به گزارش همشهری آنلاین، یکی از مهم‌ترین اقداماتی که در فضای فیزیکی یک شهر یا یک منطقه در جهت حفظ سلامت آن مورد توجه ویژه قرار میگیرد مدیریت پسماند زباله‌های شهری و روستایی است که بی‌توجهی، کم‌کاری و سهل‌انگاری در این مورد می‌تواند سلامت افراد جامعه را به شدت تحت تاثیر قرار دهد.
بدون شک زباله‌های شهری ترکیبی از مواد مختلف انسانی، حیوانی و زائد صنعتی و کشاورزی است که باکتریها و سموم ناشی از زباله‌های صنایع به دلیل دفع غیر اصولی آن، به خاک و یا آب منتقل می‌شوند و مواد پلاستیکی نیز پس از دفع به صورت مواد زائد تجزیه نشدنی در زباله انباشته و در خاک باقی می‌مانند که حیوانات وحشی و زمین‌های کشاورزی پائین دست این جایگاه را با مشکلات اساسی و زیست محیطی روبه رو خواهد کرد.
خبرگزاری فارس از سنندج برای بررسی وضعیت جایگاه‌های پسماند زباله در استان کردستان با اقبال حمیدی معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست کردستان گفت‌وگویی داشته که در زیر مشروح آن را می‌بینید.
- تولید سالانه بیش از ۶۸ هزار تن زباله در حوزه روستایی کردستان
سالانه چقدر زباله در استان کردستان تولید می‌شود؟
کل پسماند شهری و روستایی استان کردستان ۴۶۰ هزار و ۴۵۱ تن زباله در سال است.
براساس آخرین سرشماری، جمعیت شهری استان کردستان یک میلیون و ۲۳۵ هزار و ۸۲۴ نفر است که سالانه حدود ۳۹۲ هزار و ۱۰ تن زباله در سال تولید می‌کنند اما براساس جمعیت روستایی استان که حدود ۴۶۸ هزار و ۷۸ نفر است تقریبا ۶۸ هزار و ۴۴۱ تن زباله در سال در حوزه روستایی تولید می‌شود.
- تولید روزانه بیش از هزار تن زباله در استان
در کل استان روزانه یک هزار و ۷۴ تن پسماند در حوزه شهری و ۶۸۷ تن زباله در حوزه روستایی تولید می‌شود که براساس این سرانه تولید زباله در حوزه شهری هر نفر ۹۴۶ گرم است و سرانه زباله روستایی هر نفر ۴۰۰ گرم است.
میزان بازیافت زباله در ایران ۲۰ درصد و در کردستان کمتر از ۱۰ درصد است، از ۲۰ درصد بازیافت زباله در ایران ۸ تا ۱۰ درصد آن تفکیک از مبدا است که در کردستان هنوز تفکیک زباله در مقصد انجام می شود که از لحاظ زیست محیطی مورد پذیرش نیست.
وضعیت دفن پسماند و زباله در استان به چه صورت است؟
در حال حاضر در استان کردستان ۳۰ شهر داریم که در اکثر شهرهای آن جایگاه دفن زباله وجود دارد اما متاسفانه مشکلاتی در این جایگاه‌های زباله وجود دارد که البته این موضوع فقط مخصوص کردستان نیست و در استان‌های دیگری هم این مشکلات وجود دارد.
- جایگاه‌های دفن زباله در کردستان فقط محل تلنبار زباله است
اکثر جایگاه‌های زباله در استان کردستان فقط محل دپو، تلنبار و نهایتا تخلیه زباله است یعنی جایگاه دفع بهداشتی زباله در استان نداریم تنها یک جایگاه زباله در شهرستان سقز فنس‌کشی شده داریم ولی آن هم باز مشکلات حل نشده‌ای دارد و قرار بود تصفیه‌خانه برای شیرابه زباله آن بسازند که متاسفانه تا الان انجام نشده است.
در کامیاران به مراتب جایگاه دفن زباله بهتر از سایر شهرهای استان است که بحث فنس‌کشی و سرپوش روزانه آن وجود دارد فقط مشکل شیرابه دارد که قرار است آن هم انجام شود.
متاسفانه توپوگرافی و شرایط پوشش جنگلی و باغی استان مکان‌یابی جدید برای جایگاه‌های پسماند را در استان با مشکل روبرو می‌کند لذا عملا بحث مکان‌یابی جدید برای جایگاه‌های زباله در استان نداریم و قرار شده که جایگاه‌های پسماند موجود در سطح را با همکاری شهرداری‌ها مدیریت کنیم که حداقل‌های دفن اصولی و بهداشتی زباله رعایت شود.
- دفن اصولی و بهداشتی زباله در هیچ کدام از جایگاه‌های استان به درستی انجام نمی‌شود
حداقل‌های دفن بهداشتی زباله چیست؟ یعنی جایگاه‌های دفن پسماند باید چه ویژگی‌هایی داشته باشند؟
یکی از الزامات جایگاه‌های دفن پسماند فنس‌کشی محدوده جایگاه‌های پسماند است که این فنس‌کشی باعث می‌شود حداقل در زمین‌های اطراف جایگاه‌ها زباله پخش نشود و تا حدودی شکایت مردمی در این ارتباط کاهش پیدا کند.
دفن روزانه زباله با خاک مناسب و حتی آهک از دیگر الزمات است که باید حداقل در این جایگاه‌ها انجام شود.
با توجه به اینکه شیرابه زباله بزرگتربن عامل تهدید منابع آبی و چاه‌های پایین دست محل دفن زباله است ما در کارگروه پسماند همیشه تاکید کردیم که حتما جایگاه‌های پسماند زباله باید دارای حوضچه‌هایی برای شیرابه زباله در پایین دست جایگاه‌های زباله ساخته شود که شیرابه زباله وارد منابع آب زیرزمینی و منابع خاکی اطراف این جایگاه‌ها نشود که مشکلات زیست محیطی برای زمین‌های اطراف ایجاد نکنند.
در واقع در بحث دفن پسامد بصورت اصولی و بهداشتی باید مکان‌یابی جایگاه‌ها مناسب باشد، لایه‌های آن مکان غیرقابل نفوذ باشد، فنس‌کشی انجام شود و تصفیه‌خانه‌ای برای شیرابه زباله لحاظ شود اما متاسفانه در هیچ کدام از جایگاه‌های ما در استان کردستان این شرایط را بصورت کامل نداریم درحالیکه باید به حداقل استاندارهای دفن بهداشتی زباله نزدیک شویم یعنی باید حداقل با فنس‌کشی و دفن و پوشش روزانه با خاک مقداری از آلودگی را کاهش دهیم.
- بی‌خطرسازی زباله‌های بیمارستانی در ۱۷ بیمارستان کردستان
دفن پسماندهای بیمارستانی و صنعتی در کجا انجام می‌شود؟ آیا این زباله‌ها مشکلات زیست محیطی ایجاد نمی‌کنند؟
در حال حاضر در ۱۷ بیمارستان استان سیستم بی‌خطرسازی زباله داریم که پسماندهای بیمارستانی را بی خطرسازی می‌کنند، وقتی زباله‌ای بی‌خطرسازی شد عملا از دیدگاه محیط زیست می‌تواند در جایگاه‌های عادی زباله تخلیه شود منتهی در محلی ویژه و منفک از جایگاه اصلی اما در همان محل دفن زباله.
اما زباله صنایع واحدهای صنعتی، پسماندهای بخش رادیولوژی و یا داروها و کودهای تاریخ مصرف گذشته جزو پسماندهای ویژه تعریف می‌شوند و باید حتما این زباله‌ها در جایگاه پسماند ویژه دفن شوند.
- مکان‌یابی جایگاه زباله‌های ویژه در بیجار
با توجه به اینکه جایگاه پسماند ویژه در استان وجود نداشت در سال ۹۲ مکان‌یابی آن توسط دانشگاه کردستان و با نظارت محیط زیست در شهرستان بیجار انجام شد و در کارگروه پسماند استان تایید شد اما متاسفانه چون معارض مردمی داشت عملا فرمانداری بیجار تا این لحظه هیچ‌گونه بهره‌برداری از این جایگاه نداشته است.
- دفن زباله‌های ویژه کردستان در استان‌های دیگر
با توجه به اینکه جایگاه پسماند ویژه در استان وجود ندارد این پسماندها در کجا دفن می‌شود؟
دانشگاه علوم پزشکی، جهاد کشاورزی و یا هر واحد صنعتی که پسامند ویژه داشته باشد به ما اعلام می‌کنند ما هم آنها را با شرکت‌هایی که محجوز محیط زیست دارند و کار دفن پسماندهای ویژه را انجام می‌دهند معرفی می‌کنیم و نهایتا این شرکت‌ها پسماندهای ویژه را با نظارت محیط زیست استان حمل و در استان‌های دیگر که جایگاه پسماند ویژه دارند انتقال و تخلیه می‌کنند.
البته این مشکل فقط خاص کردستان نیست و در استان‌های دیگر هم وجود دارد و آنها هم همانند ما از ظرفیت استان‌های دیگر استفاده می‌کنند.
سخن پایانی...
داشتن محیط زیست سالم حق همه شهروندان و نسل آینده است و همه وظیفه دارند در حفظ و حراست از آن بکوشند، اما امروزه عدم مدیریت پسماندهای شهری در شهرها به یک چالش زیست محیطی تبدیل شده و در صورت عدم توجه مدیران شهری به مدیریت اصولی و مهندسی پسماندهای شهری آلودگی ناشی از زباله‌ها روز به روز نمود بیشتری پیدا کرده و موجبات آلودگی محیط زیست و تهدید علیه بهداشت عمومی را فراهم می آورد.
با بازیافت زباله در مبدا، زباله‌های تر به راحتی جدا شده و با کمترین هزینه به کود تبدیل می‌شوند در واقع اگر ما فعلا امکانات تولید انرژی از زباله را در شهر نداریم حداقل باید بتوانیم از زباله‌ها کود تولید کنیم.
انتظار داریم شهرداری‌ها بحث تفکیک زباله در مبدا را انجام دهند اگر این تفکیک از مبدا در جامعه نهادینه شود حجم پسماندها کاهش پیدا می‌کند و تعداد ماشین‌آلاتی که قرار است زباله ببرند کاهش پیدا می‌کند.
از دیدگاه زیست محیطی نباید نگاه تهدیدی به زباله داشت بلکه آن را باید فرصت دانست و با تفکیک آن از مبدا می‌توان نهایت استفاده و بهره‌وری را از این طلای کثیف برد در واقع وقتی متولیان امر درب منازل اقدام به جداسازی زباله کرده و سپس آن را تحویل دهند حمل و نقل و بازیافتش هم با هزینه کمتری انجام می‌شود.
زباله‌ها هنگامی برای آدم مضر هستند که خارج از اصول بهداشتی، ذخیره‌سازی، جمع‌آوری، بازیافت و یا دفع شوند در غیر اینصورت می‌توان با ایجاد صنایع مختلف تبدیلی نه تنها از تخریب محیط زیست در این بخش جلوگیری کرد بلکه در شرایط مختلف نیز از آن بهره‌برداری‌های اقتصادی صورت گیرد.