این روستاها علاوه بر نبود شغل با کمبود امکاناتی مثل آب آشامیدنی، جاده، مراکز و تجهیزات درمانی و... مواجهند. طبق آخرین آمارها، بیش از ۳۵ درصد جمعیت ۶۰۰ هزار نفری ایلام در روستاها زندگی می‌کنند و امروز زنگ خطر مهاجرت در روستاهای این استان به خصوص روستاهای مرزی آن بیشتر شنیده می‌شود. امروزه نبود شغل در روستاهای مرزی ایلام باعث مهاجرت مردم به شهرهای استان و حتی خارج از استان شده است. در اکثر این روستاها طرح‌های اشتغال‌زایی هدفمند وجود ندارد.
در این میان، روستاهای مهران و دهلران طی سال‌های اخیر به دلیل خشکسالی و کمبود بارش و همچنین گرم شدن بیش از حد هوا مشکلات فراوانی را در کنار بیکاری و محرومیت پشت سر گذاشته‌اند. به رغم وجود مرز مهران و تصویب راه‌اندازی بازارچه مرزی چیلات، بسیاری از مردم روستاهای مرزی استان از بازارچه مرزی بی‌بهره هستند و در واقع از امتیازات مرزنشینی سودی نمی‌برند.
- جای خالی شغل
یکی از مرزنشینان دهلرانی در گفت‌وگو با خبرنگار همشهری بیان می‌کند: در گذشته کشاورزی و دامداری انجام می‌دادیم، ولی چند سالی است که به دلیل خشکسالی و نبود آب، این کارها را کنار گذاشته‌ایم. «علی‌احمد باسره» می‌افزاید: متاسفانه در روستاهای مرزی هیچ طرح اشتغال‌زایی وجود ندارد. اهالی هم توان این کار را ندارند چون نه تسهیلات دارند و نه آموزش دیده‌اند. وی اظهار می‌کند: روستاهای زیادی در شهرستان دهلران طی سال‌های اخیر به طور کامل تخلیه شده‌اند و دیگر جمعیتی در آنها وجود ندارد. روستاهایی هم هستند که فقط چند خانوار در آنها زندگی می‌کنند.
- مرزنشینی با اعمال شاقه
یکی دیگر از مرزنشینان دهلران می‌گوید: مشکل روستاها فقط بیکاری نیست، هیچ‌گونه امکاناتی در روستاهای ما وجود ندارد. حتی جاده مناسبی برای تردد بین روستا و شهر وجود ندارد. «قاسم سعیدی» ادامه می‌دهد: در روستاهای مرزی دهلران از امکانات ورزشی خبری نیست و بیشتر جوانان در دام آسیب‌های اجتماعی افتاده‌اند. وی اظهار می‌کند: در روستاهای مرزی اکثر خانه‌ها قدیمی و فرسوده هستند، مردم درآمد بسیار پایینی دارند و برای گذران زندگی خود با مشکلات اساسی مواجهند.
این روستایی می‌گوید: اکثر مردم روستاهای دهلران تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی هستند و بخش مهمی از نیازهای مردم توسط این نهادها تامین می‌شود. سعیدی بیان می‌کند: این خیلی بد و ناشایست است که اکثر مردم یک منطقه فقیر و مددجو باشند در حالی که جوانان مستعد زیادی دارد و با تولید شغل در آن می‌توان وضعیت منطقه و مردم را تغییر داد.
- ارتقای سطح معیشت مرزنشینان
فرماندار دهلران در گفت‌وگو با خبرنگار همشهری اظهار می‌کند: یکی از طرح‌های مهم دولت برای حفظ جمعیت روستاهای مرزی، بهره‌مندی ساکنان آنها از عواید حاصل از فروش نفت است. «مجید عسگری» می‌افزاید: طبق مصوبه هیات وزیران، پرداخت عواید حاصل از فروش نفت به ساکنان روستاهایی که در فاصله ۲۰ کیلومتری از نوار مرزی قرار دارند، بلامانع است. وی می‌گوید: هدف اصلی دولت از این طرح، بالا بردن سطح معیشت مرزنشینان و تامین امنیت پایدار در مناطق مرزی است. عسگری ادامه می‌دهد: در صورت محقق شدن این طرح، ۴۹ روستای مرزی استان واقع در شهرستاهای دهلران، مهران و بخش مرکزی شهرستان ایلام از مزایای آن برخوردار می‌شوند.
- ارائه تسهیلات ارزان‌قیمت
مدیرکل امور روستایی استانداری ایلام نیز در گفت‌وگو با خبرنگار همشهری بیان می‌کند: برای ایجاد شغل پایدار در روستاهای استان ایلام، تسهیلات ارزان‌قیمت تا سقف یک میلیارد تومان با سود ۴ درصد در اختیار متقاضیان قرار می‌گیرد. «حسینعلی موسوی» ادامه می‌دهد: استفاده از این تسهیلات برای ایجاد اشتغال در مناطق مرزی می‌تواند امنیت پایدار را در مرزهای کشور و استان به همراه داشته باشد. وی می‌گوید: طی یک سال گذشته بیش از ۱۸۰ میلیارد تومان تسهیلات اشتغال روستایی در ایلام پرداخت شده که بخشی از این تسهیلات در روستاهای مرزی استان بوده است.
موسوی اظهار می‌کند: برای رونق و اشتغال در روستاهای مرزی استان راه‌اندازی ۲ بازارچه مهم چنگوله در مهران و چیلات در دهلران در دستور کار قرار گرفته است. برای احداث زیرساخت‌های بازارچه مرزی چیلات در مجموع اعتباری بالغ بر ۳۲۰ میلیارد ریال و بازارچه مرزی چنگوله ۳۰۰ میلیارد ریال هزینه شده است.
- اجرای طرح‌های مهم
این مسئول می‌گوید: راه‌اندازی بازارچه‌های مرزی در استان باعث ارتقای سطح معیشت مرزنشینان و در پی آن افزایش هم‌گرایی برای تامین منافع و امنیت ملی، افزایش میل ماندگاری در مرزها در مردم و جلب همکاری مرزنشینان در حراست از مرز و ایجاد امنیت در مناطق مرزی و همچنین افزایش اشتغال و کاهش نرخ بیکاری در استان - به‌خصوص در مناطق مرزی - می‌شود.
وی می‌افزاید: طرح‌های مهمی در حوزه کشاورزی استان در حال اجراست و روستاهای مرزی که بیشترشان در مهران و دهلران قرار دارند هم از آنها بهره‌مند می‌شوند. موسوی بیان می‌کند: از جمله این طرح‌ها سامانه گرمسیری برای آبیاری ۱۸ هزار هکتار زمین دیم، اجرای فاز دوم احیای دشت‌های استان ایلام در ۵۰ هزار هکتار و مهار آب‌های سطحی (اراضی پایین‌دست سدهای دویرج، میمه و کنگیر) در ۱۲ هزار هکتار از اراضی کشاورزی است.
ایلام ظرفیت‌های مرزی بی‌شماری دارد، اما روستاهای مرزی این استان محرومند و ساکنان آنها با کمترین امکانات زندگی می‌کنند. قطعا راه‌اندازی بازارچه‌های مرزی، اختصاص عواید فروش نفت و ایجاد امکانات می‌تواند به رفع محرومیت و ماندگاری جمعیت در روستاهای مرزی استان کمک کند.
باید توجه داشت که شرایط مناطق مرزی تاثیر کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت بر امنیت کشور دارند و نباید اجازه داد این مناطق به دلیل نبود اشتغال از سکنه خالی شوند.