افزایش قیمت زمین و مسکن، آرزوی بسیاری از خانواده‌های یزدی را برای خانه‌دار شدن، نقش بر آب و آنها را ناچار به خوش‌نشینی کرده است. از همه عوامل دخیل در رکود مسکن که بگذریم برنامه نامشخص دولت برای خانه‌دار کردن اجاره‌نشین‌ها مزید بر علت شد که هم صنعت ساختمان راکد بماند و هم تقاضای انباشته برای خانه‌دار شدن ایجاد شود. دولت در مرحله اول، طرح مسکن اجتماعی را مطرح کرد اما با تغییر وزیر مربوطه، این طرح زیر سوال رفت و منتفی شد و این روزها شاهد اجرای طرح اقدام ملی برای خانه‌دار شدن افراد فاقد مسکن هستیم که امید است به سرانجام خوبی برسد. در این طرح تسهیلات ۷۵ میلیون تومانی برای ساخت مسکن در زمین متقاضیان در نظر گرفته شده است. تسهیلات، ۱۸ درصدی است که در طول ۲ سال دوره ساخت متناسب با پیشرفت فیزیکی و در ۴ مرحله به متقاضیان پرداخت می‌شود.
بازپرداخت این تسهیلات هم پس از اتمام پروژه و در قالب فروش اقساطی آغاز می‌شود و مدت‌زمان بازپرداخت این تسهیلات هم ۱۰ سال است. سهمیه واحدهای مسکونی طرح اقدام ملی ۴۰۰ هزار واحد مسکونی در کشور است، این تعداد واحد مسکونی نقش ناچیزی در تامین نیاز مسکن کشور و استان یزد خواهد داشت اما برای رونق بخشیدن به صنعت ساختمان اقدام مثبتی است.
ثبت نام این طرح از ابتدای شهریور ماه آغاز شده و قرار است در اولین گام به صورت پایلوت در استان کرمان اجرا شود و واجدین شرایط سایر استان‌ها هم به صورت مرحله‌ای می‌توانند در این طرح ثبت‌نام کنند. سهمیه هر استان در این طرح براساس تعداد متقاضیان واجد شرایط ثبت‌نام شده تعیین می‌شود و بعد از بررسی متقاضیان نسبت به تامین میزان اراضی مورد نیاز و تسهیلات اقدام خواهد شد. در ادامه گفت‌وگوی روزنامه همشهری با «محسن صادقیان» معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار یزد رادرباره اجرای طرح اقدام ملی و تاثیر آن بر تامین نیاز مسکن استان می‌خوانید.
- سهم استان یزد در اجرای طرح اقدام ملی دولت برای تامین مسکن مورد نیاز چقدر است؟
طرح اقدام ملی مسکن به عنوان مهم‌ترین طرح مسکنی وزارت راه و شهرسازی چند ماهی است که مطرح شده و مقرر شد در این طرح ۴۰۰ هزار واحد مسکونی در قالب باز آفرینی شهری و مسکن روستایی و شهری ساخته شود که سهم استان یزد در این میان ۱۲۰۰ واحد است. این سهمیه شامل ۱۶۰ واحد در شهر اردکان، ۱۰۰ واحد در شهر بافق، ۱۰۰ واحد در شهر مهریز، ۴۰ واحد در شهر زارچ، ۲۰ واحد در شهر بفروئیه، ۲۰ واحد در شهر احمدآباد، ۶۰ واحد در شهر تفت، ۶۰ واحد در شهر شاهدیه، ۱۶۰ واحد در شهر میبد، ۲۰ واحد در شهر مروست، ۲۰ واحد در شهر عقدا، ۲۰ واحد در شهر نیر، ۲۰۰ واحد در شهر حمیدیا، ۲۰ واحد در شهر ندوشن، ۶۰ واحد در شهر ابرکوه، ۲۰ واحد در شهر خضرآباد، ۶۰ واحد در شهر اشکذر، ۲۰ واحد در شهر هرات، ۲۰ واحد در شهر مروست و ۲۰ واحد در شهر بهاباد است.
- متولی اجرای این طرح در استان چه دستگاهی است؟
قرار است در قالب این طرح ۴۰۰ هزار واحد مسکونی در شهرهای مختلف ساخته شود و سهمیه بنیاد مسکن برای ساخت این واحدها ۱۰۰ هزار واحد مسکونی است. این طرح قرار است در سطح ملی اجرا شود و تسهیلات مورد نیاز برای اجرای این طرح هم ارزیابی شده است.
- چه کسانی مشمول این طرح هستند؟
ساخت این واحدها برای متقاضیانی است که تا به امروز واحد مسکونی نداشته‌اند و متقاضیان می‌توانند زمین‌های خود را برای ساخت این واحدها در اختیار مجریان این طرح قرار دهند و تسهیلات ۷۵ میلیون تومانی دریافت کنند. برای اجرای این طرح متقاضیان باید ۳ شرط لازم را داشته باشند، متقاضی باید فاقد مسکن و سرپرست خانوار باشند و ۵ سال اخیر در شهر مورد تقاضا سکونت داشته باشد، در این صورت می‌توانند در این طرح ثبت‌نام کنند البته اولویت پرداخت تسهیلات با افرادی است که دارای زمین باشند.
- محل اجرای این طرح کجاست؟ بسیاری عقیده دارند این طرح شامل ساخت واحدهای مسکونی در حواشی شهرها است.
در این طرح تمام واحدها در قالب مشارکت متقاضیان و سازندگان در زمین‌های واقع در محدوده شهرها با امکانات زیرساختی و روبنایی ساخته می‌شود در نتیجه سعی بر این شده است که مشکلاتی که در برخی از پروژه‌های مسکن مهر برای متقاضیان ایجاد شده بود در این طرح برطرف شود.
- به نظر شما اجرای این طرح در تامین نیاز مسکن استان چه تاثیری دارد؟
قطعا ظرفیت محدود در نظر گرفته شده در این طرح در بازار مسکن تاثیر نمی‌گذارد. این طرح برای اعمال تاثیر فوری بر صنعت ساخت‌وساز کشور اجرا می‌شود اما با توجه به نیاز نزدیک به ۸۳ هزار نفری متقاضی مسکن در استان یزد، بر اساس اظهارات رئیس اتحادیه مشاوران املاک یزد، سهم ناچیزی در تامین این نیاز دارد. آنچه مسلم است وزارت راه و شهرسازی باید در راستای تامین تقاضای مسکن در استان راهکاری بیندیشد وگرنه نیاز موجود بدون پاسخ باقی خواهد ماند. بررسی اولیه و تحلیل بازار مسکن در استان نشان می‌دهد که بیش از ۳۰ درصد ساکنان استان مستاجر هستند. این آمار موید این است که حدود ۱۰۰ هزار خانوار استان نیازمند مسکن هستند و یکی از دلایل بالا رفتن قیمت زمین و اجاره مسکن نیز وجود این تقاضا در بازار مسکن استان است.
- شما عقیده دارید که ساخت‌وساز در استان در حال انجام است، پس این تقاضای انباشته برای خانه‌دار شدن حاصل چیست؟
آنچه در نگاه اول مشهود است، این است که تعادل و عدالتی در توزیع مناسب ساخت‌وساز در شهرهای مختلف استان از جمله شهر یزد وجود ندارد. به نظر می‌رسد که ساخت‌وساز مسکن در مناطق مناسب و خوب شهر، برای اقشار با درآمد مناسب و بالا در حال انجام است و بازار نسبتا مناسبی دارد ولی مسکن مناسب برای مردم با درآمد متوسط و پایین تامین نشده است. دولت باید تدبیری برای خانه‌دار شدن قشر متوسط به پایین جامعه در نظر بگیرد چراکه این افراد بخش عمده‌ای از تقاضای مسکن استان را شامل می‌شوند و عمدتا اجاره‌نشین هستند. برای برنامه‌ریزی تامین مسکن اقشار کم‌درآمد مهم‌ترین موضوع تامین زمین است که نمونه این برنامه‌ریزی را می‌توان در طرح مسکن مهر و تامین زمین دولتی برای این طرح دید. با تامین زمین می‌توان هزینه‌های تمام شده مسکن را برای اقشار کم‌درآمد کاهش داد.
- به نظر شما دستگاه‌های دولتی براساس قانون تمایلی به واگذاری زمین‌ها برای ساخت‌وساز مسکن دارند؟
نکته قابل ملاحظه در زمین‌های دولتی، ایجاد مشوق‌های لازم برای تامین مسکن کارکنان دولت در زمین‌های دولتی متعلق به دستگاه‌های اجرایی است که طرح مسکن مهر به خوبی از این ماده قانونی استفاده کرد و اگر باز هم این رویکرد دنبال شود، در تامین نیاز مسکن استان نقش مهمی‌دارد.
- ۱۰۰هزار خانوار یزدی خانه ندارند
برخی گزارش‌ها موید این بود که ۱۰۰ هزار خانوار استان یزد خانه ندارند. این در حالی است که یزدی‌ها اهمیت زیادی برای خانه دار شدن به‌ویژه قبل از ازدواج قائل هستند، اما این روزها نه تنها زوج‌های جوان بلکه خانواده‌هایی که بیش از یک دهه از ازدواجشان می‌گذرد، توانایی خانه‌دار شدن ندارند.
افزایش حباب‌گونه قیمت مسکن در یزد به دنبال این افزایش در پایتخت، قیمت‌ها را ۳ تا ۴ برابر افزایش داده است و اگر به همین منوال پیش برود، نباید امیدی به خانه‌دار شدن داشت. دولت قبل در قالب طرح مسکن مهر بخشی از نیاز مسکن خانوارهای سطح درآمدی پایین را تامین کرد که البته با اما و اگرهایی همراه بود اما در حال حاضر بسیاری از خانواده‌ها حاضرند همان طرح مسکن مهر هم اجرا شود تا خانه‌دار شوند. مردم مدت‌ها چشم‌انتظار تصمیم دولت برای خانه‌دارشدن بودند و این روزها که صحبت از طرح اقدام ملی به میان آمده، امیدوارند که فرزندانشان از اجاره نشینی دربیایند و صاحب خانه شوند.
- استقبال سرد انبوه‌سازان یزدی
یاسین دهقان- یزد- خبرنگار:بخش خصوصی در حوزه مسکن اعتقاد دارد که دولت باید با مشارکت با انبوه‌سازان برای تامین مسکن مورد نیاز در همه استان‌های کشور اقدام کند و این‌که دولت خود را کارفرما دانسته و فقط به منافع خود بیاندیشد، راه به جایی نخواهد برد. رئیس انجمن انبوه‌سازان استان یزد اجرای طرح اقدام ملی را در راستای تامین مسکن استان ناکارآمد و شکست‌خورده می‌داند و می‌افزاید: انبوه‌سازان هیچ‌یک از استان‌ها برای همکاری با دولت آمادگی خود را اعلام نکردند. «سعید ساعی شاهی» ادامه می‌دهد: در طرح اقدام ملی نیز دولت در نقش کارفرما حاضر شده و می‌خواهد با قراردادهای یک‌جانبه با بخش خصوصی مشارکت کند در حالی که قراردادها باید دوسویه باشد و انبوه‌سازان هم به منافع خود برسند.
وی می‌افزاید: قیمت‌های مشارکت بالا در این طرح باعث شده است که انبوه‌سازان علاقه‌ای به مشارکت با دولت نداشته باشند و قطعا اگر به همین روال پیش برود، این طرح محکوم به شکست خواهد بود. وی با اشاره به رکود ۷ ساله‌ای که بر بازار مسکن استان حاکم است، ادامه می‌دهد: تا زمانی که دولت در نقش کارفرما وارد عمل شود و به بخش خصوصی اعتماد نکند، مشکل مسکن حل نخواهد شد. رئیس انجمن انبوه سازان استان یزد اظهار می‌کند: پیشنهاد بخش خصوصی مسکن استان به مسئولان این است که از یک سو هزینه زمین را پایین بیاورند و به صفر نزدیک کنند و از سوی دیگر هزینه‌های دستگاه‌ها از جمله شهرداری، نظام مهندسی، آب، برق، گاز را کاهش دهند تا به این ترتیب قدرت خرید مردم افزایش یابد و بازار ساخت‌وساز رونق بگیرد.
وی با تأیید گفته مسئولان که در حال حاضر ساخت‌وساز در استان انجام می‌شود، می‌گوید: ساخت‌وساز کم و بیش در استان اتفاق می‌افتد اما باید دید نیاز چه سطحی را پوشش می‌دهد که قطعا مخاطب این ساخت‌وسازها خانوارهای دارای قدرت خرید پایین نیستند. ساعی شاهی می‌افزاید: باید قبول کرد که مسکن در دولت در اولویت نبوده است، طرح‌های مختلف مسکن امید، اجتماعی و طرح اقدام ملی هیچکدام به اجرا درنیامده یا به نتیجه نرسیده است و زیرساخت لازم برای اجرای آنها نیز فراهم نشده است، از این رو نباید انتظار داشت که در این بازار، سرمایه‌گذار ریسک کند و وارد عمل شود.
وی با تاکید بر این‌که تقاضا برای مسکن در استان در حال افزایش است، می‌گوید: سالانه ۸ هزار ازدواج در استان ثبت می‌شود که نیاز به مسکن جدید دارند و تامین نشدن مسکن برای این نیاز، مشکلات اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی بسیاری به دنبال خواهد داشت. ساعی شاهی می‌افزاید: یک سوم از نیاز مسکن استان به صورت خانه‌های اجاره‌ای تامین شده است. این درحالی است که با توجه به ضوابط طرح تفصیلی گذشته که زیرزمین‌ها در حکم انباری مجوز ساخت می‌گرفتند، خانه‌های موجود نیز بد مسکن هستند و کیفیت لازم برای زندگی را ندارند، از این رو باید هرچه زودتر برای تامین نیاز واقعی مسکن اقدامی صورت گیرد.