جایشان را به شهرک‌ها و نواحی صنعتی دادند تا نسل‌های جدید از خاک‌اره دُکان کوچک پدران خود، کارگاه و تولیدی‌های بزرگی را بسازند و امروز قم قطب تولید صنایع چوب کشور شناخته شود. «محمد عسکری» که ۱۲ سال است در ناحیه صنعتی خورآباد کار می‌کند، قم را مهم‌ترین تولیدکننده کارهای چوب در کشور عنوان می‌کند و از گرانی چوب و خواب بازار به دلیل همین گرانی خبر می‌دهد و می‌گوید: چوبی که ۱۵۰۰ تومان می‌خریدیم اکنون کیلویی ۳ هزار تومان شده است. همه‌چیز نقدی شده و کارها را چکی می‌فروشیم. همین سخت است. از اول سال هنوز بازار تکان نخورده و رکود حکم‌فرماست.
وی می‌افزاید: حقوق‌های نجاری روزمزد است و ۴ نفر در این واحد بدون بیمه کار می‌کنند. مزد نجاری از روزانه ۷۰ هزار تومان هست تا روزی ۱۳۰ هزار تومان و بستگی به این دارد که چقدر مهارت داشته باشی. ما دستگاه هم داریم اما دستگاه خوابیده است. همه لوازم این دستگاه‌ها از خارج می‌آید، اما اکنون قیمت بالاست. یک تیغ را که ۷۰ هزار تومان می‌خریدیم الان باید ۲۹۰ هزار تومان بخریم. آن هم ۳ روز که کار کند، یا می‌شکند یا کند می‌شود. در کارگاه‌های قم از سرویس خواب گرفته تا نهارخوری و صندلی ساخته می‌شود و البته کارهای منبت و سفارش‌های خاص که بیشتر برای شهرستان‌هاست.
بومی‌های روستا می‌گویند، جوان‌های خورآباد ۷۰ درصدشان نجار هستند و تقریباً همه‌شان صندلی و میز نهارخوری می‌سازند. عسکری می‌گوید: چوب‌ها از شمال می‌آید. بعضی‌هایشان ایرانی است و بعضی گرجستانی. از چوب راش و گردو تا توسکا و... مصرف می‌کنیم. اسکلت را می‌سازیم و به تهران می‌فرستیم. آنها رنگ می‌کنند و رویه می‌کوبند و به نام خودشان می‌فروشند. از برندهای مختلف و مطرح در قم سفارش داریم. گاهی هم کارهایمان تا تبریز و اصفهان و مشهد هم می‌رود.
- رونق کسب و کار
محوطه کوهستانی و خلوت ناحیه صنعتی خورآباد با هوای خوب و سالمی که دارد، شاید در کمتر منطقه صنعتی پیدا شود. در واحد تولیدی بعدی، «علیرضا»، کارگری که یک سال است در این ناحیه مشغول به‌کار است می‌گوید، از کارش راضی است و رونق کار خوب است. «محمدعلی طالبی» که ۵ ماه است نگهبانی ناحیه را بر عهده دارد نیز، رونق کار را خوب ارزیابی می‌کند و تنها مشکل گرانی چوب را عامل اصلی مشکل این صنف می‌داند. او می‌گوید: در این محدوده دیگر مجوز ساخت نمی‌دهند تا فاز ۲ راه بیفتد. شورا و دهیار جلسه گذاشتند تا تأیید کنند پشت این ناحیه صنعتی برای بچه‌های خورآباد مجوز صادر شود. در این ناحیه صنعتی حدود ۲۸ نفر اشتغال دارند. اکنون حدود ۷۰۰ میلیون تومان هزینه اولیه احداث یک واحد است. اینجا از کارخانه چسب و زغال داریم تا بطری یک بار مصرف و...
- تلاش برای تکمیل زنجیره تولید
«محمود سیجانی» مدیر کل صنعت، معدن و تجارت استان قم شاید مناسب‌ترین کسی باشد که بتواند به سؤال‌های مربوط به مشکلات این واحدهای صنعتی پاسخ دهد. به گفته او، صنعت چوب قم در شهرک صنعتی قنوات، شهرک ثامن‌الائمه(ع)، خیابان کاسه‌گران و ناحیه صنعتی خورآباد است. نزدیک به ۵۰ درصد محصولات تولیدی با چوب خام کشور در قم تولید می‌شود و در تهران پس از رنگ‌کاری به قم یا نقاط دیگر کشور می‌رود. سیجانی در مورد دلیل عقب‌ماندگی قم در تکمیل زنجیره تولید محصولات چوبی می‌گوید: هنرمندان و صنعتگران ما بیشتر در کار تولید مواد خام بودند و گام‌های بعدی این زنجیره را برنداشتند.
مدت‌ها کارشناس صنایع بودم و می‌دانستم در بخش چوبِ قم، ما مزیت داریم و حلقه‌های گمشده‌ای وجود دارد که دو، سه حلقه به‌تنهایی بیشترین درآمد و ارزش افزوده و اشتغال را با خود به همراه دارد. او در پاسخ به مشکلات تهیه و قیمت چوب می‌گوید: چوب هم مشکلات خاص خود را در تأمین دارد، چراکه جنگل هم محدودیت و ممنوعیت دارد و بعضی از اینها باید واردات انجام دهند که در این بحث، اگر شرکت تعاونی باشد ما ثبت سفارش انجام می‌دهیم تا هزینه تولید پایین‌تر بیاید. به گفته مدیر کل صنعت، معدن و تجارت استان، قم واحدهای تولیدی خیلی خوبی دارد که با دستگاه سیان سی طرح‌های روز می‌زنند.
البته در قنوات واحد رنگ‌کاری صنعتی خیلی خوبی هم احداث شده، اما فقط جوابگوی تولیدات خودش است و ما نیاز به مجتمع‌های رنگ‌کاری داریم. رویه‌کوبی فرصت شغلی خوبی در قم دارد و ما در قم تولید چرم مصنوعی داریم که ماده اولیه این کار است و در بسته‌بندی هم خلئی داریم که باید پر شود. او می‌افزاید: خوشه چوب و مبلمان ۲ سال است که همایش چوب در قم برگزار می‌کند و اینها مشکلات و مطالبات خودشان را در قالب همایش و خوشه بیان می‌کنند و این فرصت خوبی برای بیان این مطالبات است. سیجانی وظیفه دولت را بسترسازی و ایجاد فرصت سرمایه‌گذاری عنوان می‌کند و می‌گوید: اگر هر کسی از من مشورت برای سرمایه‌گذاری در قم بگیرد، اول رنگ و رویه‌کوبی مبل را می‌گویم که تکمیل زنجیره تولید در استان است. یکی، دو نفر هم به‌تازگی آمدند و امیدواریم نتایج آن را تا سال آینده ببینیم. البته ما در آینده نزدیک نمایشگاه چوب و مبلمان را هم در شهر قم داریم.
- اولویت، سرمایه در گردش است
مدیر کل صنعت، معدن و تجارت استان قم در مورد اشتغال صنعت چوب به طورکلی اعتقاد دارد که این صنایع به خودی خود اشتغال زیادی ندارند، اما خدمات بعدی آنها اشتغال زیادی دارد. به طوری که به گفته او، چوب و مبلمان وقتی دستی انجام شود، ۲ تا ۳ هزار نفر اشتغال دارد، اما وقتی دستگاه و ماشین‌آلات وارد می‌شود، اشتغال مستقیم کم می‌شود.
با این حال، در بخش خدمات و اشتغال غیرمستقیم، افزایش ظرفیت ایجاد شده و ضریب تبدیل اشتغال آن چند برابر زیاد می‌شود. سیجانی نسبت به ارائه تسهیلات به سرمایه در گردش که از خواسته‌های صنعتگران قم است می‌گوید: تسهیلات به سرمایه ثابت کمتر داده می‌شود و اولویت ما سرمایه در گردش است و ما حفظ واحد و اشتغال موجود را بر واحدهای جدید ترجیح می‌دهیم و همه واحدهای موجود به سرمایه در گردش نیاز دارند.
- گرانی چوب و جولان دلالان
«حسنعلی حسن‌پور» مدیر واحدی تولیدی است که سال ۹۷ راه‌اندازی کرده و آن را حاصل ۲۵ سال سابقه کارگری می‌داند. وی می‌گوید: از ناحیه صنعتی ۴۰۰ متر زمین را به قیمت ۳۰ میلیون تومان خریدیم که کمیته امداد ۲۵ میلیون تومان برای اشتغال جوانان روستای خورآباد وام داد و همین پول کمک‌مان کرد تا بتوانیم این کارگاه را راه بیندازیم. البته در نهایت کل کارخانه ۴۰۰ میلیون تومان هزینه احداث و راه‌اندازی برداشت.
کارهایش بیشتر در قم و تهران فروخته می‌شود. بنکداران قم هم به شیراز و تهران و کاشان پخش می‌کنند، اما برای این‌که همه اینها پا بر جا بماند باید دخل و خرج هم با هم بخواند. حسن‌پور می‌افزاید: چوب بسیار گران شده، اما کارهای تولیدشده به همان اندازه گران نمی‌شود. اگر چوبی که از شمال می‌آید به این گرانی به فروش نرسد و اینقدر دلال‌بازی نباشد کار بهتر پیش می‌رود. وی معتقد است. اگر شرکت تعاونی چوب خودش همه چوبی که در کشور وجود دارد توزیع کند بازار ثابت می‌ماند.