شمارش معکوس برای از راه رسیدن سال تحصیلی ۹۸-۹۹ آغاز شده و بیش از ۹۲۰ هزار و ۵۰۰ دانش‌آموز در مقاطع مختلف تحصیلی خود را برای تحصیل در ۵ هزار و ۳۰۰ آموزشگاه استان اصفهان آماده می‌کنند اما مشکلات نخ‌نمای نظام آموزش‌وپرورش یعنی کمبود فضای درس استاندارد و معلمان باانگیزه، امسال بیش از همیشه خودنمایی می‌کند.
- فرسودگی یک‌سوم مدارس
رکن سخت‌افزاری آموزش و پرورش، همان ساختمان مدارس است که بخش مهمی از نظام آموزش‌وپرورش و زیرساخت یادگیری به شمار می‌آید. مدیرکل نوسازی مدارس استان با اشاره به این مطلب می‌گوید: فراهم کردن زیرساخت‌های مناسب و فضاهای آموزشی یکی از راهبردهای سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش است که از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی ابلاغ شده اما در حال حاضر ۲۹ درصد از ۵۳۰۰ واحد آموزشی استان فرسوده است و ۸۰ واحد آموزشی در قالب۷۰۰ کلاس درس خطرآفرین در سال تحصیلی جدید پذیرش دانش‌آموز نخواهد داشت.
«سید مهدی میربد» با اشاره به اضافه شدن حدود ۱۵۰ واحد آموزشی، بهسازی ۱۰۸ کلاس خشت و گلی و حذف بخاری نفتی از ۲۰۳ کلاس درس برای شروع سال تحصیلی ۹۹-۹۸ می‌افزاید: تاکنون بیش از ۶۰ پروژه آماده تحویل به اداره کل آموزش‌وپرورش استان شده و تلاش می‌کنیم تا مهرماه و شروع سال تحصیلی جدید با کار شبانه‌روزی پروژه‌های بیشتری را آماده کنیم. وی افزایش مشارکت خیران برای مدرسه‌سازی را یکی از راه حل‌های مشکل فرسودگی واحدهای آموزشی می‌داند و می‌گوید: بیش از ۷۰ درصد پروژه‌های امسال با مشارکت خیرین و ۱۳ درصد کاملا از سوی خیرین پیگیری و احداث شده است، همچنین در حال حاضر بیش از ۱۵۰ پروژه فعال در استان داریم.
مدیرکل نوسازی مدارس استان با اشاره به شناسایی نزدیک به ۵ هزار کلاس درس به عنوان کلاسهای تخریبی و ۶ هزار و ۲۰۰ کلاس درس نیازمند مقاوم‌سازی در استان می‌گوید: کلاسهای دو نوبته استان اصفهان نیز ۲ هزار و ۷۰ باب هستند، در مجموع کل کلاسهای مورد نیاز استان اصفهان به ۱۳ هزار و ۳۱۸ کلاس می‌رسد. از سوی دیگر ۳/۱۰درصد از کلاسهای ابتدایی استان و ۵ درصد از کلاسهای متوسطه دوره اول و دوم استان را کلاسهای دو نوبته تشکیل می‌دهد که کاهش تعداد کلاسهای دو نوبته برای افزایش کیفیت آموزش در مدارس ضروری است. وی سرانه ورزشی مدارس اصفهان را نیز ۳۳سانتی‌متر به ازای هر دانش‌آموز اعلام می‌کند و یادآور می‌شود: استاندارد این سرانه در کشور، یک متر به ازای هر دانش‌آموز است که علاوه بر آن حدود ۲۹ درصد از مناطق استان تراکم دانش‌آموزی بالای ۲۵ نفر (میانگین استان) دارد و ۷ منطقه آموزش‌وپرورش در استان سالن ورزشی سرپوشیده و ۲۳ منطقه زمین ورزشی رو باز ندارند.
- کمبود ۱۶ هزار معلم
از سوی دیگر مدیر کل آموزش‌وپرورش استان اصفهان ناهمخوانی تعداد نیروی انسانی با میزان رشد دانش‌آموزان را یکی از چالش‌های اصلی سال تحصیلی جدید می‌داند و به همشهری می‌گوید: باتوجه به تعداد معلمانی که امسال بازنشسته شده‌اند در آغاز سال تحصیلی ۱۵ هزار و ۸۰۰ نفر کمبود معلم در استان داریم که بر همین اساس و با توجه به حساسیت کار، از ابتدای آذرماه سال گذشته تمرکز کار استان بر سه اولویت نقل و انتقالات، تأمین نیروی انسانی و برنامه‌ریزی برای آموزش نیروی انسانی قرار گرفت.
«محمد اعتدادی» اطمینان می‌دهد با وجود همه کمبودها و نارسایی‌هایی که از نظر نیروی انسانی در آموزش‌وپرورش وجود دارد، هیچ کلاس درسی در سال تحصیلی جدید بدون معلم نخواهد ماند و مسئولان آموزش‌وپرورش به صورت شبانه‌روزی تلاش می‌کنند تا کسری نیروی انسانی از طریق نیروهای خرید خدمات آموزشی، نیروهای حق‌التدریسی، به‌کارگیری بازنشستگان و نیروهای شاغل که علاوه بر ساعت‌های موظف خود، امکان تدریس غیرموظف هم دارند و بخشی نیز از طریق نیروهای پیش‌دبستانی که به صورت حق‌التدریسی مشغول به فعالیتند، جبران شود.
او با اشاره به سابقه کمبود معلم در سال‌های گذشته، می‌گوید: سال گذشته نیز کسری آموزش‌وپرورش استان در حوزه نیروی انسانی، رقم بالایی بود اما قانون برای ما چهارچوبی مشخص کرده که می‌توانیم این کسری را از طریق مواردی که اشاره شد، جبران کنیم. اعتدادی اظهار امیدواری می‌کند این تدابیر باعث آغاز با نشاط مهرماه و شادابی مدارس در طول سال تحصیلی جدید شود و می‌افزاید: موضوع کمبود نیروی انسانی فقط به مدارس دولتی مربوط نمی‌شود، بلکه تمام واحدهای آموزشی از دولتی و نمونه مردمی گرفته تا غیرانتفاعی و هیات‌امنایی، با اینمشکل دست به گریبانند و قرار نیست تمام بار کمبود معلم روی دوش مدارس دولتی بیفتد. البته امیدواریم با افزایش پذیرش دانشجو به دانشگاه فرهنگیان و جذب نیروهای لازم، بحران کمبود نیروی انسانی در مدارس به زودی متوقف شود. وی کسری نظام آموزش‌وپرورش استان تا سال ۱۴۰۰ را بیش از ۴ هزار و ۲۰۰ معلم اعلام می‌کند و می‌افزاید: امسال نیز ۳ هزار و ۵۰۰ نفر از همکاران فرهنگی به مرحله بازنشستگی رسیدند اما بخش زیادی از آنها را نگه داشتیم تا کمبود معلم، عملکرد مدارس را دچار اختلال نکند.
- بالا بردن تراکم کلاس و تدریس معاونان مدارس
نماینده خمینی‌شهر و عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی نیز در این باره می‌گوید: ۱۵ هزار معلم برای آغاز سال تحصیلی جدید در استان اصفهان نیاز است که حتی در صورت استفاده از ظرفیت دانشگاه فرهنگیان، اجرای قانون تعیین تکلیف حق‌التدریسی‌ها و استفاده از سرباز معلم‌ها و بازنشستگان فرهنگی، باز هم ۴۵۰۰ نیرو کمبود داریم. «محمدجواد ابطحی» راهکار جبران این کمبود را تجمیع مدارسی که ۵ تا ۱۰ دانش‌آموز دارند، بالا بردن تراکم هر کلاس از ۱۰ به ۴۰ دانش‌آموز و تدریس معاونان مدارس می‌داند و می‌افزاید: باید ظرفیت قانون ماده ۲۸ دانشگاه فرهنگیان را افزایش داد، خیلی از نیروهای فارغ‌التحصیل دانشگاه‌های معتبر هم‌اکنون بیکار هستند، این نیروها باید دوره‌های فشرده تربیت معلم را ببینند و با گزینش درست به کار گرفته شوند.
وی استفاده از ظرفیت معلمان حق‌التدریسی را یکی از راه حل‌های کلیدی جبران کمبود معلم در آموزش‌وپرورش معرفی می‌کند و می‌گوید: طبق قانون تعیین تکلیف معلمان حق‌التدریسی که در سال ۹۵ به تصویب رسیده است، آموزش‌وپرورش می‌تواند از این نیروها استفاده کند، به‌ویژه آن‌که تا سال ۱۴۰۰، ۱۸۰ هزار نفر در آموزش‌وپرورش بازنشسته می‌شوند و به روایت دیگری ۳۰۰ هزار معلم بازنشسته خواهند شد، اما دانشگاه فرهنگیان در بهترین حالت شاید بتواند ۳۰ هزار نفر را پذیرش کند. ابطحی با تاکید بر این‌که افزایش دادن تعداد مدارس غیرانتفاعی دردی را دوا نمی‌کند، توضیح می‌دهد: با توجه به وضع معیشتی مردم، والدین فرزندان خود را در این مدارس ثبت‌نام نمی‌کنند.
- فعالیت‌های خیران مدرسه‌ساز
«زهره میردامادیان»، رئیس هیات مدیره مجمع خیرین مدرسه‌ساز استان اصفهان با اشاره به سابقه ۲۰ ساله تشکیل مجمع خیرین مدرسه‌ساز استان می‌گوید: از سال ۱۳۵۸ تا پایان سال ۱۳۹۷ حدود ۳۰ درصد از پروژه‌های تحویل شده و ۳۳ درصد از کلاسهای تحویل شده توسط خیرین مدرسه‌ساز و یا با مشارکت آنها احداث شده است، به طور میانگین سالیانه ۵۶ پروژه با ۳۳۳ کلاس درس توسط خیرین تکمیل و تحویل آموزش‌وپرورش شده است.
وی معتقد است: برای حل مشکل مدارس قدیمی و فرسوده در استان به تخریب و بازسازی ۹ هزار و ۴۸۶ کلاس در نیاز است تا این فضاها بهسازی و تکمیل شوند، همچنین در کل استان ۱۲۰ هنرستان فنی و ۲۴۸ کار و دانش دایر است، اما با این حال هنوز برخی از مناطق استان اصفهان هنرستان فنی ندارد و ۱۸ هنرستان استان نیازمند تعمیر فضاهای کارگاهی، ساخت ۳۱ سوله گارگاهی، ۴ سایت کامپیوتری و آزمایشگاه است.
- تدریس معلم ۸۰ ساله در مدارس اصفهان
غلامحسن سخایی- معاون نیروی انسانی آموزش‌وپرورش اصفهان: مطابق استانداردهای آموزش و پرورش، بیش از ۱۵ هزار کسری نیرو در اصفهان وجود دارد و رقم کمبود معلم در دوره ابتدایی به حدود ۷ هزار نفر می‌رسد. حدود ۷ هزار کسری نیرو نیز در مقطع‌های متوسطه اول، دوم، فنی و حرفه‌ای، کار و دانش، پرورشی، مربی بهداشت و مراقب سلامت وجود دارد و مسن‌ترین معلم در آموزش‌وپرورش نیز با حدود ۸۰ سال سن تدریس می‌کند.
آمار معلمان حق‌التدریسی مشغول به کار در آموزش و پرورش۱۶۰۰ نفر است و از حدود ۵ هزار نیروی معلم بازنشسته برای تدریس استفاده می‌شود البته امسال سهمیه سرباز معلم‌ها برای اصفهان کاهش یافته چون در سال‌های گذشته حدود۲۵۰ تا ۳۰۰ نفر سهمیه سرباز معلم برای تدریس دانش‌آموزان داشتیم اما امسال این رقم به ۱۵۳ نفر می‌رسد.
همچنین براساس ماده ۲۸، امسال قرار است که حدود ۷۰۰ معلم در استان جذب شوند که این تعداد جوابگوی نیاز استان نیست. این تعداد از مهرماه سال آینده برای تدریس وارد آموزش پرورش می‌شوند که با توجه به کمبود ۱۵ هزار نفر و بازنشستگی ۳۶۰۰ نفر در آموزش‌وپرورش این تعداد ناکافیخواهد بود. البته جذب نیروی حق‌التدریسی هر چند سال یک بار اتفاق می‌افتد و قرار است جذب تعداد ۶۰ هزار نیروی حق‌التدریسی تا ۳ سال آینده انجام شود که جذب این معلمان همه از طریق آزمون نیست. برای اصفهان ۳۰۰ معلم حق‌التدریسی جذب خواهد شد که این تعداد با تکمیل مدارک و پرونده و ارسال آن به آموزش‌وپرورش جذب می‌شوند.
جذب معلمان از دانشگاه فرهنگیان نیز از طریق قبولی افراد در کنکور است، یعنی اگر اشخاص متقاضی ورود به آموزش‌وپرورش باشند، با کسب رتبه لازم در آزمون کنکور می‌توانند وارد دانشگاه فرهنگیان شوند. بعد از ۴ سال تحصیل و دریافت حقوق، استخدام آموزش‌وپرورش می‌شوند و بعد از پایان تحصیلات هم در استانی که به آنها اعلام شده مشغول خدمت می‌شوند.
طرح معلم تمام‌وقت آموزش‌وپرورش طرحی مناسب به صورت تمام‌وقت و ۳۰ ساعته است که برای دبیران مقطع متوسطه در نظر گرفته شده تا به جای این‌که در هفته ۲۴ ساعت تدریس داشته باشند، به طور تمام‌وقت و ۳۰ ساعت در هفته تدریس کنند. اگر سنوات کاری معلمان به ۵ سال برسد، می‌توانند دراین طرح شرکت کنند. این سنوات کاری جزو بازنشستگی معلمان هم محسوب می‌شود و اگر در طرح معلم تمام‌وقت به مدت ۳۰ ساعت در هفته تدریس داشته باشند، حقوق تابستان هم دریافت می‌کنند. از مردادماه دبیران آمادگی خودشان را برای شرکت در این طرح را به امور اداری آموزش‌وپرورش اعلام می‌کنند تا ثبت‌نام شوند.