- فعالیت هزاران فروشگاه اینترنتی
براساس آمارهای منتشر شده اخیر؛ ۳۲ هزار کسب‌وکار اینترنتی در کشور وجود دارد و در سال جاری نیز به بیش از ۶۲۰ هزار کسب‌وکار اینترنتی مجوز فعالیت داده شده است. تنها در اصفهان که یکی از کلان‌شهرهای ایران است. هزاران فروشگاه اینترنتی فعالیت می‌کنند که برخی از این فروشگاه‌ها با رشد و توسعه خوبی که داشته‌اند تبدیل به انتخابی برای مردم درخرید کالا شده‌اند. فروشگاه‌هایی که با استقبال زیادی هم روبه‌رو می‌شوند وگاهی آن‌قدر نرخ اجناس خود را کاهش می‌دهند که تعدادی از فروشندگان سنتی هم در برخی از موارد کالاهای مورد نیاز فروشگاه خود را از آنها خریداری می‌کنند. برآوردها چنین نشان می‌دهد که فروشگاه‌های اینترنتی موفق، روزانه تا ۱۰ هزار سفارش هم داشته‌اند و درآمد آنها چندین برابر بسیاری از فروشگاه‌های سنتی در بازارهای اصفهان است.
«بهروز یاوری» که مدیر یکی از این فروشگاه‌های مجازی است در مورد فعالیت برخی از این فروشگاه‌ها در اصفهان می‌گوید: در زمانی قرارگرفته‌ایم که خواسته یا ناخواسته نیاز به گسترش فعالیت‌های مجازی وجود دارد. با آنکه صاحبان مشاغل اینترنتی از مشکلات خود شاکی هستند، اما به آینده امیدوارند و می‌گویند اقتصاد از آن ما است. چراکه امروزه مشتریان، علاقه‌مند به تهیه کالای مورد نیاز خود از راه‌هایی ساده‌تر از خرید در بازارهای سنتی هستند. وی می‌افزاید: دیگر زمان این‌که مردم در شهر بزرگی مانند اصفهان برای خرید یک کالا چندین بازار را زیر پا بگذارند، گذشته است. واقعیت آن است که به دلایلی چون ازدحام و دور بودن بازارها از یکدیگر، شخص برای خرید کالا باید زمان زیادی را صرف کند. ازاین‌رو برخی از مشتریان ترجیح می‌دهند کالای مورد نیاز خود را از فروشگاه‌های اینترنتی تهیه کنند. هرچند عده‌ای هم براین باورند که به دلیل بافت سنتی اصفهان، مردم همچنان علاقه‌مند به خرید از بازارهای سنتی هستند ولی این موضوع، مربوط به هر نوع کالایی نمی‌شود و این از تعداد فعالیت فروشگاه‌های مجازی در اصفهان مشخص می‌شود.
به گفته این فعال، خریدار به محبوبیت فروشگاه بسیار اهمیت می‌دهد و اغلب سعی می‌کند برای خرید به فروشگاهی که به آن اعتماد دارد و به‌علاوه خدمات خوبی هم ارائه می‌دهد مراجعه کند. با بررسی‌های انجام‌شده مشخص شد که بیشترین خرید اینترنتی که مردم انجام می‌دهند بعد از موبایل، مربوط به پوشاک است که در برخی از سایت‌ها باقیمت خوبی عرضه می‌شود. حتی خیلی از کالاهایی که در این فروشگاه‌های مجازی موجود هستند هنوز وارد فروشگاه‌های سنتی نشده‌اند، بنابراین عده‌ای از خریداران با آگاهی از این موضوع پوشاک مورد نظر خود اعم از کیف و کفش و لباس را از فروشگاه‌های مجازی تهیه می‌کنند و البته این موضوع باعث شکایت بسیاری از صاحبان برند در شهر اصفهان شده است که مجبور به پرداخت اجاره‌های بالایی هم هستند. چون این فعالان براین باورند که بخش عمده‌ای از مشتریانشان را سایت‌های معروف جذب خود کرده‌اند.
- چالش‌های کسب‌وکارهای اینترنتی
توسعه مشاغل اینترنتی و استقبال از آنها در اصفهان یک‌طرف ماجراست و چالش‌های بزرگی که در برابر این نوع از کسب‌وکارها قرار دارد طرف دیگر است. چالش مهمی که در برابر این نوپاهای اینترنتی قرار دارد کافی نبودن سطح اطلاعات و آگاهی برخی از مدیرانی است که سالانه موانع اساسی برای فعالان اقتصاد دیجیتال ایجاد می‌کنند. این در حالی است که بسیاری کشورها سعی می‌کنند با تصویب و اجرای قوانین مناسب و مرتبط با این حوزه، فعالیت اقتصادی کشورشان را تقویت کنند و افزایش دهند. اما بنا به گفته کارشناسان و فعالان این بخش در ایران قوانین سختگیرانه‌ای برای کسب‌وکارها و فعالان اینترنتی در نظر گرفته شده و برخی از این قوانین موجب از بین رفتن سرمایه و ظرفیت‌های زیادی می‌شود.
«رضا اخوان»، استاد تجارت الکترونیک درباره موانع پیش روی کسب‌وکارهای اینترنتی می‌گوید: از زمانی که کسب‌وکارهای اینترنتی به‌طور رسمی شکل گرفت، دولت حمایت کافی از صاحبان این مشاغل نداشته است. هرچند این گروه از مشاغل فقط به دنبال رسمیت یافتن هستند و حمایت و تسهیلات مورد نظر دیگر مشاغل را درخواست نکرده‌اند. به گفته این کارشناس هر نوع فعالیت تجاری و اقتصادی نیازمند قوانین خاص خود است تا توسط این قوانین به فعالیت خود ادامه دهد و با توجه به اهمیت و جایگاهی که تجارت در اقتصاد دارد و فراگیر شدن فعالیت‌های جدید مانند تجارت الکترونیک بازنگری قانون و توجه قانون‌گذار در این زمینه ضروری به نظر می‌آید. چه‌بسا قوانینی برای آنها اجرا می‌شود که مربوط به مشاغل سنتی است و این صحیح نیست.
وی می‌افزاید: درحالی‌که حمایت و قوانین خاصی برای مشاغل اینترنتی وجود نداشته، شاهد آن هستیم که این کسب‌وکارها با سرعت رشد کرده‌اند. حال اگر حمایت‌های قانونی صورت گیرد و قوانین برای خدمات آنلاین و فضای مجازی ساماندهی شود، خیلی از مشکلات حل خواهد شد. اخوان خاطرنشان می‌کند: اکثر کشورها برای آنکه کسب‌وکارهای اینترنتی‌شان رونق گیرد، زیرساخت‌های لازم را فراهم کرده‌اند، چراکه این امر تا حدود زیادی می‌تواند بر رونق اقتصاد، اشتغال و تولید ناخالص داخلی اثر بگذارد و انتظار می‌رود همان‌گونه که در سایر کشورها کسب‌وکارهای اینترنتیصاحب جایگاه شده، ما هم مانند سایر کشورها به کسب‌وکار اینترنتی بها دهیم و برای آنها شرایط فعالیت ایجاد کنیم، به‌گونه‌ای که همه آنها بدانند سیاست‌گذاران فضا را برای استارت‌اپ‌ها فراهم کرده‌اند؛ این اعتماد کمک می‌کند تا آنها سراغ کارهای بزرگ بروند. وی ادامه می‌دهد: درکل تسهیل در قوانین، حمایت از انجام و توسعه این دسته از فعالیت‌ها و جلوگیری از دخالت بخش دولتی در فعالیت‌ها به رشد و پیشرفت این عرصه کمک می‌کند. ضمن آنکه امنیت شغلی کسب‌وکارهای این عرصه مهم است و با نگاه جامع به این عرصه، مشکلات آنها رفع می‌شود.
- پیگیری شکایات
بنا به گفته رسول جهانگیری، رئیس اتاق اصناف اصفهان، کسب وکارهای اینترنتی تحت نظر اتحادیه کشوری هستند وفعالیت آنها هم از طریق سامانه های کل کنترل می شود. وی می افزاید: درگذشته این نوع از کسب وکارها در هراستانی جداگانه بررسی می شدند و شکایات مرتبط با آنها نیز در همان استان رسیدگی می شد اما اکنون اگر شکایتی در زمینه کسب وکارهای اینترنتی باشد از طریق اتحادیه کشوری پیگیری می شود. این مسئول با تاکید بر نوپا بودن کسب وکارهای اینترنتی بیان می کند: با توجه به کشوری شدن اتحادیه آنها مشخص نیست چند درصد از این نوع از کسب وکارها در اصفهان فعالیت می کنند اما آنچه روشن است آنکه مردم اصفهان متمایل به استفاده از کسب وکارهای اینترنتی هستند وآینده هم به طرفی می رود که خواه ناخواه بسیاری از کسب وکارها ناگزیر به سمت اینترنتی شدن می روند.
- ممانعت از مرگ زودرس کسب‌وکارهای اینترنتی
به گفته «سبحان اکرام نیا»، کارشناس اقتصاد دیجیتال، مسئولان سعی دارند قوانین اقتصاد سنتی را برای اقتصاد دیجیتال نیز به کار گیرند. استفاده از قوانین بازارهای اقتصادی سنتی برای کسب‌وکارهای دیجیتالی نوعی آسیب‌زدن به آنها و فراموش کردن ظرفیت‌های این حوزه است. وی تأکید می‌کند: بی‌توجهی مسئولان به کسب‌وکارهای دیجیتالی مرگ زودرس این کسب‌وکارهای نوپا را در پی خواهد داشت و باید تا دیر نشده به فکر ساماندهی کسب‌وکارهای دیجیتالی باشیم و برای آنها کاری کنیم.