بر اساس ماده ٤٨ قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها، حمل چوب، هیزم و زغال حاصل از درختان جنگلی در همه نقاط کشور ممنوع است و مرتکبان طبق قانون تحت تعقیب قرار خواهند گرفت و مجازات‌های سنگینی از جمله جریمه نقدی و حبس در انتظار قاچاقچیان است. طی روزهای اخیر اخبار و تصاویر بسیاری مبنی بر قطع درختان زاگرس و انتقال آنها به تهران در فضای مجازی منتشر شده است. خبرنگار همشهری این موضوع را پیگیری کرد که شرح آن را در این گزارش می‌خوانید.
- باید با قاچاق چوب اساسی برخورد شود
یک فعال زیست‌محیطی با محکوم کردن هر نوع قاچاق چوب و زغال جنگل می‌گوید: بیکاری و مشکلات اقتصادی باعث شده عده‌ای با تخریب جنگل‌ها و مراتع برای سودهای ناچیز دست به قاچاق آن بزنند. «کاوه جوانشیر» ادامه می‌دهد: این کار برای افراد بیکار که شغلی برای تامین معاش ندارد، کاری آسان و راحت است، هر چند سود چندانی ندارد. وی با تاکید بر این‌که باید با موضوع قاچاق چوب ریشه‌ای و اساسی برخورد شود، می‌افزاید: سازمان جنگل‌ها به عنوان متولی منابع طبیعی و اراضی ملی باید با این مشکل برخورد اساسی کند و فکر راه‌حل برای رفع این معضل باشد تا چوب حراج بر تنه درختان نخورد.
این فعال زیست‌محیطی اضافه می‌کند: در کنار منابع طبیعی، ضروری است که دستگاه قضایی نیز جدی‌تر با متخلفان برخورد و نتایج آن را از طریق رسانه‌ها اطلاع‌رسانی کند که متخلفان ببینند با این مساله برخورد جدی می‌شود. جوانشیر در ادامه به ارائه چند راهکار می‌پردازد و می‌گوید: کاهش تعداد درختان بلوط جنگل‌های زاگرس بسیار محسوس است و درختان کهنسال زاگرس در حال تخریب و تهدید هستند. زغال موجود در بازار شهرهای مجاور کوه زاگرس از چوب درخت بلوط تهیه شده که بسیار مرغوب است.
وی می‌گوید: با تعداد کمی نیرو در منابع طبیعی و... نمی‌توان از تخریب جنگل‌ها جلوگیری کرد. این فعال زیست‌محیطی بر لزوم نصب دوربین برای جلوگیری از تخریب و قطع درختان بلوط تاکید می‌کند و می‌گوید: همان‌طور که در حال حاضر برای شناسایی رانندگان متخلف در همه جاده‌های کشور دوربین هوشمند نصب شده است، می‌توان برای جلوگیری از تخریب جنگل نیز در نقاط مرتفع دوربین نصب کرد. باید سیستمی مشابه دوربین‌های ردیاب جاده‌ها در ارتفاعات مشرف به جنگل‌ها تعبیه و مراکزی برای رصد و کنترل راه‌اندازی شود. با این کار نه‌تنها از تخریب بلکه از آتش‌سوزی و اتفاقات مشابه نیز جلوگیری می‌شود.
جوانشیر ادامه می‌دهد: راهکار دیگر این است که گشت و کنترل هوایی در اختیار منابع طبیعی و محیط‌زیست قرار داده شود. در حال حاضر دستگاه‌هایی به شکل پرنده وجود دارند که می‌توانند چندین کیلومتر را پوشش دهند و خرید آنها هزینه زیادی ندارد. همچنین می‌توان از پهپادها برای حفاظت از جنگل‌ها و مراتع استفاده کرد.
- منکر قاچاق زغال نیستیم
سرهنگ «علی صفا کرمی» فرمانده یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی کرمانشاه با تاکید بر این‌که در این استان ترانزیت قاچاق چوب نداریم، می‌گوید: با اطمینان می‌گویم که در استان ما چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد. البته منکر قاچاق زغال نیستیم. قاچاق زغال بیشتر در منطقه آهوران عثمانوند و دورود رخ می‌دهد. فقر و بیکاری تنها دلیل قاچاق زغال در این مناطق است. وی ادامه می‌دهد: جریمه قاچاق زغال کم نیست و گاهی حتی منجر به ضبط خودرو نیز می‌شود.
منابع طبیعی به‌شدت با قاچاقچیان زغال بلوط برخورد می‌کند و در این رابطه نیروهای‌های متعددی در نقاط مختلف جنگلی نیز در پاسداری از آن مستقر می شوند. ما حتی در داخل شهر نیز پیگیر بارهای زغال‌فروشان هستیم که مبادا زغال بلوط بفروشند اما عمده کار ما دستگیری و برخورد با کامیون‌های خارج شهر است. از تصاویر ارسالی هم مشخص است که چوب بلوط نیست. بلوط چنین تنه‌ای ندارد.
- بار خودروها چوب جنگلی نیست
مدیر روابط عمومی منابع طبیعی استان نیز می‌گوید: آنچه در تصاویر ارسالی برای هر کارشناس جنگلی واضح و مبرهن است و به تایید کارشناسان هم رسیده این است که بار خودروها چوب جنگلی نیست. شاید خودروهای بسیاری در جاده‌ها تردد کنند و حامل چوب و یا زغال باشند، اما هر زغالی هم زغال بلوط نیست. «سیروس صفری» ادامه می‌دهد: چه بسیار کارگاه‌هایی که از چوب‌های باغ‌ها زغال تهیه می‌کنند که آنها هم با مجوز حمل می‌شوند و امروز بازار زغال‌فروش‌ها را گرم کرده‌اند.
وی می‌افزاید: در بسیاری از باغ‌ها کارشناسانه درختانی هرس و گاهی قطع می‌شوند و به فروش می‌رسند که خوراک همین کارگاه‌ها می‌شوند. در استان‌های غربی از جمله کرمانشاه، ایلام، کردستان و لرستان جوامع محلی و روستایی به دلیل کوهستانی بودن از فقر داشتن اراضی کشاورزی رنج می‌برند که گاهی در زیر اشکوب جنگل از دیر باز کشاورزی می کرده اند.
به این محرومیت، ناتوانی دولت در توانمندسازی آنها ورشد جمعیت هم افزوده شده و همه اینها دست به دست هم داده که در جنگل‌هایی که عمدتا فاقد درخت تک پایه بوده و شاخه زاد هستند دست به قطع درخت در سخت‌ترین شرایط زده و اقدام به تهیه زغال کنند. به‌جرات می‌توان گفت که گشت ها، مانورها، کمین‌ها و برخورد دستگاه قضایی با عاملین کمتر از برخورد، دستگیری و مجازات عاملین مواد مخدر در سطح کلان نیست. دستگیری و توقیف خودرو حامل زغال در استان کرمانشاه یعنی ساقط شدن فرد متخلف از زندگی.
- توصیه به خبرنگاران
مدیر روابط عمومی منابع طبیعی استان به خبرنگاران توصیه می‌کند: خبرنگاران در حوزه‌های تخصصی باید از منبع موثق و آگاه خبر تهیه کنند تا حداقل با دیدن یک تنه درخت یا کیسه زغال، نوع چوب و حتی وضعیت آن را از نظر سن و سلامت تشخیص دهند و عزیزانی که موفق به شناسایی محل دپو چوب شده‌اند با گرفتن یک شماره بدون کد و رایگان ۱۵۰۴ اطلاع دهند. صفری اضافه می‌کند: در بیشتر عکس‌ها و فیلم‌ها، قطر و رنگ چوب‌ها بیانگر این است که به احتمال زیاد صنوبر هستند. هرچند باید از نزدیک دید و این‌که درختان بلوط در استان کرمانشاه به طور عمده شاخه‌زاد هستند و ارزش اقتصادی جز در مورد زغالی که گفته شد، ندارند. وی بیان می‌کند: با سیاست‌های سازمان و اختصاص اعتبارات از صندوق توسعه ملی و تاکید بر مشارکت مردم و توانمندسازی جوامع محلی قاچاق چوب در حال ریشه‌کن‌شدن است.