در تعاریف علم اجتماع، از زندگی کردن یک زن و مرد با یکدیگر بدون عقد شرعی و ثبت رسمی با عنوان «ازدواج سفید» یاد می‌شود که با توجه به فاکتور اول آن در کشور ما ممنوع است. اما به اذعان مسئولان و جامعه‌شناسان، این ممنوعیت نتوانسته است جلوی رشد این پدیده را در ایران بگیرد.
یک استاد دانشگاه از این نوع ازدواج با عنوان «همباشی» یاد می‌کند و آن را در جوامع غربی دارای کارکرد می‌داند.
شهلا پورکاظمی با اشاره به این‌که در جوامع مذکور همباشی مقدمه‌ای برای ازدواج است، آن را در ایران یک «کج‌کارکرد» معرفی می‌کند چون برای افرادی اتفاق می‌افتد که از ازدواج بازمانده‌اند.
تاخیر در ازدواج؛ معضل یا امری مطلوب
در سال‌های اخیر مسئولان و کارشناسان مکررا با ارائه آمار از کاهش ازدواج در کشور صحبت کرده و یکی از دلایل آن را افزایش ازدواج سفید دانسته‌اند، اما این جامعه‌شناس معتقد است که آمار ازدواج کم نشده است و فقط تاخیر در ازدواج صورت گرفته است.
بر اساس گزارش ایسنا، پورکاظمی در این زمینه توضیح می‌دهد: اگر فرد به شکل خودخواسته ازدواجش را به تاخیر بیندازد معضل نیست، اما اگر تاخیر در ازدواج ناشی از محدودیت‌ها باشد، این موضوع به یک معضل تبدیل می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد که در ایران بیشتر تاخیر در ازدواج‌ها خودخواسته است.
مسئولیت‌پذیر نبودن یک دلیل است
یک وکیل دادگستری دلیل اصلی ظهور پدیده ازدواج سفید را نبود مسئولیت‌پذیری حداقل در یک طرف از رابطه می‌داند و می‌گوید: در چنین روابطی افراد مسئولیت عملکرد خود را بر عهده نمی‌گیرند و همین می‌تواند در تداوم زندگی مشترک تاثیر بسیاری داشته باشد. این در حالی است که اکنون فضای ازدواج مناسب نیست و افراد به علت وجود مشکلاتی مانند مسائل اقتصادی، به ازدواج و رفتن زیر یک سقف تمایل ندارند.
سید هادی موسوی با بیان این‌که در ازدواج سفید آنچه بسیار به چشم می‌آید احساس عدم امنیت روانی برای هر دو طرف و خصوصا دختران و زنان است، در خصوص تاثیر مخرب و فاجعه‌آمیز این‌گونه روابط بر ذهن و روان زنان هشدار می‌دهد.
فرزندان ازدواج سفید چه می‌شوند؟
این وکیل دادگستری با اشاره به این‌که ازدواج سفید در ایران از نظر شرعی و قانونی زنا به حساب می‌آید، درباره فرزندی که در این نوع ازدواج به دنیا می‌آید، یادآور می‌شود: اغلب زن به خاطر پرهیز از بی‌آبرویی به دنبال اثبات رابطه ابویت فرزند و والد نمی‌رود و حتی اگر ادعا کند که صیغه بوده است، در صورت انکار مرد، ادعای زن، به خاطر ثبت نبودن، قابل اثبات نیست.
موسوی می‌افزاید: برای فرزندان و بارداری‌های احتمالی در ازدواج سفید هیچ پیش‌بینی قانونی صورت نگرفته است و همین تعداد کودکان نامشروع و بدون شناسنامه و آمار سقط جنین غیرقانونی و مرگ و میر ناشی از آن را افزایش می‌دهد.
تاثیر مدرنیزاسیون بر ازدواج
یک جامعه‌شناس نیز با بیان این‌که مدرن شدن جوانان خود پیامدی از مدرنیزاسیون کل جامعه است می‌گوید: این موضوع تاثیر عمیقی بر روابط بین فردی در جامعه داشته است و با توجه به نقش و جایگاه محوری جوانان در جامعه ایرانی، جلوه‌های این تاثیر را بیش از هر جا باید در ازدواج جست‌وجو کرد.
عالیه شکربیگی حضور گسترده جوانان را در حوزه عمومی و دگرگونی نقش و پایگاه آنها به‌وجودآورنده وضعیتی تناقض‌آمیز می‌داند که موجب بروز فرصت‌ها و تعارضات گوناگون در حوزه روابط صمیمی آنها شده است.
رابطه حضور در فضای مجازی و ازدواج
این استاد دانشگاه نشانه‌های تغییرات جاری را در خانواده‌ها و جوانان در حوزه‌های تنوع‌طلبی جوانان و ظهور شبه‌خانواده (ازدواج سفید) در میان جوانان و خانواده‌های کم یا بدون فرزند جست‌جو می‌کند و یکی از دلایل گریز جوانان را از ازدواج رسمی، حضور بیش از حد آنها در فضای مجازی می‌داند.
به گفته شکربیگی، نتایج پژوهش‌ها نشان می‌دهد هرچه میزان گرایش به شبکه‌های اجتماعی مجازی افزایش یابد، حتی امر ازدواج و پیوندهای خویشاوندی زوجین سست می‌شود، پایبندی زوجین به تعهدات زناشویی کاهش می‌یابد و روابط زناشویی سرد می‌شود.