به گزارش همشهری آنلاین «پروفسور مرتضی بهرام» در گفت‌وگو با ایرنا افزود: خریدوفروش پایان‌نامه موجب شده تا به آثار و مقاله کسانیکه با جدیت دست به پژوهش و تحقیق ارزشمند می‌زنند و مقاله‌های خود را برای چاپ به مجله‌های جهانی ارسال می‌کنند، با شک و تردید نگاه شود.
وی اظهار داشت: اخیرا در مجله «ساینس(Science)» به عنوان یکی از معتبرترین مجله‌های جهانی مطلبی در خصوص خریدوفروش مقاله در میدان انقلاب تهران منتشر شده بود که باید گفت چنین فضایی به نفع جامعه علمی کشور نیست.
وی به دلایل رواج بازار خریدوفروش پایان‌نامه دانشگاهی اشاره کرد و افزود: بی‌انگیزه بودن برخی از دانشجویان و ناامیدی نسبت به آینده و نداشتن شغل و بازار کار از جمله عواملی است که دانشجویان را نسبت به کارهای پژوهشی و تهیه پایان‌نامه بی‌میل می‌کند.
استاد دانشگاه ارومیه اضافه کرد: همچنین بخش دیگری از دانشجویان که شاغل هستند تنها به منظور دریافت مدرک وارد دانشگاه می‌شوند و به همین دلیل این قشر از دانشجویان نیز علاقه‌ای به تحقیق و انجام پایان‌نامه ندارند و به خرید آن اقدام می‌کنند.
وی در خصوص نقش اساتید دانشگاه در تهیه پایان‌نامه‌های فروشی، گفت: اساتید دانشگاه‌ها به ویژه دانشگاه‌های دولتی از این فیلتر به خوبی رد شدند و آنها نقشی در مراکز خریدوفروش پایان‌نامه ندارند.
وی افزود: به احتمال زیاد عمده‌ترین افرادی که در چنین موسسه‌هایی به جمع‌آوری پایان‌نامه اقدام می‌کنند، فارغ‌التحصیلان دانشگاهی هستند که به دلیل نبود بازار کار و نداشتن شغل در برابر دریافت مبلغی دست به این کار می‌زنند.
«بهرام» به دیگر عامل رواج پایان‌نامه‌های فروشی اشاره کرد و افزود: اساتید راهنما در دانشگاه‌ها اگر پروژه جدیدی را به دانشجو معرفی کنند بدون تردید دانشجو به دنبال تحقیق خواهد بود ولی چون پروژه‌هایی که به دانشجو معرفی می‌شود در بیشتر موارد تکراری است و در سال‌های گذشته هم انجام شده‌اند دانشجویان به راحتی از مراکز و موسسه‌های خریدوفروش پایان‌نامه به صورت آماده دریافت می‌کنند.
وی افزود: اگرچه در صورت معرفی پروژه جدید ممکن است دانشجو آن را به افراد دیگری موکول کند ولی در اینجا حداقل استاد راهنما مقصر نیست بلکه مقصر خود دانشجو است.
استاد دانشگاه ارومیه بیان کرد: وزارت علوم قوانینی را برای جلوگیری از این امر تدوین کرده‌است ولی مهمترین عاملی که می‌تواند جلوی رواج پایان‌نامه‌های فروشی را بگیرد خود دانشگاه و اساتید آن است زیرا با اعمال قانون بدون مشارکت اساتید کاری پیش نخواهد رفت.
وی ادامه داد: رشته‌های علوم انسانی بیشترین پایان‌نامه‌های فروشی را به خود اختصاص داده‌است و در رشته‌های علوم پایه، آزمایشگاهی و پزشکی این اتفاق کمتر دیده می‌شود.
به گزارش ایرنا امروز دیگر فقط خیابان انقلاب تهران نیست که پاتوق فروشنده‌ها و خریدارهای پایان‌نامه‌ها و مقالات علمی است بلکه شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی به کمک موسسه‌های فروش آمده و فاصله خریداران با فروشنده‌ها را در حد یک کلیک ساده در اینترنت کاهش داده‌است.
سروصدای پدیده پایان‌نامه فروشی در ایران فقط محدود به مرزهای داخل کشور نیست بلکه صدا و بازتاب آن جهانی شده‌است؛ همین سال ۱۳۹۵ بود که ۵۸ مقاله محققان ایرانی از هفت نشریه علمی معتبر دنیا آن‌هم به دلیل تقلب علمی حذف شد و گزارش مجله «ساینس» یکی از برترین مجلات دانشگاهی جهان از بازار پایان‌نامه فروشی در ایران ابعاد جهانی پیدا کرد.
بازار داغ پایان‌نامه و سوادفروشی که به حیثیت علمی کشور نیز خدشه وارد کرده بود، بهارستانی‌ها را بر آن داشت که بعد از سال‌ها انتظار لایحه مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی را تصویب کنند؛ تعلل در تصویب این لایحه که چند سال طول کشید این ابهام را ایجاد کرده بود که در ساختار کلان مدیریتی کشور، اراده‌ای جدی برای مقابله با تقلب‌های دانشگاهی وجود ندارد.
۱۹ شهریور ۱۳۹۶ بود که لایحه مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی به تصویب مجلس رسید و با ابلاغ رییس‌جمهوری لازم‌الاجرا شد؛ حجت الاسلام روحانی در نامه‌های جداگانه به وزارت علوم تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی قانون مصوب مجلس شورای اسلامی، مبنی بر پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی را برای اجرا ابلاغ کرد.
اگرچه لایحه مقابله با تخلفات علمی تبدیل به قانون و ابلاغ شد ولی در عمل اثری از تغییر در این بازار به چشم نمی‌خورد؛ در حال حاضر نه سفارش‌دهنده و نه سفارش‌گیرنده چنین قوانینی را جدی نمی‌گیرند.