدمالی، معرق نمد، حصیربافی، چیغ یا چیت‌بافی، محرق، سفالگری، کاشی معرق، معرق و منبت چوب، پیکرتراشی، خراطی، نقاشی روی سفال، نگارگری، طراحی سنتی، چرم‌سازی و سرمه دوزی از جمله رشته‌های صنایع دستی ایلام هستند که با سوق دادن جوانان به یادگیری این رشته‌ها می‌توان هم آمار بیکاری را در کشور کاهش داد و هم صنایع دستی ارزشمند استان ایلام را به مردم کشو معرفی کرد؛ موضوعی که سودآوری بالایی دارد و نباید از آن غافل ماند.