به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایلنا، آنطور که بررسی‌های اقتصادی نشان می‌دهد، نرخ مشارکت اقتصادی زنان در ایران حدود ۱۶ درصد است. آخرین گزارش مرکز آمار ایران درباره وضعیت بیکاری زنان در ایران نشان می‌دهد که در تابستان امسال سهم زنان از بازار کار کمتر از ۲۰ درصد بوده است. درحالی‌که بیکاری آنان در این فصل بسیار بیشتر از مردان و بیش از ۱۸ درصد گزارش شده است.
این نکته قابل توجه است که در دهه‌های اخیر نرخ مشارکت اقتصادی زنان در ایران افزایش داشته است. گزارش‌های رسمی نشان می‌دهد که مشارکت اقتصادی زنان از ۹.۲ درصد در سال ۱۳۳۵ به بیش از ۱۶ درصد در سال ۱۳۹۸ رسیده است. با این وجود، این پیشرفت مناسب با تغییرات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جامعه نیست. تنها اگر مقوله تحصیل را در نظر بگیریم، در دهه‌های اخیر زنان زیادی به جمعیت تحصیل‌کرده ایرانی اضافه شده‌اند. در برهه‌هایی تعداد زنانی که به دانشگاه راه یافته‌اند بیش از مردان گزارش شده است.
مشارکت پایین اقتصادی و نرخ بالای بیکاری زنان این واقعیت را نشان می‌دهد که همچنان نیمی از جمعیت ایران مشکلات متعددی برای مشارکت اقتصادی و کار کردن دارند. دامنه این موانع از مشکلات اجتماعی تا فرهنگی گسترده است.
اگرچه رویکردها به مقوله کار کردن زنان بسیار تغییر کرده، اما همچنان این رویکرد غالب است که در زمینه کار کردن اولویت با مردان است. کارفرمایان، مردان را نان‌آور خانه می‌دانند و اگر قرار باشد دست به انتخاب بزنند، در شرایط مساوی بین زن و مرد، نیروی کار مرد را برمی‌گزینند. آنها در مواردی پا را از این فراتر گذاشته و حتی خواستار به‌کارگیری زنان با دستمزدی کمتر از مردان هستند. در نظر آنها چون زنان نان‌آور خانه نیستند، با حقوق کمتر می‌سازند. علاوه بر این، برخی از کارفرمایان همچنان بر این نظرند که زنان قدرت، توان و مهارت کمتری برای کار کردن دارند.
مجموعه مشکلاتی که در زمینه کار زنان وجود دارد، زنان را بر این داشته تا فعالیت ویژه‌ای در زمینه کارآفرینی و مشاغل خویش‌فرمایی آغاز کنند. آنها وقتی می‌بینند که با موانع مختلفی برای کار کردن مواجه هستند، سعی می‌کنند خودشان کسب و کار خودشان را راه بیندازند و اداره کنند. اکنون بسیاری از زنان به دنبال این هستند که کارفرمای خود باشند و در مشاغل مختلف شاهد این هستیم که زنان گام‌های بلندی برداشته‌اند.
- سقوط رتبه ایران در زمینه زنان کارآفرین
پایگاه اینترنتی مستر کارد در تازه‌ترین گزارش خود درباره وضعیت زنان کارآفرین، ۵۸ کشور را مورد ارزیابی قرار داده است. ایران در این ارزیابی با یک پله سقوط رتبه ۵۴ را کسب کرده است. رتبه‌بندی کشورهای جهان (کشورهای منتخب) از نظر شاخصه‌های مطلوب برای فعالیت زنان کارآفرین با استناد به داده‌ها و آمارهای نهادهای معتبری نظیر سازمان جهانی کار، یونسکو، بنیاد پایش کارآفرینی جهانی و بانک جهانی صورت گرفته است. در این ارزیابی آمریکا، نیوزیلند و کانادا به ترتیب اول تا سوم شده‌اند و تنها چهار کشور عربستان، الجزایر، بنگلادش و مصر امتیازی کمتر از ایران کسب کرده‌اند.
این گزارش نشان می‌دهد که هرچند زنان ایرانی در جست‌وجوی مفری برای افزایش مشارکت اقتصادی به روش‌های جدید روی آورده و خود کارآفرین شده‌اند، اما موانع ساختاری که فراتر از مسائل مربوط به ذهنیت‌های کارفرمایان است، باعث می‌شود مشکلاتی در این زمینه وجود داشته باشد. این مشکلات طیف وسیعی را شامل می‌شود که شاید مهم‌ترین آنها عدم حمایت از زنان کارآفرین باشد. برخی گزارش‌ها نشان می‌دهد زنان سخت‌تر از مردان وام اشتغال می‌گیرند. اعتماد بانک‌ها به آنها کمتر است و از طرف دیگر در مواردی پیش‌شرط‌هایی چون سپردن وثیقه می‌تواند مانع این شود که یک زن کار آفرین وام دریافت کند. مشکل بزرگی که به بیرون نگه داشتن زننا از چرخه اقتصاد کمک می‌کند.
- تلاش برای رفع موانع کسب و کار زنان
عضو کمیسیون اقتصادی و فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی در این زمینه عنوان می‌کند: باید این واقعیت را در نظر داشت که وضعیت شاخص‌های اقتصادی در یک سال اخیر نسبت به قبل بدتر شده است و به تبع آن وضعیت اشتغال هم بدتر شده است.
معصومه آقاپور علیشاهی می‌گوید: سقوط شاخص کارآفرینی زنان نه به این دلیل است که موانع تازه‌ای سر راه زنان گذاشته شده یا حتی تلاشی برای رفع موانع قبلی نشده است. بلکه وضعیت اشتغال به طور کلی با مشکل مواجه شده و اشتغال زنان نیز تابعی از این اتفاق است.
او ادامه می‌دهد: البته نمی‌توان منکر موانعی شد که بر سر راه کسب و کار زنان وجود دارد، اما در رابطه با سقوط رتبه ایران در گزارشی که به آن اشاره شد باید شرایط کلی اقتصادی و تاثیر تحریم‌ها را هم مدنظر قرار داد.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در جواب اینکه آیا چنین رویکردی وجود دارد که در اشتغال اولویت با مردان است، می‌گوید: چنین رویکردی به هیچ وجه در کمیسیون اقتصادی مجلس وجود ندارد و بر عکس حمایت‌ها از کسب و کار زنان افزایش نیز داشته است.
وی با تاکید بر اینکه در کمیسیون اقتصادی ما حمایت‌های ویژه‌ای از کسب و کار زنان داشته‌ایم، اظهار می‌کند: به عنوان مثال زنانی که می‌خواهند در شهرک‌های صنعتی کسب و کار راه بیندازند از تخفیف ویژه در دریافت زمین برخودار می‌شوند که این تخفیف بین ۳۰ تا ۴۰ درصد است. همچنین در ارتباط با تسهیلات اشتغال، زنان در اولویت قرار دارند.
شاید عنوان شود زنان تا وقتی خود کارفرما و کارآفرین نباشند نمی‌توانند مشارکت قابل توجهی در اقتصاد کشور داشته باشند. این در حالی است که در سال‌های اخیر گرایش به کارآفرینی در زنان افزایش یافته، اما به نظر می‌رسد در این زمینه همچنان مشکلاتی وجود دارد.
شاید سقوط یک رتبه‌ای ایران در زمینه کارآفرینی زنان را بتوان به شرایط اقتصادی کشور ربط داد، اما به طور کلی این وضعیت مناسب نیست. در این ارتباط نیاز به جهشی بزرگ است تا زنان بتوانند در حوزه اقتصاد به موقعیتی درخور برسند.