مهاجرت، بیکاری، حاشیه‌نشینی و فراهم بودن شرایط برای گرایش به اعتیاد و در نهایت نبود کمپ ماده ۱۶ در استان، باعث شده تا این پدیده روزبه‌روز گسترش یابد و با وجود اقداماتی که از جانب حوزه‌های مختلف مانند بهزیستی، شهرداری، پلیس مبارزه با مواد مخدر و... انجام می‌شود، اما به دلیل فراهم نبودن شرایط مناسب و زیرساخت‌های لازم برای درمان ریشه‌ای این معضل، اقدامات جزیره‌ای سازمان‌های مختلف نتیجه مناسب نداشته باشد.
در نتیجه این درد جامعه و مبتلایان به آن به طور موقت درمان می‌شود، اما باز هم به دلیل نبود شرایط مناسب برای رهایی همیشگی از این بیماری به نقطه شروع برمی‌گردند و تنها معدودی از این بیماران می‌توانند خود را از این مهلکه نجات دهند. بهزیستی استان به عنوان متولی امر، اقدامات گسترده‌ای در حوزه پیشگیری، کاهش آسیب، درمان و بازتوانی برای افراد مبتلا به اعتیاد انجام می‌دهد، اما به دلیل مشکلات دیگر از اشتغال گرفته تا مشکلات اقتصادی، روحی و روانی و... این فرایند همچنان ادامهدارد.
- ۳ بار برای ترک اقدام کرده‌ام
یکی از بیماران مبتلا به اعتیاد که تاکنون ۳بار در مراکز ترک اعتیاد ماده ۱۵ نگهداری شده و اقدام به ترک کرده است، می‌گوید: هر بار از ۲ تا ۳ ماه در این مراکز تحت درمان ترک قرار گرفتم و تا مدت کوتاهی پس از بیرون آمدن از کمپ پاک بودم، اما دوباره به سمت مصرف مواد برگشتم. «حمید شعبانی» می‌افزاید: شغل و حرفه‌ای ندارم و همه هزینه‌هایم بر عهده خانواده‌ام است و به دلیل سابقه اعتیادی که دارم هیچ‌کجا برای کار به من اعتماد نمی‌کنند. با فکر و خیال‌هایی که روز و شب دوره‌ام می‌کند ناخودآگاه به سمت دوستان قدیم و مصرف دوباره مواد کشیده می‌شوم.
وی عنوان می‌کند: تا زمانی که داخل کمپ هستم و دارو مصرف می‌کنم و تحت نظر روانشناس و پزشک هستم، شرایط خوب است و احساس رضایت دارم، اما بعد از مدتی که اینها تمام می‌شود، مشکلات قبل مانند بیکاری، بی‌پولی، سربار دیگران بودن و... احساس پوچی برایم می‌آورد و تنها با مصرف مواد است که می‌توانم آنها را فراموش کنم.
- اهمیت پیشگیری از آسیب‌ها
مدیرکل بهزیستی البرز با بیان این‌که جامعه ما در ۲ بخش درگیر مقوله اعتیاد است، می‌گوید: در بخش سخت‌افزاری پدیده مواد مخدر و مقابله با عرضه مواد مخدر، نیروهای امنیتی و نظامی و اطلاعاتی تلاش می‌کنند و در بخش سلامت اجتماعی و کنترل و کاهش آسیب‌های ناشی از آن، سازمان بهزیستی در کنار سایر ارگان‌ها مثل آموزش و پرورش، دانشگاه علوم پزشکی و نیروهای نظامی و انتظامی، استانداری‌ها و شورای مبارزه با مواد مخدر خدمات ارائه می‌دهد.
«اسدالله حیدری» با تاکید بر اهمیت پیشگیری از آسیب‌ها می‌گوید: در البرز ۳۶ محیط اجتماع‌محور وجود دارد که با نیازسنجی، ارزیابی، پایش محلات و آموزش پیشگیری از اعتیاد در محیط‌های شهری، روستایی، آموزشی، صنعتی و سازمانی برای آگاه‌سازی جوانان فعالیت می‌کنند. وی با بیان این‌که مراکز درمان به ۳ دسته مراکز سرپایی، مراکز اقامتی میان‌مدت (کمپ‌ها) و مراکز اقامتی بلندمدت تقسیم می‌شوند، می‌افزاید: ۹ مرکز درمان سرپایی، ۱۰۳ کمپ مراکز اقامتی میان‌مدت و ۲مرکز اقامتی بلندمدت در استان وجود دارد که به معتادان خدمات می‌دهند. حیدری با بیان این‌که ۸ مرکز سرپایی در کرج و یک مرکز هم در فردیس وجود دارد می‌گوید: در این مراکز درمان سرپایی و سم‌زدایی با کلونیدین و بوپرنورفین و نالترکسون و گرفتن تست‌های رپیت، تست «تی‌ال‌سی» از مراجعان و یا درمان نگهدارنده با روش‌های درمانی مثل متادون و بوپرنورفین و شربت تنتوراپیوم انجام می‌شود.
- فعالیت کمپ‌ها
مدیرکل بهزیستی البرز در مورد فعالیت کمپ‌ها می‌گوید: اینها مراکزی هستند که با هدف بهبود و بازتوانی افرادی که با اختلال مصرف مواد به صورت داوطلبانه مراجعه می‌کنند و تا ۳۰ روز اقامت دارند، خدمات می‌دهند. رویکرد اصلی در این مراکز پرهیزمداری با مشارکت و کمک گروه‌های همتا و خودیار است، ضمن این‌که تیم آموزش‌دیده شاغل و متخصص در مرکز شامل مسئول فنی (پزشک)، مدیر داخلی، روانشناس و مددیار در مراکز حضور دارند.
وی با بیان این‌که یک مرکز اقامتی بلندمدت «تی‌سی» در کرج و یک مرکز هم در ساوجبلاغ وجود دارد، می‌افزاید: این مراکز به مدت ۶ ماه به افراد بهبودیافته با خدمات مداخله‌ای درمان با رویکرد تغییرات رفتاری و اجتماعی خدمات می‌دهند. حیدری اظهار می‌کند: چرخه نهایی تکمیل درمان معتادان با پذیرش مددجو و نگهداری از بهبودیافتگان بلامکان است که برای این امر ۲ مرکز در استان وجود دارد که به صورت رایگان ۳ تا ۶ ماه خدمات مددکاری، روانشناسی و ایجاد اشتغال پایدار با بیمه و ارجاع به مراکز فنی و حرفه‌ای برای کسب مهارت‌های فنی، آموزش مهارت‌های کسب و کار، مهارت‌های زندگی و مهارت‌های روانی و اجتماعی، اجرای قدم‌های دوازده‌گانه انجمن معتادان گمنام، ارتباط با خانواده و بازگشت مجدد آنها به آغوش خانواده را انجام می‌دهند.
- خدمات کاهش آسیب
مدیرکل بهزیستی البرز با بیان این‌که برخی از معتادان تمایلی به ترک مواد ندارند، می‌گوید: برای کاهش آسیب‌های ناشی از این امر در ۲ مرکز گذری کاهش آسیب در کرج، یک مرکز در ساوجبلاغ و یک مرکز در فردیس به همراه تیم سیار، خدمات روزانه کاهش آسیب شامل یک وعده ناهار، آموزش و مشاوره برای پیشگیری از رفتارهای پرخطر جنسی و توزیع اقلام بهداشتی رایگان، برنامه توزیع و جمع‌آوری سرنگ و سوزن و توزیع مواد ضدعفونی‌کننده بین معتادان و برگزاری جلسات گروه‌های همتا وجود دارد. حیدری می‌افزاید: ارجاع به مراکز بهداشتی و درمانی در موارد جدی‌تر، ارجاع به مراکز درمان نگهدارنده با متادون در صورتی که خود مرکز متادون نداشته باشد و خدمات حمایتی شامل تغذیه، پوشاک، پانسمان و... از دیگر اقداماتی است که در این مراکز انجام می‌شود.
وی با بیان این‌که یک مرکز کاهش آسیب گذری «کانکس» نیز در ساوجبلاغ وجود دارد که به معتادانی که تمایل به ترک ندارند، یک وعده غذای گرم و خدمات بهداشتی می‌دهد، اضافه می‌کند: یک مرکز سرپناه شبانه «شلتر» در کرج و یک مرکز هم در فردیس وجود دارد که به معتادانی که تمایل به ترک ندارند، خدماتی از جمله شام و صبحانه، محل خواب و امکانات استحمام، تامین پوشاک ۲ بار در سال زمستانی و تابستانی، ارجاع به مراکز اورژانس در صورت نیاز، ارجاع به مراکز بهداشتی، برگزاری جلسات گروه‌های خودیار و اجرای کلاس‌های آموزشی در صورت امکان و انجام پاره‌ای از فعالیت‌ها برای ارجاع فرد به سیستم‌های درمانی و حمایتی و بازگشت به خانواده در صورت امکان و ایجاد شرایط بازگشت فرد به شرایط بهتر داده می‌شود.
- پرداخت وام خوداشتغالی به بهبودیافتگان
مدیرکل بهزیستی البرز با بیان این‌که پرداخت وام خوداشتغالی از آخرین اقداماتی است که در زمینه بازتوانی انجام می‌شود، می‌گوید: پس از تشکیل پرونده برای متقاضیان بهبودیافته با ۱۲ ماه پاکی دارای حرفه و ارجاع به کمیته استانی، وام پرداخت می‌شود. همچنین به کارفرمایان به شرط جذب نیرو از بین بهبودیافتگان نیز وام کارفرمایی پرداخت می‌شود.
«اسدالله حیدری» اضافه می‌کند: در استان ۴ مرکز آماده‌سازی شغلی نیز وجود دارد که مصاحبه شغلی توسط مددکار با بهبودیافتگان از اعتیاد انجام می‌شود و پس از آن فرد از آموزش‌هایی در زمینه مهارت‌های کسب و کار، مهارت‌های زندگی و سایر مهارت‌های فنی و حرفه‌ای به صورت رایگان با دریافت گواهینامه برخوردار و آماده ورود به بازار کسب و کار می‌شود. وی می‌گوید: در ۶ ماه گذشته توسط مراکز مختلف بهزیستی استان در حوزه پیشگیری به ۳۵ هزار و ۴۰۰ نفر، کاهش آسیب ۲۲۲۰ نفر، درمان ۲۹ هزار و ۶۶ نفر و در زمینه بازتوانی به ۷۴۲ نفر خدمات‌رسانی شده است.
- مانع بزرگ در مسیر ساماندهی معتادان
رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر البرز با بیان این‌که بزرگ‌ترین مشکل البرز در حوزه ساماندهی معتادان نداشتن کمپ ماده ۱۶ است، گفت: برای ایام نوروز ظرفیت هزار نفری به استان تخصیص داده شد که هزینه آن را ستاد تامین کرد و ما پس از جمع‌آوری معتادان را به مرکز غربالگری که زیر نظر بهزیستی استان است، تحویل دادیم.
به گزارش همشهری، سرهنگ «علی عسگری» افزود: اداره کل بهزیستی نیز با ۲۵ کمپ قرارداد بست و این افراد را در دوره‌های یک تا سه ماهه در کمپ‌ها نگهداری و پس از چند ماه رها کردند و پس از آن ظرفیت دیگری به استان اختصاص داده نشده است. وی با بیان این‌که فرمانده ناجا و همچنین فرمانده انتظامی البرز بارها در مورد راه‌اندازی کمپ ماده ۱۶ تاکید کرده‌اند، گفت: ما نیز اعلام کردیم که در صورت اعلام ظرفیت برای استان ظرف ۷۲ ساعت همه معتادان استان را جمع‌آوری کنیم و تحویل دهیم.
وی ادامه داد: متاسفانه فضایی برای نگهداری معتادان البرز وجود ندارد و در حقیقت استان ما از نبود کمپ ماده ۱۶ و در نتیجه عدم ساماندهی معتادان رنج می‌برد. سال گذشته دستوراتی برای ایجاد کمپ ماده ۱۶ در البرز صادر شد، اما متاسفانه به نتیجه نرسید. سرهنگ عسگری با بیان این‌که ساماندهی معتادان در مرحله اول نیاز به راه‌اندازی کمپ ماده ۱۶ و در مرحله دوم پیگیری بهزیستی به عنوان سازمان متولی در کنار شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر دارد گفت: باید ظرفیتی ایجاد شود تا در این دوره با حضور پزشک و روانپزشک علاوه بر درمان جسمی، روح و روان بیماران نیز درمان شود.
رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر البرز افزود: متاسفانه درمان روانی معتادان مغفول مانده است. ما افراد را به کمپ می‌بریم، پس از یک بازه زمانی از نظر جسمانی ترک کرده و در جامعه رها می‌شوند. اما از آنجا که روح و روان آنها به مواد اعتیاد پیدا کرده، اولین چیزی که بعد از بیرون آمدن دنبال آن می‌روند مواد است.
وی با تاکید بر لزوم حرفه‌آموزی و کارآموزی در دوره ترک گفت: سازمان فنی و حرفه‌ای باید در این زمینه فعالیت کند که متاسفانه در این زمینه تعامل چندانی نیست و کاستی‌های زیادی وجود دارد. وی اظهار کرد: بیشتر معتادان در کوچه و خیابان ولگرد و بی‌خانمان هستند و جا و مکان ندارند و از طرفی برای تامین مواد مورد نیاز خود سرقت‌های خرد انجام می‌دهند. در حالی که اگر درمان همراه با حرفه‌آموزی و کارآموزی باشد، معتادان پس از آزادی با مشغول شدن به کار و کسب درآمد ایمن‌تر خواهند بود.
سرهنگ عسگری با اشاره به مطالبات مردم در خصوص داشتن تفرجگاه، کوچه و خیابان و محل زندگی عاری از معتادان بیان کرد: این مطالبه بحق مردم است که از ناجا دارند، اما متولی اصلی این امر سازمان بهزیستی و استانداری هستند. رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر البرز گفت: سال گذشته مبلغی از جانب سردار مومنی برای راه‌اندازی کمپ ماده ۱۶ و قطعه زمینی هم در ماهدشت کرج از جانب دادستان به شورای هماهنگی اختصاص داده شد، اما به دلایلی به نتیجه نرسید. وی تاکید کرد: تا زمانی که کمپ ماده ۱۶ در استان راه‌اندازی نشود و اقدامات اساسی برای درمان جسم و روان و همچنین حرفه‌آموزی و اشتغال افراد ترک‌کرده انجام نشود، این معضل اجتماعی را نمی‌توان به صورت ریشه‌ای درمان کرد و ساماندهی معتادان فقط با همکاری همه‌جانبه امکان‌پذیر است.