روحانی دیدگاه‌های جمهوری اسلامی ایران در راستای حل و فصل بحران سوریه، بازگشت آوارگان سوری به وطن خود، عدم مداخلات خارجی در این کشور، مبارزه با تروریسم، تسهیل کمک‌های انسان‌دوستانه به مردم سوریه، کمک به روند بازسازی و تشکیل کمیته قانون اساسی این کشور را تشریح کرد.
از شهریور سال ۹۱ که رجب طیب اردوغان وعده داد به‌زودی و با سرنگونی دولت اسد در مسجد اموی دمشق نماز خواهد خواند ۷سال گذشت و حالا اردوغان در کاخ خود میزبان ۲ متحد اصلی بشار اسد است که برای اخراج نیروهای ترکیه و تروریست‌های مورد حمایت این کشور از سوریه به آنکارا رفته‌اند.
ایران، ترکیه و روسیه از سال ۹۵و یک روز پس از ترور سفیر روسیه در ترکیه مذاکراتی را برای شکل‌گیری یک مثلث عملیاتی با هدف حل و فصل بحران سوریه آغاز کردند. ترکیه که همواره خواستار سرنگونی دولت سوریه بود از آن زمان به بعد گام به گام در مسیر تعدیل مواضع قرار گرفته تا جایی که اینک محور مذاکرات سه‌جانبه درباره سوریه خروج نیروهای خارجی ازجمله آمریکایی و ترک از سوریه و پایان اشغال این کشور توسط گروه‌های تروریستی باقی مانده است.
روحانی، اردوغان و پوتین تاکنون ۴مرتبه با هم درباره سوریه نشست سه‌جانبه برگزار کرده‌اند و دیروز هم پنجمین نشست به میزبانی کاخ چانکایا آنکارا برگزار شد.
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه، رضا اردکانیان وزیر نیرو، امیر حاتمی وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، محمود حجتی وزیر جهادکشاورزی و عبدالناصر همتی رئیس‌کل بانک مرکزی روحانی را در این سفر همراهی می‌کردند که در نشست مشترک هیأت‌های عالی ۲ کشور حضور داشتند.
روحانی پیش از حضور در آنکارا گفته بود: هنوز بخش‌هایی از سوریه در اشغال دیگران است یا حضور تروریست‌ها در آن مناطق ادامه دارد. در منطقه ادلب تروریست‌ها هنوز حضور دارند و ادامه این جنگ با آنها در این منطقه ضروری است. در منطقه شرق فرات نیز سوریه با مشکلاتی مواجه است. حضور آمریکایی‌ها، تجاوزگرانه، غیرقانونی و مداخله‌جویانه است و باعث شده همواره این بخش از منطقه سوریه ناآرام بماند.
نشست‌های قبلی سران گروه ۳ در شهرهای سوچی روسیه (آذر ۹۶)، آنکارا (فروردین ۹۷)، تهران (شهریور ۹۷) و سوچی (بهمن ۹۷) با محوریت مبارزه مشترک با تروریسم منطقه‌ای و بازگرداندن آرامش، بازگشت آوارگان و برقراری ثبات سیاسی در سوریه برگزار شده است و دستور کار اجلاس آنکارا هم تحولات ادلب، تدوین قانون اساسی سوریه، بازگشت آوارگان و بازسازی و انتخابات سال ۲۰۲۱، ادامه و توسعه همکاری‌های سه‌جانبه در حوزه‌های مختلف اقتصادی و همچنین ارتباطات منطقه‌ای بود.
از سوی دیگر مقامات سیاسی ۳ کشور ایران، روسیه و ترکیه از حدود ۳ سال پیش مذاکراتی موسوم به نشست «آستانه» را برای حل و فصل کامل مسائل سوریه بدون مداخله خارجی در امور داخلی این کشور و با تأکید بر مشارکت طرف‌های سوری شامل دولت این کشور و گروه‌های معارض آن برگزار کرده‌اند.
سیزدهمین دور «نشست آستانه» درباره دستیابی به راه‌حل سیاسی برای بحران ۹ ساله سوریه روزهای ۱۰ و ۱۱ مردادماه ۱۳۹۸ در قزاقستان برگزار شد و قرار است چهاردهمین دور آن مهرماه آینده (اکتبر ۲۰۱۹) برگزار شود. در حاشیه مذاکرات سران، وزیران دفاع ایران و ترکیه در پشت درهای بسته درباره مسائل امنیتی و دفاعی منطقه تبادل‌نظر کردند.
- آدرس غلطی که آمریکا می‌دهد
حسن روحانی که به دعوت رسمی رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه برای حضور و سخنرانی در پنجمین دور اجلاس سه‌جانبه سران ایران، روسیه و ترکیه به‌آنکارا سفر کرده، با رجب طیب اردوغان دیدار و گفت‌وگو کرد. رئیس‌جمهور در این دیدار تأکید کرد: امنیت آبراه‌های منطقه صرفاً باید توسط کشورهای ساحلی تامین شود و حضور نیروهای آمریکایی و دعوت آنها از سایر کشورها برای حضور در منطقه تنها موجب افزایش مشکلات و تنش‌های موجود خواهد بود.
رئیس‌جمهور حملات به یمن را نتیجه محاسبات اشتباه و آدرس‌های غلط آمریکا دانست و گفت: همه باید تلاش کنیم تا با مشارکت سازمان ملل متحد، ثبات و آرامش به یمن بازگردد. رئیس‌جمهور ترکیه هم تأکید کرد: همکاری‌های تجاری بین ۲ کشور با استفاده از پول‌های ملی رشد قابل ملاحظه‌ای داشته و این روند ادامه خواهد یافت.
اردوغان خاطرنشان کرد: تحریم‌های آمریکا علیه ایران غیرسازنده است و از نظر دولت ترکیه حفظ برجام به‌عنوان نماد مهم موفقیت گفت‌وگو و دیپلماسی از اهمیت اساسی برخوردار است. رئیس‌جمهور ترکیه ادامه داد: ۲ کشور و ۲ ملت ایران و ترکیه در روزهای سخت در کنار هم ایستاده و خواهند ایستاد.
وی با بیان اینکه همکاری‌های سه‌جانبه ترکیه با ایران و روسیه در قالب روند آستانه نتایج بسیار خوبی برای ثبات و امنیت سوریه و منطقه داشته و توافقات ۳ کشور از تراژدی انسانی در مناطق مختلف جلوگیری کرده است، گفت: امیدواریم در نتیجه نشست آنکارا و تکمیل توافقات نشست قبلی در سوچی، ثبات و امنیت هر چه سریع‌تر در منطقه و به‌ویژه ادلب حاکم شود.
حسن روحانی، رئیس‌جمهور در آنکارا پایتخت ترکیه با ولادیمیر پوتین همتای روس هم خود هم دیدار کرد. محور این دیدار روابط دوجانبه، تحولات سوریه، افغانستان، یمن و امنیت خلیج‌فارس بود و طرفین درباره افزایش همکاری‌های تجاری ازجمله سامانه مالی بین‌المللی سوئیفت تبادل‌نظر کردند. «یوری اوشاکوف» دستیار امور بین‌الملل رئیس‌جمهور روسیه پیش از سفر پوتین به ترکیه خبر داد که پوتین قرار است در دیدار با روحانی همتای ایرانی خود در ترکیه با وی درخصوص ایجاد سیستم انتقال پیام‌های مالی برای جایگزینی سوئیفت گفت‌وگو کند.
- راهکارهای ۵گانه ایران
رئیس جمهور در سخنرانی خود در آنکارا گفت : ما برای پنجمین بار گرد هم آمده‌ایم تا با ارزیابی راه طی شده، تصمیمات مهمی برای آینده اتخاذ کنیم که می‌تواند ملت سوریه را در ترسیم آینده خود به دور از هرگونه فشار و دخالت خارجی یاری کند.
حسن روحانی گفت: اصول مشترک مورد تأکید ما ادامه مبارزه با تروریسم تا ریشه کنی این بلای خانمان‌سوز، گفت‌وگو و مصالحه، کاهش تنش، اصلاح قانون اساسی، بازگشت آوارگان، تبادل بازداشت شدگان و بازسازی سوریه است. سوریه‌ای آزاد و مستقل، سوریه‌ای که نه مورد تهدید دیگران باشد و نه پایگاهی علیه دیگران؛ سوریه‌ای به دور از اشغال و تهدید خارجی و مبرا از تروریسم؛ سوریه‌ای متحد، منسجم با حفظ تمامیت ارضی و حاکمیت ملی و سوریه‌ای که تک تک فرزندان آن از حقوق ذاتی، طبیعی و شهروندی خود برخوردار باشند. و در این مسیر، فقط و فقط سوری‌ها برای آینده خود تصمیم می‌گیرند و دیگران نباید اجازه یابند تا در امور داخلی آنها دخالت کنند.
او راهکارهای ۵ گانه ای را برای صلح سوریه ارائه داد که به شرح زیر است:
استقلال، حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه و عدم دخالت در امور داخلی آن کشور باید در هر شرایطی مورد احترام قرار گیرد.
حل و فصل سیاسی بحران سوریه از طریق انجام گفت‌وگوهای سوری - سوری و تشکیل کمیته قانون اساسی با حضور نمایندگان همه اقشار مردم سوریه و بدون هرگونه دخالت خارجی انجام پذیرد.
مناطق خارج از حاکمیت ملی از جمله ادلب، شرق فرات و جولان هر چه سریع‌تر بایستی از وجود گروه‌های تروریستی و نیروهای اشغالگر آمریکایی و اسرائیلی آزاد و به دامن ملت و دولت سوریه بازگردند.
جامعه بین‌المللی باید به مردم سوریه در بازگشت آوارگان به منازل خود و بازسازی کشورشان کمک کند.
ضروری است جامعه بین‌المللی با اقدامات خودسرانه رژیم صهیونیستی در تجاوز به سوریه و سایر کشورهای منطقه که صلح و امنیت جهانی را به مخاطره انداخته مقابله کند.