این روزها امیدها برای احیای گراندهتل قزوین یکی از اولین نمونه‌های هتل به شیوه مدرن و اروپایی دوره قاجاری زنده شده است؛ عمارتی که محل بسیاری از تصمیمات تاثیرگذار تاریخ معاصر ایران است و شاید معماری و قدمت آن از این حیث در رتبه‌های بعدی اهمیت این بنای تاریخی قرار می‌گیرد.
- مزایده سرنوشت‌ساز
موضوع احیای تنها گراندهتل ایران از موضوعاتی بود که سازمان میراث فرهنگی کشور در سال ۸۶ مطرح کرد و کار مرمت و مالکیت آن از ید استان خارج و به صندوق حفظ و احیای میراث فرهنگی واگذار شد. برگزاری مزایده‌های مکرر نتوانست گره از بخت بسته آن باز کند تا سرمایه‌گذاران با پیروزی در این مزایده‌ها بتوانند کار مرمت این بنای تاریخی را آغاز کنند. بعد از سال‌ها هشدار رسانه‌ها درباره وضعیت نامناسب این اثر ملی، بالاخره در فهرست مزایده نام بانک گردشگری و شرکت سمگا وابسته به این بانک به چشم آمد و این مجموعه توانست وثیقه‌های لازم را تامین کند و طرح مرمت و بازسازی این عمارت را برای تایید روی میز کارشناسان قرار دهد. اما بخت با گراندهتل همچنان همراه نبود و به دلیل نقدهای فراوان به طرح ارائه‌شده، طرح برای بازبینی به شرکت برگردانده شد. نوروز ۹۷ برای گراندهتل شروع خوبی داشت و طرح تاییدشده نویدبخش شروع عملیات اجرایی برای احیا و مرمت این بنا بود. عملیات احیای گراندهتل از مهر سال جاری شروع شده است و امیدواریم گراندهتل که روایتگر بخشی از تاریخ این سرزمین است، در کش و قوس‌های فراوان این سال‌هایی که بر او و خاطرات مردم این شهر رفته است عاقبت به خیر شود.
- معارضات ملکی
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان از واگذاری کار احیا به شرکت سمگا طی ۲ سال آینده خبر داد و گفت: کار مرمت و احیای گراندهتل به صندوق حفظ و احیای بناهای تاریخی واگذار شده و این صندوق نیز کار مرمت را به شرکت سمگا سپرده است. امیر ارجمند با اشاره به کندی کار علت این امر را معارضات ملکی در جوار این بنای تاریخی دانست و از اهتمام مجموعه میراث فرهنگی استان برای پایان دادن به این غائله ظرف چند ماه آینده خبر داد.
- نظارت مستمر بر روند احیا
مدیرعامل صندوق احیا و بهره‌برداری از اماکن فرهنگی ـ تاریخی کشور در گفت‌وگو با همشهری با اشاره به توانمندی مالی شرکت برنده در این مزایده اظهار کرد: احتمال توقف کار به دلیل کمبود اعتبارات در این پروژه وجود نخواهد داشت. محمدرضا پوینده درباره شرایط واگذاری این بنا گفت: این شرکت قرار است در حدود ۲ سال این بنای تاریخی را مرمت و پس از آن به مدت ۲۰ سال از آن بهره‌برداری کند. کاربری آن نیز همچنان هتل خواهد بود و به عنوان یک هتل سنتی از آن بهره‌برداری خواهد شد.
وی با اشاره به نظارت مستمر بر روند احیای این پروژه ملی توضیح داد: طرح اولیه را اداره کل میراث فرهنگی استان قزوین و صندوق احیا بررسی و مرمت آن را آغاز کرده‌اند. مدیرعامل صندوق احیا و بهره‌برداری از اماکن فرهنگی ـ تاریخی کشور مبلغ مورد نیاز برای مرمت، تجهیز و راه‌اندازی این بنا را بیش از ۱۶ میلیارد تومان برآورد کرد و افزود: شرکت برنده زیرمجموعه بانک گردشگری است و توان مالی بالایی دارد و جزو ذی‌صلاح‌ترین سرمایه‌گذاران ما به حساب می‌آید.
- دقت در مرمت
کارشناس مرمت آثار تاریخی در خصوص معماری منحصربه‌فرد این بنا گفت: گراندهتل از طرف خیابان ۲ طبقه و از سمت حیاط ۳ طبقه دارد. راهروها و اتاق‌هایی دارد که با طاق و تویزه پوشش داده شده است. از ویژگی‌هایی همچون روکش چوبی، ستون‌های مدور با سرستون‌های گلدانی، سقف چوبی، گچبری و آجرکاری برخوردار است. محمد نعیمیان با اشاره به مخاطراتی که سال‌های متروک ماندن این بنا بر سر آن آورده است، افزود: به دلیل مرمت نشدن بنا در سال‌های گذشته بخشی از قسمت‌ها دچار آسیب‌های جدی شده است و باید در مرمت مجدد دقت بیشتری شود. وی با اشاره به اهمیت حفظ بنا با تمام مشخصات فعلی در بازسازی تصریح کرد: نباید با بازسازی این بنای تاریخی توسط بخش خصوصی مشخصات فیزیکی و معماری ابنیه تغییر کند.
- تنها بازمانده گروه گراندهتل‌های ایران
پژوهشگر و تاریخ‌شناس قزوینی درباره اهمیت احیای این بنای منحصربه‌فرد گفت: توجه به ساخت کاروانسراهای متعدد در اوایل سلطنت ناصرالدین شاه قاجار موجب نشد شاه قاجار در سفر به فرنگ توجهش به ساخت هتل‌های فرنگی جلب نشود. این امر سبب شد نخستین نمونه از هتل‌های اروپایی با نام «گراندهتل» در قزوین، بندرانزلی و بعدها به صورت هتل‌های زنجیره‌ای «امین‌السلطان» در خیابان جدید قم و تهران ساخته شوند، اما گراندهتل قزوین از قدیمی‌ترین گراندهتل‌های باقیمانده در ایران محسوب می‌شود. محمدعلی حضرتی‌ها بیان کرد: گراندهتل قزوین اولین گراندهتلی بود که در کشور ساخته شد و در حال حاضر تنها بازمانده گروه گراندهتل‌های ایران در شهرهای تهران، تبریز و قزوین است.
وی درباره تاریخ ساخت این بنا توضیح داد: گراندهتل را ارباب برزوی شاپور پارسی از تاجران زرتشتی معروف قزوین که بعدها به مهرشاهی تغییر نام داد، در سال‌های ۱۲۹۹ تا ۱۳۰۰ ساخت. ۵ سال بعد از ساخت گراندهتل و هم‌زمان با روی کار آمدن پهلوی، ارباب برزو تصمیم گرفت برای توسعه گراندهتل برق را وارد قزوین کند و در کوچه‌ای روبه‌روی این بنا اولین کارخانه برق قزوین را ساخت. مسئولان این هتل در سال ۱۳۱۰ سالن سینمایی به نام تابستانه ساختند که در سال ۱۳۱۹ دچار حریق شد و آن را دوباره مرمت کردند. این بخش از هتل تا سال ۱۳۵۶ فعال بود که با آتش‌سوزی مجدد از بین رفت و دیگر بازسازی نشد. مالکیت گراندهتل پس از ارباب برزو به فرزندان او واگذار شد تا این‌که پس از ثبت بنا با شماره ۱۲۸۹۹ در فهرست آثار ملی کشور در ۱۹ مرداد ۱۳۸۴ اداره کل میراث فرهنگی استان قزوین این مجموعه را خریداری کرد. این پژوهشگر تاریخ با بیان این‌که گراندهتل نخستین هتل به سبک جدید در ایران بوده که اواخر دوره قاجار ساخته شده و مورد بهره‌برداری قرار گرفته است، افزود: این بنای تاریخی روی بنایی ساخته شده که در آغاز چاپارخانه صفویان بوده است.
طبقه زیرین آن را حفظ کردند و با استفاده از مصالح و چوب ۲ طبقه روی آن اضافه کردند. حضرتی‌ها با اشاره به اسناد باقیمانده از این هتل در خصوص برگزاری جلسه تاریخی کودتای ۳ اسفند گفت: گراندهتل حدود سال ۱۳۰۱ شمسی به بهره‌برداری رسید و داستانی که درباره برگزاری جلسه تاریخی کودتای ۳ اسفند درگراندهتل بر سر زبان‌هاست، با توجه به اسنادی که از این هتل برجای مانده قابل اتکا نیست و در واقع این جلسه در مهمانخانه قزوین برگزار شده بود. وی یادآور شد: این هتل به دلیل موقعیت شهر قزوین میزبان افراد و شخصیت‌های مهم و تاریخ‌سازی بوده است. این هتل جزو اولین هتل‌های ساخته‌شده به سبک اروپایی در قزوین و کشور به حساب می‌آمده است.