دکتر محمد حسین نظری دامپزشک کرمانشاهی در گفتگو با همشهری درباره بیماری نیوکاسل پرندگان می گوید: این بیماری که به نام نیوکاسل نامگذاری شده یک بیماری ویروسی واگیردار بسیار خطرناک و در عین حال کشنده است که منشا آن ویروس پارامیکسو است. این ویروس برای اولین بار در طیور مبتلا درشهر نیوکاسل انگلستان مشاهده شد و به همین دلیل به بیماری نیوکاسل پرندگان شهرت یافت و امروزه در تمام کشورهای جهان وجود دارد. نیوکاسل عامل مرگ و میر طیور بویژه طیور دانه خوار و حشره خواراست که البته تحت کنترل درآمده است. با روش هایی از جمله واکسیناسیون می توان مانع ابتلای طیور و درصورت ابتلا با انهدام لاشه های مبتلا مانع از شیوع این بیماری شد.
وی عواملی از قبیل هوا، آب و خوراک آلوده، کود بستر آلوده، رفت و آمد افراد، انتقال لاشه های آلوده توسط حیوانات و ... را سبب اشاعه بیماری در منطقه می داند و می¬افزاید: یکی از دلایل شیوع این بیماری هوا است که مبارزه با آن بسیار دشوار است. ویروس این بیماری می تواند ازطریق باد، گرد و غبار به راحتی کیلومترها مسافت را طی کرده و به دیگر مناطق منتقل شود.
- انواع بیماری
نظری به شناسایی چهار نوع گوارشی، عصبی، تنفسی و چشمی این بیماری اشاره می کند و می گوید: در همه انواع این بیماری سیستم گوارش، اعصاب، تنفسی و چشم درگیر و مورد حمله قرار می گیرد. در بسیاری از موارد گاهی دو یا سه نوع آن توأم در یک واحد دامداری قابل مشاهده است.
این دامپزشک کرمانشاهی می گوید: این بیماری براساس شدت ابتلا به سه فرم آرام، میانه و شدید دسته بندی می شود. در نوع شدید، زمان ابتلا حداقل یک ساعت و حداکثر یک روز است که در صورت ابتلا هیچ اقدام درمانی نمی توان انجام داد اما در نوع های آرام و میانه که شدت بیماری کمتر است ممکن است پرنده مبتلا حداکثر تا پنج روز زنده بماند. بنابراین می توان درمان حمایتی از قبیل تحریک و تقویت سیستم ایمنی بدن بوسیله خوراندن ویتامین ها به طیور، پاکسازی محل نگهداری به شکل هوایی و زمینی، تنظیم نوع خوراک پرنده ها وعلاوه بر موارد ذکر شده واکسیناسیون منظم در چند نوبت انجام داد.
با بیان اینکه واکسن های نیوکاسل به دو دسته واکسن زنده و کشته تقسیم می شود، اضافه می کند:واکسن زنده واکسنی است که به صورت خوراکی، چشمی، اسپری و شناور مصرف می شود. واکسن کشته واکسنی است که به صورت تزریق عضلانی و زیرجلدی مورد استفاده قرار می گیرد. با انجام به موقع و منظم واکسیناسیون، آنتی بادی در بدن پرنده ایجاد می شود و پرنده در مقابل بیماری مصون می شود و درصد مرگ و میر در آنها به حداقل می رسد.
نظری با اشاره به نگرانی مردم در رابطه با بیماری¬های مختلف طیور اضافه می¬کند: این بیماری چندان قابل سرایت به انسان نیست و موارد اتفاق افتاده طی سالهای گذشته مربوط به دامپزشکانی است که با پرنده های بیمار و لاشه های مبتلا سر و کار داشته اند که در آنها یک نوع چشمی این بیماری مشاهده شده است، بنابراین افراد غیر دامپزشک در معرض ابتلا به این بیماری نیستند. با رعایت نکات بهداشتی از سوی مصرف کننده تا زمانی که تخم و گوشت پرنده ها به‌صورت خام مورد استفاده قرار نگیرد هیچ منع مصرفی برای استفاده کنندگان وجود ندارد.
- بیماری نود ساله
علیرضا حیدری مسئول مبارزه با بیماری های طیور اداره دامپزشکی استان کرمانشاه در این رابطه می گوید: بیماری نیوکاسل طیور یک بیماری ویروسی است که از نود سال پیش در کشور وجود داشته و طیور به این بیماری مقاوم هستند اما چنانچه واحدهای صنعتی از مدیریت بهداشتی و امنیت زیستی خوبی بهره مند نباشند حتی طیور با وجود بهترین واکسیناسیون هم به این بیماری مبتلا می شوند. این ویروس به راحتی از طریق حشرات، حیوانات، وسایل نقلیه، افراد و حتی لباس و کفش آنها به داخل مزرعه سالم منتقل می شود. امنیت زیستی شامل ۳۹ تا ۴۰ آیتم است که باید توسط مدیریت هر مرغداری به‌طورکامل رعایت شود تا بیماری از بیرون وارد مزرعه نشود.
حیدری درباره شیوع همه ساله این بیماری می¬افزاید: شیوع این بیماری بستگی به تراکم واحدهای صنعتی دارد. هرچه تعداد طیور واحدها بیشتر، به تبع آن خسارات وارد شده بر طیور مبتلا افزایش می یابد. به‌عنوان مثال در سال ۹۲، ۲۷کانون مورد حمله نیوکاسل قرار گرفتند که این آمار در سال گذشته به ۴کانون کاهش یافت.
وی ادامه می دهد: درحال حاضر ۹کانون نیوکاسل در واحدهای صنعتی استان شناسایی و ثبت شده که از این ۹ کانون ۲ واحد در کرمانشاه، ۲واحد در سنقر و ۳ واحد در صحنه قرار دارند. از جمع این واحدها ۵۰ درصد دچار تلفات شدند که به کمک صندوق بیمه آنها را معدوم سازی کردیم.
به گفته مسئول مبارزه با بیماری های طیور اداره دامپزشکی استان کرمانشاه، معدوم سازی به شکل دفن بهداشتی صورت می گیرد که به این منظور گودال های عمیقی به میزان حجم طیور تلف شده حفر می شود و لاشه های مبتلا توسط گونی به داخل گودال ها منتقل شده و پس از سوزاندن با آهک و خاک سطح گودال ها پوشانده می شود و سرانجام محیط درگیر عاری از هرگونه ویروس خواهد شد.
وی اضافه می کند: روند جوجه ریزی واحدهای صنعتی نسبت به سالهای گذشته از رشد بالایی برخوردار بوده است. با توجه به ارتباط مستقیم افزایش تقاضا و به‌دنبال آن بالا رفتن عرضه، در ۶ماه نخست سال گذشته ۱۱میلیون جوجه در ۴کانون داشتیم اما امسال شاهد ۱۵میلیون جوجه در ۸کانون هستیم که از این ۱۵میلیون جوجه، تلفات ناشی از نیوکاسل به ۱۰۰هزار طیور نرسید.
- پوشش واکسیناسیون
وی به اقدامات پیشگیرانه اداره دامپزشکی اشاره می کند و می گوید: امسال سازمان دامپزشکی برای اولین بار روستاهای اطراف را پوشش واکسیناسیون داده است بطوریکه واکسن های مورد نیاز طیور را توسط اکیپ و به صورت رایگان به طیور روستایی خورانده و از این طریق ویروس جدید جایگزین ویروس آلوده می شود. تاکنون توانسته ایم ۷۰۰هزار قطعه طیور روستایی را از این طریق واکسینه کنیم. حیدری در پایان می افزاید: نیوکاسل بیماری مشترکی نیست و برای انسان مشکلی ایجاد نمی کند. این اطمینان خاطر را به هم استانی های عزیز می دهم که هیچکدام از واحدهای صنعتی تخم گذار دچار نیوکاسل نیستند و برای تخم مرغ هیچ منع مصرفی ندارد. در رابطه با طیور گوشتی هم در صورتی که لاشه ها تب دار نباشند مصرف گوشت آنها هیچ مشکلی ندارد.