این یکی از مشهورترین نقلقولها در نمایشنامهی معروف «هملت»، اثر «ویلیام شکسپیر» است. اما آیا این نقلقول را واقعاً خود شکسپیر از زبان هملت نوشته است؟
مدتهاست که تحلیلگران دنیای ادبیات به نمایشنامهی هنری هشتم شکسپیر مشکوکاند و رد قلم دیگری را در آن یافتهاند. اما این معما حالا در دنیای فناوری آسان شده است:
هوش مصنوعی و یکی از پرکاربردترین شاخههای آن یعنی یادگیری ماشینی، موفقشده تا بخشهایی از نوشتههای شکسپیر را که از قلم او نیست تشخیص دهد. یادگیریی ماشینی مقولهای نهچندان جدید در دنیای هوشمصنوعی است. مقولهای که ما هرروز در اینترنت با آن سر و کار داریم. بهعبارتی یادگیری ماشینی، از روی اطلاعاتی که دریافت میکند بهطور خودکار یاد میگیرد کدام را تحویل دهد، بدون اینکه نرمافزار یا برنامهریزی هوشمندی پشتش باشد. مثلاً در مقولهی اینترنت و جستوجوهای اینترنتی، این یادگیری ماشینی است که دقیقترین نتیجه را در قبال جستوجوی شما ارائه میکند. نتیجهای که با تجربهی میزان کاربردیبودن آن نزد کاربران بهدست آورده است.
- اجرا در کنار رودخانه تایمز
ویلیام شکسپیر بیشتر عمرش در استخدام یک شرکت تئاتر و اجرای نمایش بود؛ شرکتی بهنام «کینگزمن». شرکتی که بیشتر نمایشنامههای شکسپیر را در کنار رودخانهی تایمز لندن اجرا میکرد. اما وقتی شکسپیر در سال ۱۶۱۶ میلادی درگذشت، این شرکت مجبور شد جایگزینی برای او پیدا کند. کاری ناممکن، چرا که ویلیام شکسپیر نویسندهای بیهمتا است.
اما شرکت کینگزمن عاقبت فردی را جایگزین کرد؛ «جان فِلِچِر». نمایشنامهنویسی حرفهای با نمایشنامههایی جذاب و پرمخاطب. هرچند هرگز به گرد پای شکسپیر هم نرسید و شهرتی مثل او بههم نزد، اما در سال ۱۸۰۵ میلادی، تحلیلگری ادبی بهنام «جیمز اسپدینگ»، متوجه شباهت بسیار زیاد قلم فلچر و شکسپیر در نمایشنامه هنری هشتم شد. او نتیجه گرفت احتمالاً شکسپیر و فلچر با هم در نوشتن این نمایشنامهها همکاری کردهاند.
- ماشین و مفسر همنظر
مدتهاست که مفسران ادبی از روی نحوهی نوشتن کلمات با مدل فلچر و شکسپیر، پی بردهاند که نمایشنامهی هنری هشتم توسط هردوی آنها نوشته شده است. ولی خیلی سخت است که بفهمیم کدام بخش به قلم شکسپیر و کدام بخش به قلم فلچر نوشته شده. اما حالا «پتر پلاچاک»، دانشمند علوم رایانهای در آکادمی علوم جمهوری چک در پراگ میگوید میتواند با استفاده از یادگیری ماشینی ثابت کند کدام بخش به قلم کدام نویسنده نوشته شده است.
نحوهی این کار اصلاً پیچیده نیست؛ در واقع فقط کافی است سبک نوشتاری هرکدام از نویسندهها را در قالب الگوریتمی به رایانه بدهیم تا با استفاده از فناوری یادگیری ماشینی حدس بزند، هربخش به قلم کدام نویسنده نوشته شده. این هم کار چندان سختی نیست، یادگیری ماشینی میتواند با دادههایش که متنهایی از شکسپیر و فلچر است، متن را مطابقت دهد و نتیجه را پیدا کند. اما جالب اینجاست که بیشتر نتایج با تفسیر جیمز اسپدینگ مطابقت دارد و میگوید حدود نصف نمایشنامه توسط فلچر نوشته شده است، نه شکسپیر!