به گزارش ایسنا در یکی دو دهه اخیر، مرمت، تعمیر، بازسازی و بهسازی واژه‌هایی مانوس و پرتکرار در کنار تئاتر شهر بوده‌اند که علاوه بر نتیجه مثبت، خسارت و زیان هم کم به این مجموعه وارد نکرده‌اند، آنقدر که برخی اشکال و ایرادهای فعلی تئاتر شهر دقیقا بخاطر یکسری کارهایی است که به عنوان بازسازی و تعمیر انجام شده بودند.
اما از حدود دو، سه سال قبل اگرچه اولویت‌ها در بازسازی و تعمیر تئاتر شهر به تدریج مشخص شدند، هر کار عمرانی در آنجا تعطیل شد تا بودجه لازم تامین و شرایط فراهم شود و کار ناقصی انجام نشود که البته به نظر می‌رسد این اتفاق باز هم در حال تکرار شدن است.
اولویت‌هایی که تابستان سال ۹۷ سعید اسدی (مدیر تئاتر شهر) در تکمیل بازسازی مجموعه برشمرد، شامل موارد متعدد در بخش‌های داخلی و بیرونی بود که از اولین و مهم‌ترین آن‌ها به خدمات ایمنی و تکمیل سیستم اطفاء حریق می‌توان اشاره کرد، اما وقتی چند ماه بعد یعنی در پاییز همان سال گذشته کارهای عمرانی در تئاتر شهر از سرگرفته شد، نوسازی و بهسازی سیستم ماشینری تالار اصلی در اولویت قرار گرفت!
بعد هم از اردیبهشت امسال تعمیرات تالار اصلی شروع شد که با وجود تلاش‌ها و اقدامات قابل توجه انجام شده، همین‌ها هم به نحوی ناقص می‌مانند چون برای تکمیل تالار اصلی در همین مرحله نیاز به پول است و دفتر طرح‌های عمرانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید در این مورد اهتمام ویژه داشته باشد.
تعمیرات و نوسازی‌های دور جدید تالار اصلی تئاتر شهر توسط یک شرکت دانش بنیان انجام می‌شود که بسیاری از کارکنانش فارغ‌التحصیل دانشگاه صنعتی شریف هستند. تیم فنی مستقر در تئاتر شهر از ۱۲ مهندس جوان تشکیل شده که هیچ کارگری را هم در گروه خود ندارند چون به گفته محمدعلی سلیمانی، مدیر پروژه بازسازی تالار اصلی، کارشان حساسیت‌هایی دارد که یک کارگر آماتور از پس آن‌ها برنمی‌آید و به همین دلیل خیلی از کارهایی که در این مدت انجام شده، حتی آن‌هایی که خارج از برنامه‌شان بوده مثل رنگ کردن دیوار بزرگ انتهای سن تالار که تا به حال رنگ نشده بود، یا تمیز کردن و رنگ کردن لوله‌ها و کف را خودشان انجام داده‌اند.
سلیمانی پیش‌تر، نصب پوشش نسوز در سازه‌های فوقانی تالار، جمع آوری بقایای ماشینری قدیمی، جمع آوری سازه‌های موقت پیشانی تالار اصلی که برای اجرای نمایش «ترور» آسیب دید و نصب موتور گیربکس سقف بالایی را از جمله فعالیت‌هایی عنوان کرده بود که انجام شده و حالا در گفت‌وگویی با ایسنا از کارهای بیشتری می‌گوید که به گفته خودش سبب شده از این پس تالار اصلی تئاتر شهر را بتوان پیشرفته‌ترین سالن کشور دانست.
این مرحله از بازسازی در تالار اصلی به بهانه نوسازی ماشینری آغاز شد و حالا سن گردان این تالار که سال‌هاست از کار افتاده بود، دوباره به راه افتاده و تعمیرات و تعویض قطعاتی که لازم بوده انجام شده است.
سن گردان
سلیمانی می‌گوید: تجهیزات تئاتر شهر ۴۰ سال است که کار کرده ولی سیستم تعمیرات و نگه‌داری‌اش خیلی ضعیف بوده است. همین سن گردان لازم بوده که هر از چندی تعمیر شود ولی نشده و یک بار هم به دلیل آتش سوزی بعضی چرخ‌هایش از بین رفته بود و به دلیل همین خرابی‌ها و نیز قدیمی بودن به طور کامل سرویس و نوسازی شد در حالی که اگر از اول تعمیر می‌شد به این وضع نمی‌افتاد.
او اضافه می‌کند: بسیاری از تجهیزات سالن اصلی قدیمی و اتریشی است و آنچه طراحی شده اگرچه با کانسپت درستی بوده اما براساس تکنولوژی همان زمان ساخته شده و باید به روز می‌شدند که این کار در بخش‌های مختلف توسط همین تیم فعلی انجام شد؛ یعنی الان علاوه بر تعمیرات و نوسازی‌ها، به همه تجهیزات قدیمی کنترل اضافه شده تا برای چرخش یا حرکت اتوماتیک باشند، با این کار هم ایمنی بیشتر شده و هم اینکه به دلیل اتوماتیک بودن، مقابل هر کاری که مغایر با عملکرد دستگاه یا بیش از حد توان و ظرفیتش باشد خطا می‌دهد.
یکی دیگر از کارهایی که در تالار اصلی انجام شده نصب یک دستگاه به اصطلاح «غیب شو» در کنار سن گردان است که به طور کامل توسط تیم بازسازی طراحی شده است.
دستگاه غیب‌شو
سلیمانی با اشاره به اینکه چنین وسیله‌ای یک تجهیز رایج در سالن‌های تئاتری است، می‌گوید: منتها ما چنین امکانی را با این طراحی در ایران نداشتیم و باید آن را می‌خریدیم. این «غیب شو» برخلاف اینکه معمولا در جایی از صحنه ثابت است، روی یک میز گردان طراحی شده و با توجه به حساسیتش تمام تست‌های استاندارد آن در کارخانه انجام شده است.
دیگر اتفاق بازسازی تالار اصلی تئاتر شهر باز شدن فضایی در جلوی سن است که گویا از همان ابتدای ساخت تئاتر شهر در زیر سن به صورت یک چاله تعبیه شده بوده اما در این سال‌ها به انباری تبدیل شده بود و حالا با بریده شدن چند متر از روی سن، فضایی برای قرارگیری ارکستر آماده شده است. البته گفته می‌شود که این فضا فقط برای ارکستر نیست و برای دکور هم قابل استفاده است.
محل ارکستر که سقف بالای آن بریده شده و باز می‌شود
با این حال پیگیری‌ها برای اینکه چرا چنین فضایی در تمام این سال‌ها بی‌استفاده مانده بوده و شاید تالار اصلی تئاتر شهر اصلا نیازی به ارکستر نداشته بی‌جواب مانده چون مدیر تئاتر شهر و نیز مدیر پروژه بازسازی هم می‌گویند هیچ سند و مدرکی دال بر اینکه این فضا دقیقا برای چه بوده و چرا تکمیل نشده است، پیدا نکرده‌اند جز اینکه گویا به دلیل نبود وقت، فرصتی برای تمام شدن وجود نداشته است.
سلیمانی توضیح می‌دهد که این چاله را خالی کرده و برای آکوستیک کردن، سطحش را هم کمی بالا آورده‌اند، ضمن اینکه مشخص است جایی برای ارکستر بوده و الان اگر نمایش موزیکالی هم بخواهد در این سالن اجرا شود، ارکستر می‌توان در آنجا قرار بگیرد.
طراحی، تولید و نصب ۱۸ فلای بار روی سقف که برای حرکات خاص یا بالا و پایین بردن بازیگر با تحمل وزن حداکثر ۲۰۰ کیلوگرم و سرعت یک متر بر ثانیه است، از دیگر بخش‌های تازه این تالار است که به گفته سلیمانی در حد استانداردهای سالن‌های بزرگ دنیا آماده شده. همچنین پل نوری هم که قبلا از مدار خارج شده بود الان جدید طراحی شده و در سه سطح اجازه نورپردازی می‌دهد. علاوه براین تغییر عرض (دهانه) و ارتفاع سن تالار که قبلا به طور دستی انجام می‌شد الان با سیستمی جدید اتوماتیک شده و در عرض بین ۱۶ تا ۱۱ متر و ارتفاع بین هشت تا چهار متر متغییر است که در این بخش هم پیشانی آسیب دیده تعمیر شده ضمن اینکه با امکان کوچک شدن عرض سن، شرایط برای نصب دکورهای کوچک‌تر هم مهیا شده است.
فلای بار
همه این کارها که فقط به بخشی از آن در این گزارش اشاره می‌شود، در حالی انجام شده که یکسری زیرساخت برای بهبود وضعیت سالن و نیز حفظ کیفیت این تجهیزات لازم است. برای مثال تعداد موتورهای موجود در سالن که در فضایی در ارتفاع ۲۱ متری از سن تالار اصلی قرار دارند، از دو موتور به حدود ۳۰ تا رسیده که همه توسط همین گروه فنی طراحی شده و این‌ها اگر در دمایی بالاتر از ۳۷ درجه باشند خطا می‌دهند. برای نصب سیستم تهویه و هواکش گویا پیگیری‌هایی هم در تئاتر شهر انجام شده اما درخواست‌ها هنوز به نتیجه نرسیده و بهتر است قبل از آنکه تابستان سال آینده برسد و هوا گرم شود و موتوری از کار بیفتد کار تکمیل شود مخصوصا اینکه با بررسی‌های صورت گرفته به نظر می‌رسد هزینه چندانی هم نخواهد داشت.
موتورهای نصب شده در بالاترین ارتفاع از صحنه اصلی
البته نصب هواکش تنها کار نیمه مانده در تالار اصلی نیست، چون با وجود اینکه ماشینری و تجهیزات سالن نو شده و حتی صندلی‌ها هم تعویض شده‌اند اما سیستم نور و صدا فعلا نصب نمی‌شود چون اگرچه خریداری شده و در وزارت ارشاد نگهداری می‌شود، ولی نصب آن هزینه‌ای دارد که پرداختش در این مرحله پیش‌بینی نشده پس گویا فعلا انجام نخواهد گرفت!
به این ترتیب با وجود اینکه با اضافه شدن تجهیزات جدید و نوسازی تجهیزات قدیمی، سالن اصلی تئاتر شهر به لحاظ ماشینری کامل شده اما نمی‌توان این را هم نادیده گرفت که بهتر است برنامه‌ریزی و حمایتی بیشتر در وزارتخانه اتفاق بیفتد تا حالا که چند ماهی است اجراهای سالن اصلی تئاتر شهر تعطیل شده دست‌کم چند کار اساسی و مهم دیگر هم انجام شوند و چیزی نیمه کاره نماند، مثل اکوستیک کردن دیوارها که سال ۸۶ با رنگ شدن کاشی‌ها خاصیت جذب صدای خود را از دست داده‌اند و الان طبق گفته برخی کارکنان قدیمی تئاتر شهر با سندبلاست کردن می‌توان مشکل برگشت صدا در سالن را حل کرد.
بخشی از بالای سقف و جایگاه تماشاچیان که به یکسری اقدامات ویژه و البته کم هزینه مثل پاکسازی نیاز دارد
به این‌ها خرید پرده نو با رنگ مناسب برای جلوی سِن یا پرده سیکلو که از مهم‌ترین اجزای یک سالن تئاتر است و دچار پارگی و سوختگی شده و نیز کف صحنه که بهتر بود به همان شکل قدیمی و چوبی خود برگردد را هم باید اضافه کرد.
در کنار تمام این‌ها مهم‌ترین کاری که باید هر چه سریع‌تر در تئاتر شهر انجام شود و از بخش‌های فنی هم اهمیت بیشتری دارد چون با جان آدم‌ها ربط دارد، سیستم اطفای حریق است. این بخش اگرچه جزو اولویت‌های اعلام شده از سوی تئاتر شهر بوده، اما فعلا در دستور کار نیست در حالی که همین مهندسان، لوله‌های آتش‌نشانی که در ارتفاعی زیاد از صحنه در بالای سن وجود دارد و متعلق به زمان تاسیس تئاتر شهر بوده را رنگ و تمیز کردند ولی آن سیستم الان کارایی ندارد و غیرفعال است.
لوله‌های قرمز قدیمی، غیرفعال و تازه رنگ شده برای خاموش کردن آتش
یک نکته مهم دیگری که مدیر این پروژه نوسازی بر آن تاکید دارد، روزهای بعد از تمام شدن کارهای فنی در تالار اصلی تئاتر شهر است. او می‌گوید: موتورها و سیستم‌هایی که اینجا نصب شده‌اند قطعا نگهداری درست و مرتبی می‌خواهد و باید طبق دستورالعملی هر سه ماه چک یک بار شوند. باید مجموعه با یک شرکت که به این دانش مسلط باشد قرارداد ببندد تا این کار انجام شود و فرقی نمی‌کند شرکت ما باشد یا یک شرکت دیگر. مهم این است که حتما این کار انجام شود.
او اضافه می‌کند: مسئله دیگر این است که باید به افرادی در تئاتر شهر کار با این سیستم‌ها آموزش داده شود چون بجز بستن نور و صدا، اگر کسی ناوارد باشد و هنگام اجرای نمایش اشتباه کند ممکن است اتفاقی جبران ناپذیر رخ دهد. البته ما گفته‌ایم که دو نفر از بچه‌های تئاتر شهر را آموزش می‌دهیم تا سیستم کار کردن را کاملا یاد بگیرند. یکی از این‌ها قطعا مدیر صحنه است که علاوه بر مشاوره‌ای که به کارگردان برای چیدن دکور و نیاوردن بار اضافی روی صحنه می‌دهد، برای اجرا باید کنار صحنه باشد چون همه چیز با پنل کنترلی انجام می‌شود.
این گروه فنی قرار بوده تا پایان شهریور کار خود را تمام کنند و سالن را تحویل دهند اما به دلیل اینکه همزمان با اجرای نمایش در سالن‌های دیگر نمی‌توانستند کارهای سر و صداداری را پیش ببرند و نیز به این دلیل که یکسری کار اضافه که در برنامه‌ریزی‌های‌شان نبود، را انجام دادند دیرتر پروژه را به پایان می‌رسانند.
سلیمانی می‌گوید: ما تلاش می‌کنیم ۱۵ آبان از اینجا بیرون برویم که البته حدود ۱۰ روز برای آموزش به نیروهای تئاتر شهر زمان می‌خواهیم و باید به آن‌ها کمک هم کنیم تا تجهیزاتی را که بیرون برده‌اند روی سیستم‌های طراحی شده نصب کنند.
او درباره خرج و مخارج این پروژه هم می‌گوید: کل قرارداد ما ۶ میلیارد تومان و تقریبا یک سوم پیشنهاد خارجی بود که تجهیزات کمتری را هم شامل می‌شد چون در برنامه آن‌ها فضای مربوط به ارکستر و پیشانی صحنه وجود نداشت. اما فرق آن‌ها با ما این است که اگر کار دست آن‌ها بود، پول نقد (۱۸ میلیارد) می‌گرفتند ولی ما اوراق بهادار سال ۱۴۰۰ را گرفته‌ایم که با این وضع تورم تا آن موقع به نصف ارزش الان می‌رسد.
براساس آنچه مدیر این پروژه توضیح داد، باید امیدوار بود که از این پس کارگردان‌های تئاتر و طراحان صحنه خلاقیت بیشتری را در طراحی دکورها به کار گیرند چون امکاناتی که دست‌کم در این تالار فراهم می‌شود قدرت مانور بیشتری به طراحی صحنه‌های جذاب و متفاوت می‌دهد، البته به شرط آنکه آثار خوبی برای اجرا در تالار اصلی تئاتر شهر انتخاب شوند.