سومین مشاور امنیت ملی دونالد ترامپ، با اجراهای تندش در شبکه فاکس توجه رئیس‌جمهور آمریکا را به‌خود جلب کرد و یک‌ماه قبل از اینکه دولت آمریکا از برجام کناره‌گیری کند جانشین هربرت مک‌مستر شد. او در ابتدا ارتباطات نزدیکی با شخص ترامپ داشت اما در هفته‌های اخیر، به تنها مخالف‌خوان دولت ترامپ در مسئله سیاست خارجی تبدیل شد.
بولتون و مایک پمپئو، دیگر همفکر محافظه‌کارش در دولت، معمار رویکرد افراطی دولت ترامپ در مسائل خارجی و به‌خصوص مسئله ایران بودند.
اما در ادامه، وجه افراطی رویکرد مدل جنگ سردی بولتون، در تقابل با رویکرد سیاست خارجی ترامپ قرار گرفت و همین شکاف، باعث برکناری او شد. بولتون، یک ایدئولوگ بسیار تندرو است که خواستار دخالت نظامی در ایران و سوریه بود، نرمش برابر کره‌شمالی را تحمل نمی‌کرد و اعتقاد داشت واشنگتن باید برای مقابله با دولت ونزوئلا، از قدرت نظامی استفاده کند. جنگ‌طلبی بولتون، حتی مایه شوخی‌های رئیس‌جمهوری آمریکا هم بود و در رسانه‌ها نقل شده است که ترامپ گفته بود اگر به بولتون بود، آمریکا هم‌اکنون در ۴جنگ شرکت داشت.
در مقابل رویکرد هجومی بولتون، ترامپ به سیاست خارجی، به عرصه‌ای برای اثبات هنرمندی‌اش برای معامله و پایگاهی برای کسب موفقیت‌های داخلی بزرگ، مانند انتخابات بعدی، نگاه می‌کند.
پمپئو که یکی از معدود مقامات ارشد کاخ سفید است از ابتدای دولت فعلی در پست‌های مهم (رئیس سیا و حالا وزیر خارجه) بوده و همچنان در حال اوج‌گیری در کنار ترامپ است، از نظر ایدئولوژی شباهت زیادی به بولتون دارد اما مردی که در رسانه‌های آمریکا به جای وزیر امورخارجه آمریکا، به‌عنوان وزیر دونالد ترامپ توصیف شده، زودتر از بولتون متوجه شد که برای بقا در دولت فعلی، باید بین ایدئولوژی و ترامپ، دومی را انتخاب کند.
اختلاف نظر جدی بین بولتون و ترامپ، در ماجرای ساقط شدن پهپاد آمریکایی توسط ایران نمود پیدا کرد؛ بولتون بعد از دهه‌ها سودای ترتیب دادن حمله نظامی به ایران، تنها چند دقیقه با برآورده شدن آرزوی دیرینه‌اش فاصله داشت که ترامپ در آخرین لحظه جلوی حمله تلافی‌جویانه به ایران را گرفت. بعد از این رویداد، رسانه‌ها در آمریکا از اختلاف نظر جدی بولتون و رئیس‌جمهوری آمریکا خبر دادند. همزمان با ایجاد این شکاف بین ترامپ و بولتون، پمپئو زیرکانه خود را به ترامپ نزدیک کرد و نشان داد توصیف‌های رسانه‌ها از وفاداری و خدمتگزاری‌اش به شخص رئیس‌جمهور آمریکا، چندان اغراق‌آمیز نیست.
بولتون، در نمایش بزرگی که ترامپ درباره کره‌شمالی هم به راه انداخته بود یک وصله ناجور بود؛ ابتکار بی‌سابقه ترامپ برای ملاقات با کیم جونگ اون رهبر کره‌شمالی، در نشست دوم آنها در هانوی به‌دلیل مخالفت سرسختانه بولتون و پمپئو با لغو یکباره تحریم‌های آمریکا ناکام ماند. بعدا در دیدار غیرمنتظره کیم و ترامپ در منطقه حائل نظامی در مرز دو کره، برخلاف پمپئو که ترامپ را همراهی کرد، بولتون به مغولستان سفر کرد و از هیاهوی نمایش پرزرق و برق ترامپ دور ماند.
آخرین پرده از مخالف‌خوانی بولتون با ترامپ، مخالفت سرسختانه او با صلح دولت آمریکا و طالبان است. رسانه‌های آمریکایی گزارش داده‌اند که مخالفت او با دیدار بی‌سابقه ترامپ با رهبران افغانستان و طالبان در کمپ‌دیوید باعث لغو این نشست شد. از آن بدتر، سی‌ان‌ان به نقل از برخی منابع خود در کاخ سفید گزارش داده است که بولتون مسئول درز اخبار این نشست به رسانه‌ها بوده است. به گزارش نیویورک تایمز، دیگر دلیل عصبانیت ترامپ از بولتون این بوده است که تیم او به رسانه‌ها اینطور وانمود کرده که مایک پنس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا هم با این نشست مخالف بوده، درحالی‌که پنس، یکی از حامیان این ایده ترامپ بوده است.
به این مسائل کلی، می‌توان موارد کم اهمیت‌تری مانند مخالفت بولتون با نزدیکی ترامپ به ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، هزینه‌های سنگین دخالت مستقیم آمریکا در ونزوئلا زیرنظر بولتون و مخالفت او با خروج نیروهای نظامی آمریکا از سوریه را هم اضافه کرد. این رویکرد، انزوایی خودساخته را برای بولتون و تیم او به همراه داشت؛ به‌گونه‌ای که برخی منابع کاخ سفید به بی‌بی‌سی گفته‌اند که او در جلسات گروهی شرکت نمی‌کرد و عملا راه و روش مستقل خودش را داشت.
به موازات دوری بولتون از ترامپ، پمپئو، به بهای کنار گذاشتن عقاید نومحافظه‌کارانه‌اش، خود را به ترامپ نزدیک کرده و این فرصت را دارد که یکی از نزدیکان خود را جانشین رقیب پیشین خود کند.
آنطور که ترامپ در این سال‌ها نشان داده، پست مشاور امنیت ملی آمریکا، باید در اختیار کسی باشد که تنها دنباله‌رو دستورات اوست. متیو واکس‌من که در تیم امنیت ملی جورج بوش پسر بوده به نیویورک تایمز گفته است: «تصور من این است کسی جانشین بولتون می‌شود که دستور کارش، پیش‌بردن دستور کار ترامپ باشد. و البته هر کسی که در این موقعیت انتخاب شود به خوبی از این موضوع آگاه است. »
جیک سالیوان، مشاور هیلاری کلینتون، وزیر خارجه پیشین آمریکا و جو بایدن معاون اول باراک اوباما درباره جایگاه پمپئو در دولت فعلی به نیویورک تایمز گفته است: «پمپئو احترام بیشتری به رئیس‌جمهور نشان می‌دهد و ایجاد روابط دوستانه با ترامپ را به اولویت‌های ایدئولوژیک خود ترجیح می‌دهد. »این رابطه دوستانه، نه‌تنها در دولت فعلی نفوذ او را بیشتر می‌کند که می‌تواند در آینده هم برای پمپئو سودمند باشد؛ از مدت‌ها پیش گزارش‌هایی درباره علاقه‌مندی پمپئو برای شرکت در انتخابات سنا در ایالت آرکانزاس منتشر شده است و نزدیکی و حمایت ترامپ می‌تواند در این رقابت برای پمپئو حیاتی باشد. مارتین ایندیک دیپلمات سابق در دولت بیل کلینتون که هم‌اکنون در شورای روابط خارجی فعالیت می‌کند درباره روابط پمپئو و ترامپ می‌گوید: «هم‌اکنون، پمپئو حتی نمی‌خواهد کوچک‌ترین فاصله‌ای بین او و ترامپ ایجاد شود. »
- گزینه‌های جانشینی بولتون
دونالد ترامپ، اعلام کرده است که هفته آینده جانشین جان بولتون را معرفی خواهد کرد. تا آن زمان، جانشین او چارلز کوپرمن، سرپرست پست مشاور امنیت ملی ترامپ خواهد بود. از هفته‌ها پیش که گزارش‌هایی درباره برکناری بولتون مطرح بود، رسانه‌ها گمانه‌زنی درباره جانشین احتمالی او را شروع کرده‌اند و اسامی زیادی هم مطرح شده است. چند گزینه احتمالی جانشین بولتون، اینها هستند:
- استفن بیگون
نماینده ویژه آمریکا در امور کره‌شمالی، به خوبی از اختلاف‌نظرهای بولتون و ترامپ در مسئله کره‌شمالی آگاهی دارد. به‌عنوان یکی از نزدیکان مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا، بیگون رویکردی تکنوکرات دارد و به گفته رسانه‌ها، یکی از گزینه‌های اصلی جانشینی بولتون است.
- داگلاس مک‌گرگور
سرهنگ بازنشسته نیروی زمینی آمریکا، یکی از مهمانان همیشگی شوی «تاکر کارلسون تونایت» در شبکه فاکس است. او همچنین یکی از حامیان تصمیم رئیس‌جمهور آمریکا برای لغو حمله تلافی‌جویانه به ایران بوده است. مک‌گرگور همچون ترامپ، مخالف حضور نظامی آمریکا در خارج از این کشور است.
- ریچارد گرنل
سفیر آمریکا در آلمان، روابط دوستانه‌ای با ترامپ دارد و یکی از دوستان او به شمار می‌رود. او بارها گفته است که نامزد سمت‌های مهم در دولت آمریکاست و اخیرا هم گفته منتظر تماس دولت آمریکاست تا برای جایگزینی بولتون با او صحبت شود.
- هربرت مک‌مستر
ژنرال مک‌مستر، پیش از بولتون مشاور امنیت ملی دونالد ترامپ بود، اما به‌خاطر صحبت‌هایش درباره دخالت روس‌ها در انتخابات آمریکا، به‌صورت توییتری اخراج شد. با این حال بعد از آن اتفاق، ترامپ بارها به‌صورت تلفنی با او درباره مسائل مختلف مشورت کرده است. رسانه‌های آمریکایی گزارش داده‌اند که ترامپ پیش از اخراج بولتون، با مک‌مستر در این‌باره مشورت کرده است.
- چارلز کوپرمن
کوپرمن، سابقه همکاری با دولت رونالد ریگان را دارد. او رویکرد کاری متفاوتی با بولتون دارد و تنها واقعیات را روی میز می‌گذارد. ترامپ از این شیوه کار که با رویکرد ایدئولوژی‌محور بولتون تفاوت اساسی دارد، خوشش می‌آید. با این حال نزدیکی او به بولتون، شانس موفقیتش را پایین آورده است. او هم همچون بولتون، عقاید اسلام‌ستیزانه دارد.