دولت دیگر برای ساخت نیروگاه‌های بزرگ سرمایه‌گذاری نمی‌کند و آخرین نیروگاه دولتی که ساخت آن با اعتبار ملی به تصویب رسیده و البته هنوز به مرحله اجرا نرسیده، نیروگاه سرخرود است. این نیروگاه هنوز به دلیل برخی مسائل محیط زیستی و مالکیتی وارد فاز اجرا نشده است. نیاز برق کشور طبق سیاست دولت باید از طریق سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های مقیاس کوچک تامین شود.
ساخت این نیروگاه‌ها ۳ مزیت بسیار مهم دارد؛ کاهش هزینه‌های سرمایه‌گذاری در مقایسه با نیروگاه‌های بزرگ، تلفات بسیار کم به دلیل نزدیکی مصرف‌کننده و بالا بردن بهره‌وری تولید. مولدهای گازسوز افزون بر دارابودن بازدهی بالا، از تلفات شبکه انتقال جلوگیری و امکان بازیابی راحت تلفات گرمایشی را فراهم می‌کنند. سرمایه‌گذاری برای احداث این مولدها در مقایسه با نیروگاه‌های بزرگ بسیار کمتر است و با توجه به پراکنده بودن این واحدها و نزدیک بودنشان به محل مصرف از نظر پدافند غیرعامل، جبران ضعف و بهبود ولتاژ مشترکان نیز اهمیت بسیار ویژه‌ای دارند.
- بهره‌برداری از ۵ نیروگاه مقیاس کوچک
مدیرعامل شرکت برق منطقه‌ای مازندران و گلستان با بیان این‌که امسال ۵ نیروگاه مقیاس کوچک در مازندران به بهره‌برداری رسید و وارد مدار شد، گفت: بر اساس ابلاغیه وزارت نیرو و شرکت توانیر در سراسر کشور مکلف شدیم که نیروگاه‌های مقیاس کوچک را با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی مدیریت و حمایت کنیم. در همین راستا تابستان امسال و پیش از آغاز این فصل، ۵ واحد نیروگاهی با مجموع اعتبار ۴۸۱ میلیارد تومان وارد مدار شد که تمام این سرمایه‌گذاری توسط بخش خصوصی داخلی و خارجی انجام شد.
«حسین افضلی» اظهار کرد: سرمایه‌گذار خارجی یک شرکت چینی بود که در بابلسر نیروگاهی ۲۰ مگاواتی را ساخت و وارد مدار کرد. توسط سرمایه‌گذاران داخلی هم ۴ نیروگاه ساخته شد که مهم‌ترین آن نیروگاه شهرک صنعتی رجه بابل با توان تولید ۲۹ مگاوات برق است. وی ادامه داد: در شهرستان تنکابن هم ۲ واحد نیروگاهی شامل یک واحد ۸.۳ مگاواتی با اعتبار ۲۴ میلیارد تومان و یک واحد ۴ مگاواتی با اعتبار ۱۶ میلیارد تومان وارد مدار شد که تابستان امسال توانستند برق مورد نیاز بخشی از مشترکان را تامین کنند. احداث مولد مقیاس کوچک ۷ مگاواتی بابکان آمل با اعتبار ۴۰ میلیارد تومان هم از دیگر پروژه‌های اجرا شده توسط بخش خصوصی برای تامین برق مازندران بود که به بهره‌برداری رسید.
به گفته این مسئول، پیش از این نیز از مهر ۱۳۹۷ تا تابستان امسال، نیروگاه‌های مقیاس کوچک ۱۲ مگاواتی تشبندان محمودآباد توسط سرمایه‌گذار آلمانی، نیروگاه ۲۵ مگاواتی چمستان و نیروگاه ۱.۵ مگاواتی در شهرک صنعتی ساری نیز وارد مدار توزیع برق استان شده است. نکته قابل توجه دیگر در مورد نیروگاه‌های مقیاس کوچک برای استانی مانند مازندران، حفظ محیط‌زیست و زمین‌های کشاورزی است. به گفته افضلی این نیروگاه‌ها را در زمین ۳ هزار متری می‌توان ساخت و وارد مدار کرد، به همین دلیل برای اجرای آنها به در اختیار گرفتن زمین‌های بزرگ نیازی نیست؛ این در حالی است که برای ساخت یک نیروگاه ۵۰۰ مگاواتی به حدود ۵۰ هکتار زمین نیاز است، اما ۲۰ نیروگاه ۲۵ مگاواتی همین میزان برق را در ۶ هکتار زمین می‌توانند تولید کنند.
- کاهش آلایندگی تولید انرژی
یکی از الزامات نیروگاه‌های بزرگ، ساخت آنها در خارج از شهرهاست. انتقال برق تولیدی تا محل مصرف مقداری تلفات به همراه دارد، اما نیروگاه‌های مقیاس کوچک به دلیل ساخته شدن در محل مصرف تلفاتی برای انتقال ندارند و برق تولیدی، مستقیم در شبکه توزیع محل مصرف و اختیار مشترکان قرار می‌گیرد که پارامتری مهم در افزایش راندمان این سیستم تولید برق محسوب می‌شود.
از سوی دیگر مصرف بالای گاز و هزینه بالای تعمیر و نگهداری از این نیروگاه‌های بزرگ نیز چالشی در تولید برق به وسیله نیروگاه‌های بزرگ است. در مازندران به دلیل مدیریت مصرف گاز در پاییز و زمستان، بخشی از انرژی مورد نیاز برای تولید برق در نیروگاه بزرگ شهید سلیمی نکا با سوزاندن مازوت تامین می‌شود که طی سال‌های اخیر باعث آلودگی هوای چندین کیلومتر از مناطق اطراف شده است. چند سال است که مسئولان وعده حذف سوخت مازوت از فرایند تولید برق این نیروگاه را می‌دهند، اما حتی با وجود بهره‌برداری از خط لوله دامغان-کیاسر-نکا، این وعده محقق نشده است.
به گفته «علی‌محمد شاعری» نماینده شرق مازندران که پیگیری‌های او نیز برای حل این مشکل هنوز نتیجه نداده، قرار بود وزارت نیرو و شرکت مادر تخصصی نیروی برق حرارتی کشور برای به صفر رساندن مصرف مازوت در نیروگاه نکا اقدام کنند، اما هنوز بخشی از سوخت این نیروگاه مازوت است.
طبق گفته‌های برخی مسئولان، هنوز حدود ۱۳ درصد سوخت مصرفی در نیروگاه نکا را مازوت تشکیل می‌دهد که دود حاصل از سوزاندن این سوخت از کیلومترها دورتر نیز گاهی قابل مشاهده است، اما در نیروگاه‌های مقیاس کوچک هرگز چنین وضعیتی ایجاد نمی‌شود. همه این مسائل سبب شده که ساخت نیروگاه‌های مقیاس کوچک در کشور به‌ویژه در استان‌های شمالی که محیط‌زیست شکننده‌ای دارند و تامین زمین در آنها همواره با چالش‌هایی مواجه است، بهترین گزینه برای تامین نیاز برق این استان‌ها باشد.
- تولید هزار مگاوات برق تا سال ۱۴۰۳
با توجه به افزایش جمعیت در استان‌های شمالی، مصرف برق در این مناطق به شکل قابل توجهی رو به افزایش است. طبق پیش‌بینی‌های کارشناسان وزارت نیرو مجموع برق مورد نیاز استان‌های مازندران و گلستان در سال ۱۴۰۳ به ۵۵۳۹ مگاوات می‌رسد که بیش از هزار مگاوات بیشتر از مصرف کنونی است. بر همین اساس طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده تا ۵ سال دیگر یعنی تا سال ۱۴۰۳ باید در استان‌های شمالی با تاسیس ۴۰ نیروگاه مقیاس کوچک ۲۵ مگاواتی، هزار مگاوات برق در این نیروگاه‌ها تولید شود. برق تولیدی این نیروگاه‌های ساخته شده توسط بخش خصوصی تا ۵ سال به صورت تضمینی توسط شرکت برق منطقه‌ای خریداری و پس از ۵ سال برق تولیدی با هماهنگی شبکه وزارت نیرو فروخته می‌شود.