بسیاری از فعالان حوزه ساختمان، جوش سر به سر میلگرد را اصولیترین روش در بین انواع روشهای اتصال میلگرد میدانند. در این روش، ۲ سر میلگرد با قرار گرفتن در برابر شعله، به حالت خمیری درآمده و با اعمال فشار به یکدیگر متصل (فورج) میشوند. این روش که فورجینگ سر به سر میلگرد نیز نامیده میشود، باعث افزایش استحکام اتصالات و در نهایت استحکام سازه میشود، بهطوریکه مقاومت نقطه اتصال از دیگر بخشهای میلگرد بالاتر خواهد بود. همچنین در سازههایی که تعداد اتصالات بسیار زیاد است، حجم میلگرد مصرفی تا ۳۰ درصد قابل کاهش است. در ابتدای این مقاله به صورت مختصر به بررسی انواع روشهای اتصال میلگرد پرداختهایم و سپس به طور مفصل جوش سر به سر میلگرد را مورد بررسی قرار دادهایم.
انواع روشهای اتصال میلگرد
بدون شک در انواع سازهها، مقاومت و بالا بودن قابلیت اطمینان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. در سازههای فولادی، به خصوص در صنعت ساختمان، به دلیل وجود انواع بارها و فشارهای مکانیکی از جمله کشش، پیچش و خمش، اهمیت کیفیت اتصالات دو چندان میشود همین موضوع باعث میشود روشهای مختلفی برای حل این نگرانی ایجاد شوند. به طور کلی انواع روشهای اتصال میلگرد را میتوان در ۳ دسته زیر تقسیمبندی کرد.
1. روش همپوشانی یا اورلپ (Overlap)
2. اتصال از طریق روشهای مکانیکی یا کوپلینگ (Coupler)
3. جوش سر به سر یا جوشکاری بوسیله فشار گاز که فورجینگ سر به سر نیز نامیده میشود. (Gas pressure welding of bar)
اتصال میلگرد با روش همپوشانی یا اورلپ (Overlap)
این روش که اتصال روی هم نیز نامیده میشود، سادهترین روش برای اتصال ۲ میلگرد به یکدیگر شناخته میشود. این روش نسبت به دیگر روشها از قابلیت اطمینان و استحکام پایینتری برخوردار است و همین موضوع باعث جلوگیری از استفاده این روش برای اتصال میلگردهایی با قطر بالا میشود. در روش اورلپ یا همپوشانی، مقطع حاصل از مقطع هر میلگرد بزرگتر خواهد بود و همچنین باعث افزایش مصرف میلگرد خواهد شد و از نظر اقتصادی در بسیاری از مواد به صرفه نخواهد بود. دلیل هزینه بر بودن این روش را را در نحوه اتصال میلگردها به یکدیگر میتوان جستجو کرد. در این روش قسمتی از هر دو میلگرد باید بر روی یکدیگر قرار بگیرند تا بوسیله جوش به یکدیگر متصل شوند و البته در نظر داشته باشید برای استحکام بالاتر لازم است سطح بیشتری به اشتراک گذاشته شود. در سازههای عظیم این مقدار بسیار قابل توجه خواهد بود و هزینه زیادی را به مجری پروزه تحمیل میکند.
اتصال میلگرد با روش مکانیکی یا کوپلر (Coupler)
با توجه به مشکلات زیادی که روش همپوشانی برای استحکام سازه ایجاد میکرد، نیاز به روش مناسبتری برای برطرف کردن این مشکلات وجود داشت. اتصال مکانیکی میلگرد بسیاری مشکلات روش اورلپ را برطرف میکند اما در مقابل مشکلات جدیدی خواهد افزود. روش کوپلینگ هزینه بسیار زیادی در پی خواهد داشت که در بسیاری از پروژهها از نظر اقتصادی و زمانی توجیه نخواهد داشت. تجهیزات خاص برای پیاده سازی این روش، از دلایل دیگر محدود شدن استفاده از اتصال مکانیکی میتوان دانست.
اتصال میلگرد با روش جوش سر به سر یا فورجینگ (Gas pressure welding of rebar)
در روش جوش سر به سر، معایب ۲ روش دیگر برطرف خواهد شد و مقطع حاصل از این روش نیز مقاومت خوبی خواهد داشت. بعد از استحکام، صرفه جویی در مصرف میلگرد را میتوان مزیت دوم این روش دانست که با توجه به تاثیر قیمت میلگرد در هزینههای پیاده سازی سازه، عامل مهمی در تصمیم طراحان خواهد بود. کارشناسان در مورد قیمت میلگرد اعتقاد دارند:
" قیمت میلگرد به دلایل مختلف همواره نوسانات بسیاری را تجربه میکند. به دلیل حجم بالای مصرف این پروفیل در صنایع مختلف از جمله ساختمان سازی، این تغییرات ناگهانی تاثیر چشمگیری در محاسبات مالی پروژهها خواهد داشت و یکی از مهمترین عوامل تعیین کننده قیمت سازهها به حساب میآید. "
در ادامه به طور کامل در مورد این روش صحبت خواهیم کرد.
جوش سر به سر میلگرد یا فورجینگ
در این روش، محل اتصال دو قطعه بهوسیله حرارت، به حالت خمیری در خواهد آمد و بعد از اعمال فشار مکانیکی، دو قطعه با همدیگر آمیخته خواهند شد و اتصال رخ خواهد داد. حرارت لازم برای فرایند جوش توسط سوختن گاز استیلن (Acetylene) فراهم میشود که جوشکاری اکسی استیلن (Oxy–Acetylene Welding) نام دارد. در قسمت بعد به طور خلاصه در مورد این روش توضیح خواهیم داد و بعد از آن به استفاده این روش در جوش سر به سر میلگرد خواهیم پرداخت.
جوشکاری اکسی استیلن (Oxy-Acetylene Welding)
یکی از انواع رایج در بین روشهای جوشکاری بهوسیله انواع گازها، جوشکاری اکسی استیلن است. دلیل نامگذاری این فرایند به این نام، سوخت استیلن در کنار اکسیژن برای ایجاد گرما است که منبع گرمای لازم برای فرایند جوشکاری است. در این روش از ۲ گاز اکسیژن و استیلن استفاده میشود که در ۲ مخزن جداگانه قرار دارند و توسط لوله در محل شعله با یکدیگر مخلوط خواهند شد و با مشتعل شدن ترکیب حاصل و تنظیم آن بر روی محل مورد نظر، فلز ذوب خواهند شد و بعد از آمیخته شدن آنها و سرد شدن قطعه یکپارچه، فرایند جوشکاری به پایان خواهد رسید.
اتصال سر به سر میلگرد با فورجینگ اکسی استیلن
در این روش، از جوش اکسی استیلن برای حرارت دادن به سطح مقطع میلگردها استفاده میشود. برای یکنواختی حرارت و کیفیت بالاتر جوش، از حلقه آتش که بهوسیله قرار گرفتن چند شعله در اطراف میلگرد تشکیل میشود استفاده میکنند. حرارت حاصل از سوختن گاز استیلن، مقطع میلگردها را تا مرحله خمیری شدن پیش میبرد. در نظر داشته باشید که این روش یک روش جوش ذوبی به حساب نمیآید و فرایند در فاز جامد رخ میدهد. همچنین باید اضافه کنیم که در نهایت ساختار مولکولی این فلزات در محل اتصال تغییر خواهد کرد و در نهایت باعث افزایش مقاومت اتصال حاصل از فورج سر به سر نسبت به روش کوپلینگ (مکانیکی) و اورلپ (همپوشانی) خواهد شد.
مزیت استفاده از جوش سربه سر آرماتور
استفاده از این نوع اتصال به دلایل بسیاری در بین صنایع مختلف از جمله سد سازی، سازههای بتنی، پلسازی و بسیاری از صنایع دیگر از محبوبیت بالایی برخوردار است. کارشناسان شرکت آهن آنلاین مزیتهای زیر را مهمترین دلایل محبوبیت این روش میدانند:
o استفاده از فورجینگ اکسی استیلن در این نوع اتصال، استحکام را به نسبت دیگر روشها تا اندازه خوبی افزایش میدهد و در سازههایی که انواع فشارهای خمشی، پیچشی و کششی را تحمل میکنند این موضوع از اهمیت ویژهای برخوردار است.
o آسان بودن پیادهسازی و سرعت اجرای پروژههای جوش سر به سر به دلیل پیچیده نبودن تجهیزات، محبوبیت استفاده از این روش رو دو چندان میکند. تجهیزات مورد نیاز برای روش کوپلینگ تخصصی و غیر قابل حمل هستند و همین موضوع استفاده از آن را بسیار دشوار میکند.
o هزینه اجرا را شاید بتوان یکی از مهمترین دلایل محبوبیت این روش دانست. هزینه پایین تجهیزات، اجرا و همچنین صرفه جویی در مصرف میلگرد را میتوان از عوامل قابل توجه در بالا بردن صرفه اقتصادی روش فورجینگ سر به سر میلگرد دانست.
دستگاه جوش سر به سر میلگرد
برای اجرای فورجینگ سر به سر میلگرد، نیاز به دستگاههای پیچیدهای وجود ندارد. با کنار هم قرار دادن چند قطعه ساده در کنار هم، دستگاه جوش اکسی استیلن در اختیار خواهید داشت. مهمترین اجزای این دستگاه عبارتند از:
o دستگاه برش سرد: برای شروع عملیات فورجینگ لازم است سطح مقطع هر دو میلگرد کاملاً صاف و صیقلی باشد و البته استفاده از ابزارهایی مانند اره، فرز و ابزارهای اینچنینی برای این منظور قابل قبول نیست و قابلیت اطمینان اتصال را به شدت پایین خواهد آورد.
o گیره نگهدارنده میلگرد: به منظور قرار دادن میلگردها در یک راستا از این اجزا استفاده میکنند.
o دستگاه اعمال فشار: متشکل از چند پمپ هیدرولیکی و شیرهای فشار است که وظیفه آن اعمال فشار به میلگردها بعد از ورود به حالت خمیری است تا در یکدیگر آمیخته شوند.
o سیستم حرارت دهی و مشعل: وظیفه اصلی این سیستم ترکیب گاز استیلن و اکسیژن با یکدیگر و ایجاد حرارت برای عملیات جوشکاری است. به عنوان اجزای اصلی این سیستم میتوان از لوله اختلاط، شیرهای یکطرفه و حلقه آتش که به صورت دایرهای در اطراف میلگرد قرار میگیرد نام برد.
o کپسولهای اکسیژن، استیلن و مانومتر مربوط به هرکدام: مانومترها در این قسمت فشار داخل کپسولها و همچنین فشار گاز خروجی از آنها را نشان میدهند.
نکات ایمنی استفاده از دستگاه جوش سر به سر
حفاظت از لولهها و اتصالات موجود در دستگاه جوش سربه سر میلگرد، مهمترین وظیفه شما بعد از پایان کار است. در انتهای عملیات این تجهیزات را با دقت جمعآوری کنید. قبل از شروع کار نیز لازم است بوسیله آب و کف، سلامت اتصالات بررسی شود.
تمیزکاری گیره میلگرد و گریس کاری آن در افزایش عمر و عملکرد دستگاه بسیار تاثیرگذار خواهد بود. پمپ هیدرولیک نیز از اجزای اساسی دستگاه به حساب میآید به همین دلیل استفاده از روغن مرغوب و همچنین بازرسی دائمی آن از اهمیت ویژهای برخوردار است.
گاز استیلن در اندازه زیاد میتواند موجب مسمومیت شود، از بو کردن زیاد آن پرهیز کنید.
در هنگام استفاده از دستگاه، از دستکشهای چرمی و نخی استفاده کنید و بعد از پایان کار از بسته بودن شیرها اطمینان حاصل کنید.
در انتها فراموش نکنید در صورت هرگونه اشکال در حین انجام عملیات جوش سر به سر میلگرد و فورجینگ بوسیله گاز استیلن، کار را متوقف کنید و برای رفع عیب دستگاه به متخصص مراجعه کنید.