چندین و چند راهپیمایی برای اعتراض به آلودگی هوا، درخواست کاهش مصرف سوختهای فسیلی و توجه به تغییرهای آبوهوایی برگزار شد. جمعه، روز راهپیماییهای دانشآموزان بود؛ دانشآموزانی که اغلب با همراهی معلمان و خانوادهها از مدرسه بیرون زدند تا بگویند اگر چیزی قرار است تغییر کند رفتار ماست که باید با زمین و طبیعت مهربانتر باشیم. جمعه، روز دانشآموزان بود تا بگویند بچهها میخواهند دنیا را تغییر بدهند، بچهها میخواهند دنیا را نجات بدهند. این جمعهها را از پارسال، نوجوانی سوئدی به نام گرتا تونبرگ بنیان گذاشت.
داستان گرتا و «جمعهها برای آینده» از تماشای یک مستند شروع میشود، مستندی دربارهی پلاستیکهای رها شده در اقیانوسها و خرسهای قطبی گرسنه. گرتا تونبرگ هشت ساله مستند پلاستیکهای رها شده را در مدرسه تماشا میکند و تماممدت اشک میریزد. خودش از آن روز اینطور یاد میکند: «هنگام تماشای مستند، همهی همکلاسیها نگران بودند، اما بعد هرکدام به چیز دیگری فکر میکردند. من نتوانستم اینطور باشم و آن صحنهها در ذهنم مانده بودند.»
گرتا بعداً دربارهی تغییرات آبوهوایی اطلاعات بیشتری پیدا میکند و این برایش بسیار عجیب و شوکآور است که بزرگترها چندان موضوع را جدی نمیگیرند. او چند سال بعد دچار افسردگی میشود و مدتی به مدرسه نمیرود. البته در این فاصله با پدر و مادرش دربارهی نگرانیها و افکارش صحبت میکند و از طریق عکسها، مقالهها، گزارشها و فیلمها اطلاعات زیادی به آنها میدهد. همینکه متوجه میشود مادر و پدرش به حرفهایش گوش میکنند و توانسته تغییراتی انجام دهد، تصمیم میگیرد احساس افسردگی را از خود بیرون کند چون این احساس فقط وقتش را هدر میدهد؛ وقتی که میتواند از آن برای انجام کارهای بسیار خوب استفاده کند.
گرتا وقتی اعتصاب دانشآموزان مدرسهی پارکلندِ فلوریدا در برابر قانون آزادی خرید و فروش اسلحه در آمریکا را میبیند، ایدهی اعتصاب آبوهوایی در ذهنش متولد میشود.
بهخاطر همین تابستان پارسال، یعنی دوشنبه ۲۹ مرداد ۹۷ و درپی فاجعههای محیط زیستی مانند موج گرما در شمال اروپا و آتشسوزی جنگلها، گرتا تصمیم میگیرد فعالیتش را بهتنهایی آغاز کند. بر روی یک قطعه چوب، عبارت «اعتصاب مدرسه برای آب و هوا» را مینویسد و سوار بر دوچرخه به سمت پارلمان سوئد میرود. آن روز گرتا از ساعت هشت و ۳۰دقیقه صبح تا ساعت سه بعدازظهر مقابل پارلمان مینشیند. روز اول بهتنهایی این کار را میکند، اما در روزهای بعد افراد دیگری به او میپیوندند. خواستهاش این است که مقامات سوئد براساس توافقنامهی پاریس، انتشار کربن را کاهش دهند.
سرانجام او در شهریور ۱۳۹۷ موفق میشود اعتصابهای منظمی را در یک روز جمعه با شعار «جمعهها برای آینده» راه بیندازد و از دیگر دانشآموزان میخواهد او را همراهی کنند. در آذر ۱۳۹۷، ۱۷۰۰ دانشآموز در ۲۴ کشور دنیا در این اعتصاب شرکت میکنند و تا بهمن این اعتصابها به ۳۰ کشور میرسد.
اما آنچه گرتا را تا این اندازه مصمم به ادامهی راه میکند و باعث میشود چندین هزار نفر از همسن و سالهایش و حتی بسیاری از بزرگترها هم درکنارش بایستند، اطلاع از اهمیت و گستردگی خطرهایی است که بهخاطر تغییرهای آبوهوایی در کمین کرهی زمین است. خبرهای این حوزه فقط روایتگر بخش کمی از بلاهایی است که ندانم کاریهای بشر بر سر زمین آورده است و آن را تا مرز نابودی میکشاند. شاید حالا بهتر بتوانیم گرتا و صحبتهایش را درک کنیم.
- گرتا تونبرگ، خطاب به رهبران جهان: شما رؤیاها و کودکی مرا دزدیدهاید!
دوشنبه اول مهر، گرتا تونبرگ، سخنرانی پُراحساسی در نشست فوقالعادهی تغییرات اقلیمی در سازمان ملل متحد، خطاب به رهبران جهان ایراد کرد. او در بخشی از سخنرانی خود گفت: «همهی اینها اشتباه است. من الآن نباید اینجا باشم. من باید به مدرسهام در آن سوی اقیانوس برگردم. با این حال همهی شما به سمت من میآیید و امید میدهید؟ چهطور جرئت میکنید؟ شما رؤیاها و کودکی مرا با کلماتی بیمعنا دزدیدهاید. البته من درشمار افراد خوششانسم. مردم رنج میکشند و میمیرند. اکوسیستمها در حال نابودیاند. ما در ابتدای انقراض گروهی هستیم و همهی شما فقط میتوانید دربارهی پول و داستانهای افسانهای همیشگی از رشد اقتصادی صحبت کنید؟ چهطور جرئت میکنید؟
شما در حال شکست ما هستید، اما جوانها شروع به درک خیانت شما میکنند. چشم همهی نسلهای آینده روی شماست. اگر تصمیم به شکست ما بگیرید، ما هیچوقت شما را نخواهیم بخشید و اجازه نخواهیم داد قسر در بروید... جهان بیدار شده و تغییر در راه است؛ چه بخواهید چه نخواهید.»